بخشی از مقاله
بررسی نقش سیستم اطلاعات حسابداری در فرآیند تصمیم گیری مدیران (مقاله مروری)
چکیده - در محیط بسیار رقابتی امروز، اطلاعات برای موفقیت سازمان جنبه حیاتی دارد. تأثیر اطلاعات حسابداری بـر تصـمیم گیـری مـدیران مسأله ای است که در دهه اخیر توجه محققین را به خود معطوف کرده است . اطلاعات حسابداری از مهمترین منابع اطلاعاتی است که بـه عنـوان محصول اصلی سیستم حسابداری نقش اساسی در تصمیم گیری های مدیران ارشد سازمان ها ایفا می کند. سیستم اطلاعات حسابداری از جملـه سیستم های اصلی و اساسی سیستم اطلاعات مدیریت شمرده می شوند و وظیفه آن تأمین نیازهای اطلاعاتی سطوح مختلف مـدیران در زمینـه های برنامه ریزی و کنترل منابع، ارزیابی عملکرد و تصمیم گیری است. یکی از مهمترین اهداف این سیستم، تهیه اطلاعات با کیفیت بـرای طیـف وسیعی از کاربران درون و برون سازمانی است، تا آنان را در ارزیابی و تصمیم گیری یاری کند. با توجه به اهمیت تصمیم گیری مدیران بـر مبنـای اطلاعات جامع و صحیح تولید شده توسط AIS ، در این پژوهش نقش سیستم اطلاعات حسابداری در فرآیند تصمیم گیری مدیران مورد بررسـی قرار گرفت. این مطالعه به صورت مروری و با مطالعه ی کتابخانه ای منابع فارسی و انگلیسی ماننـد Irandoc: ، PubMed، SID، Magiran، Science direct، در بین سال های 2005 تا 2015 با کلید واژه های حسابداری، سیستم های اطلاعاتی حسابداری ، تصمیم گیری، مدیریت انجام گرفت. مطالعات بسیاری استفاده از سیستم های اطلاعات حسابداری را بر بهبود تصمیم گیری مدیران موثر تشخیص داده انـد. AIS ، خـود بـه عنوان یک حلقه ارتباطی بین مدیران ارشد سازمان و کلیه زیر مجموعه آن می باشد و به عنوان عامل تسهیل کننده ای در انتقال اهداف و نظرات مدیران عالی به مدیران میانی و مدیران عملیاتی و کسب اطلاعات لازم برای تصمیمات مختلف تلقـی مـی شـود. بنـابراین اسـتفاده از سیسـتم اطلاعات حسابداری می تواند اثرمعنی داری در تسهیل تصمیم گیری مدیران در همه سطوح داشته باشد.
کلید واژه ها - حسابداری، سیستم های اطلاعاتی حسابداری ، تصمیم گیری، مدیریت، مدیران ارشد
مقدمه
در محیط بسیار رقابتی امروز، اطلاعات برای موفقیت سازمان جنبه حیاتی دارد. 1)تقریباً) در تمـامی سـازمان هـا، بخـش عمـده ای از اطلاعات مورد بحث، در قلمرو اطلاعات مالی است و به همین دلیل، اهمیت و نقش برجسته این اطلاعات در افزایش توان پاسـخگویی و تصمیم گیری مدیران، کاملا مشهود اسـت. لازمـه اسـتخراج و افشـای مناسـب اطلاعـات حسـابداری، داشـتن چهـارچوبی مشـخص و سیستماتیک می باشد که به این چارچوب در اصطلاح حسابداری می گویند.((2 اطلاعات مبنای تمام فعالیت های سـازمان اسـت، بـه همین جهت سیستم هایی باید وجود داشته باشند تا به تولید و مدیریت اطلاعات بپردازند. (3)
سیستم اطلاعاتی مجموعه ای از اجزای بهم پیوسته است که اطلاعات را در داخل یک سازمان جمع آوری، پردازش، نگهداری و منتشـر می کند.((4 برای موفقیت یک سازمان در بلندمدت، داشتن یک سیستم اطلاعاتی مؤثر، امری ضروری اسـت زیـرا بـدون ابـزار نظـارتی
مناسب، نمی توان کیفیت عملکرد سازمان را سنجید.((4 استفاده از سیستم های اطلاعاتی، سازمان هـا را در رسـیدن بـه نقطـه بهینـه کمک می کند؛ زیرا استفاده مؤثر از این ابزار منجر به شناخت رقبا و دیگر مزیت های رقابتی میشود. (5) هدف چنین سیستم هایی که از آن ها با عنوان سیستم های اطلاعاتی یاد می شود، ایجاد تضمین در ارائه اطلاعات صحیح و قابل استفاده در موقع نیاز است. (3)
هدف اصلی یک کسب و کار و سازمان افزایش سود از طریق به حداکثر رساندن بهره وری و یا افزایش نفـوذ در بـازار اسـت بـه همـین منظور سازمان باید در مقابل تغییرات محیطی، بخصوص انقلاب فناوری اطلاعات پاسخگو باشد. سیستم های اطلاعاتی به طـور وسـیعی توسط شرکت های زیادی برای خودکارکردن و انجام دادن عملیات کسب و کار استفاده شدهاند. هدف اصلی بیشـتر کسـب و کارهـا از اتخاذ این سیستم ها بهبود اثربخشی سازمانی و افزایش قدرت رقابتی سازمان است. (6)
یک سیستم اطلاعاتی مناسب و مجهز، نقش مهمی در طراحی سازمان و نیز کنترل های موثر آن دارد. جهت اتخاذ یک تصمیم منطقی در مورد هر مسئله ای، اطلاع از شرایط و راه حل های مختلفی که ممکن است جهت آن مسأله وجـود داشـته باشـد ضـرورت دارد.((5 سیستم های اطلاعاتی حسابداری((AIS برای تمامی سازمان ها جنبه حیاتی دارد.((7 سیستم های اطلاعات حسابداری به عنـوان زیـر مجموعه ای از سیستم های اطلاعاتی هستند که با گردآوری و سازماندهی اطلاعات، باعـث بهبـود عملکـرد سـازمان میشـوند.((8 ایـن سیستم ها به دلیل وجود سیستم های کنترل موجودی و ارتقای فعالیت های تجاری، ظهور پیدا کرده اند، که قادر هستند گزارشـات را بطور موثرتری جمع آوری، آنالیز و تولید کنند.((6
به طور کلی سیستم های اطلاعاتی حسابداری از اهمیت زیادی در اتخاذ تصـمیمات مـدیران برخـوردارمی باشـند.((1 مـدیریت جهـت تصمیم گیری، همواره نیازمند اطلاعاتی است کهعموماً به وسیله سیستم های اطلاعاتی حسابداری فراهم میشود.((5 اطلاعات سیسـتم اطلاعاتی حسابداری، به عنوان ابزار مدیریت در تصمیم گیری تلقی می گردد و هدف از ایجاد و گسترش آن کمک به مدیریت میباشـد، اگرمدیریت به هر دلیلی از آن اطلاعات استفاده ننماید، آن اطلاعات هیچگونه ارزشی نخواهد داشت.((9
در بررسی تأثیر سیستم های اطلاعات حسابداری بر روی عملکرد سازمان ها این نتیجه حاصل شـد کـه در شـرکت هـایی کـه از AIS برای همه جنبه های مدیریتی خود استفاده میکنند، مزایای بیشتر و مثبت تری نسبت به سایرین که از آن استفاده نمیکنند یا فقط در چند زمینه از فعالیت های خود از این سیستم ها استفاده می کنند، به دست می آورند.((10 در سازمان هایی کـه از سیسـتم اطلاعـات حسابداری استفاده میکنند، عملکرد سازمان از هر جهت بهبود می یابد.((8
تأثیر اطلاعات حسابداری بر تصمیم گیری مدیران مسأله ای است که در دهه اخیر توجـه محققـین را بـه خـود معطـوف کـرده اسـت. حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است و مدیران باید جهت تصمیم گیری بهتر، اطلاعات مناسـب و بـا کیفیـت را از تمـام کانـال هـای رسمی و غیر رسمی بدست آورند.
با توجه به اهمیت تصمیم گیری مدیران بر مبنای اطلاعات جامع و صحیح تولید شده توسط یک سیستم اطلاعاتی حسابداری، در ایـن پژوهش نقش سیستم اطلاعات حسابداری در فرآیند تصمیم گیری مدیران مورد بررسی قرار گرفت.
روش بررسی :
این مطالعه به صورت مروری و با مطالعه ی کتابخانه ای منابع فارسی و انگلیسی مانند Irandoc:، PubMed، SID، Magiran ، Science direct ، در بین سال های 2005 تا 2015 با کلیـد واژه هـای حسـابداری، سیسـتمهای اطلاعـاتی حسـابداری ، تصـمیم گیری، مدیریت انجام گرفت.
یافته ها :
سیستم اطلاعات حسابداری از جمله سیستم های اصلی و اساسی سیستم اطلاعـات مـدیریت شـمرده مـی شـوند و وظیفـه آن تـأمین نیازهای اطلاعاتی سطوح مختلف مدیران در زمینه های برنامه ریزی و کنترل منابع، ارزیابی عملکـرد و تصـمیم گیـری اسـت. سیسـتم اطلاعات حسابداری سیستمی است که عملیات جمع آوری و ذخیره سازی داده های مالی را طی فرایندهای حسابداری انجام می دهـد و پس ازپردازش این داده ها، اطلاعات مورد استفاده تصمیم گیرندگان سازمانی را تولید می نماید. سیستم اطلاعات حسابداری بـا ارائـه گزارش های هوشمندانه مالی، می تواند تصمیم گیرندگان و مدیران سازمان را در برنامه های راهبردی شان کمک نماید.((11
در ادبیات مدیریت، تصمیم گیری را از اهم وظایف مدیران وگاه تمام شغل آنها میدانند. تردیدی نیست که مدیران سازمان هادائمـاًبـا موقعیت هایی مواجه میشوند که نیازمند اتخاذ تصمیمات درست است و تصمیم گیری چیـزی جـز انتخـاب راه کـاری معـین از میـان گزینه های موجود و ممکن نیست. آنچه بیش از هر چیز در تصمیمگیری اهمیت دارد، تعریف صحیح مشکل یا مسأله است و پس ازآن، یافتن راهحل های ممکن برای آن مسأله ونهایتاًانتخاب از میان این راه حل هاست که اهمیت مییابـد. در تمـامی ایـن فرآینـد نقـش برجسته و مهم اطلاعاتکاملاًمشهود است. در واقع بدون اطلاعات صحیح ونسبتاًدقیق امکان تعریف درسـت مشـکل وجـود نـدارد و بدون اطلاعات، نه میتوان راه حل های مناسب را مشخص کرد و نه راهنمایی برای انتخاب صحیح در دست است.
امروزه، سازمانها، اعم از کوچک و بزرگ، درگیر موقعیتهای به مراتب پیچیدهتر از گذشته اند.مدیریت از وضع »یـک تصـمیم بـرای یـک عمر« به وضع »یک تصمیم برای یک روز«بعضاًتغییر موضع داده است. به جرأت میتوان گفت مـدیران سـازمانهای بـزرگ اقتصـادی، پنجاه سال پیش از این به مراتب با تصمیمات سادهتری نسبت به آنچه امروز اتخاذ میکند، مواجه بوده اند.((12
براساس متون حسابداری یکی از فایده های مهم اطلاعات حسابداری، سودمندی ایـن اطلاعـات جهـت تصـمیم گیـری هـای گونـاگون مدیریت می باشد.(13اصولاً) سیستم اطلاعات حسابداری به عنوان یکی از اجزای کلیدی و مهم سیستم کلی یک سازمان طراحی مـی شود. به عبارت بهتر سیستم حسابداری یکی از اجزای سیستم اطلاعاتی مدیریت می باشد که خود این سیستم هـم بـه عنـوان یکـی از سیستم های مورد نیاز سازمان به عنوان یک واحد اقتصادی می باشد.((2
وجود یک سیستم اطلاعات حسابداری که به نحو موثر، اطلاعات دقیق، مفید و به موقع در اختیار مدیریت قرار دهد، از عوامـل اساسـی توسعه و پیشرفت سازمان به شمار می رود. اطلاعات حسابداری از مهمترین منابع اطلاعاتی است که به عنوان محصول اصـلی سیسـتم حسابداری نقش اساسی در تصمیم گیری های گروه های مختلف بازار سرمایه ایفا می کند.((14
