بخشی از مقاله
بررسی ومقایسه تاثیر انواع روش های تشویق بر پیشرفت تحصیلی
چکیده
تشویق وتقویت رفتار مثبت کودکان سبب شکل گیری عادات مطلوب در آنـان مـی شـود بـرای جمـع آوری اطلاعات دررابطه با اهداف وسؤالات مورد مطالعه از مقیاس درجه بندی حـاوی 30 گـزاره کـه بـه صـورت 5 ارزش می باشد تهیه شده است وهمچنین گزاره ها طوری انتخاب شده اند که با هـم رابطـه منطقـی داشـته باشند. تحقیقاتی را که انجام گرفت محقق به این نتیجه رسید که پرسشنامه را تبدیل به مقیاس درجه بندی وسؤالات را هم تبدیل به گزاره بکند وبه این ترتیب 30 گزاره که با توجه به موضوع مورد بحث ما بـود تهیـه گردید.هدف اصلی این پژوهش کشف اصول کلی مبتنی برروابط بین متغیرها است. وبه طور کلی با اتکـاء بـه روش توصیفی درصد تعمیم یافته ها به کل جامعه مورد مطالعه هستیم.
کلمات کلیدی: تشویق ، پیشرفت تحصیلی، روشهای آماری، روش مقایسه ای.
.1 مقدمه
از آنجایی که خانواده ها ومدارس ابتدایی ترین ومهمترین کانون پرورش وتربیت کودکان ونوجوانان هستند وگردانندگان آنها والدین و آموزگاران هستند واصلی ترین نقش را دراین زمینه به عهده دارند باید با اصول وقوانین تربیت آشنایی کامل داشته باشند وآن را به نحو احسن بکار گیرند.شاید برای عده ای تصور اینکه بتوان در مدرسه ای از تشویق استفاده کرد کمی دشواراست اما واقعیت این است که می توان در سنگر مدارس شاهد حضور با شکوه معلمان وشاگردانی بود که با سرمایه از محبت وچهره های متبسم ومصصم در تلاش هستند که در کارهای خود موفق بوده اند. پس باید رنگ مدرسه ای یادآور زیبائیها ونیکوئیها باشد. چرا که همه ی انسانها بالاخص نوجوانان محبت پذیر می باشند. ولذا نیاز به محبت از اساسی ترین نیازهای هر انسان می باشد. تشویق نیروها واستعدادهای دانش آموزان را به کار می اندازد واستقامت آنها را در کارها زیاد می کند وموجبات سرعت در کارهای بدنی را فراهم می کند ودر کارهای فکری موجب سعی وکوشش بیشتری می گردد.
تعریف واژه ها واصطلاحات تشویق :
فرایند یا روش یا وسیله ای است که ملی آن حالتی مطلوب وخوشایند برای دانش آموزان ایجاد می شود که سبب افزایش عمل مطلوب ویا تکرار آن می شود .
تشویق غیر مادی:
تایید دانش آموزان در قبال انجام مورد قبول که با دادن چیزی که ارزش پولی نداشته باشد این نوع تشویق به دو صورت کلامی وغیرکلامی انجام می پذیرد تشویق غیر مادی کلامی اغلب رفتارها حرکات واعمالی که بدون استفاده زبان وصرفا با ایما واشاره وحالات ظاهری بدن صورت می گیرد. مانند لبخند زدن، تکان دادن سر به منظور تایید دست زدن روی شانه دانش آموزان ودادن نمره واما تشویق به تشویقی گوئیم که در قبال انجام کار مورد قبول از طرف دانش آموزان توسط معلم با گفتن کلامی مانند : بله خوب است . آفرین ، بارک اله خوشم آمد .... صورت می گیرد .
تشویق مادی:
با دادن چیزی که دارای ارزش یا کیفیت تجاری یا پولی باشد که معلم به منظور تایید وتمجید رفتار مزایایی مانند کتاب، خودکار، تابلو، ویا حتی پول به دانش آموز میدهد.
یادگیری:
ایجاد تغییر نسبتا پایدار در رفتار بالقوه یادگیرنده مشروط بر آنکه این تغییر بر اثر اخذ تجربه رخ دهد. جامع ترین تعریفی که تا کنون از یادگیری به دست آمده تعریف هیلگارد ومارکیزمی باشد.
پیشرفت تحصیلی :
پیشرفت تحصیلی اصطلاحی به معنای موفقیت است وبرابر تعیین پیشرفت آموزش بصورتی که از تستهای از قبیل حساب ودیکته وغیره حاصل می شود.
.2 پیشینه تحقیق
در پروهشی که توسط یکی از دانشجویان دانشکده علوم تربیتی تهران در رابطه با همین موضوع انجام شده نتایج زیر بدست امده است.
(1 تاثیر تشویق والدین بر پیشرفت تحصیلی دانش اموزان به گونه ای است که دو گروهی که با معدل بالا وپائین به سؤال جواب داده اند نظر مساعد ویکسانی را ابراز داشته اند معتقد بودند که از طرف والدین مورد تشویق قرار گرفته اند.
(2 تشویق موجب علاقمند شدن دانش آموزان می شود یعنی هرچه قدر دانشآموزان با شوق و ذوق بیشتری درس را فرا گیرند. بیشتر به موضوع درس علاقمند خواهد شد وهمین امر نقش بسیار مهمی را در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد.
(3 معلیمن گرامی کمتر از تنبیه بدنی استفاده کنند ونونهالان را بیشتر مورد لطف ومحبت خود قرار دهند بطوریکه تعداد کمی از دانش آموزان مورد بی محبتی از طرف معلمین خود اقرار می گیرند پس باید روش تربیتی را پیشه کرد که این تعداد کم هم مورد تشویق ومحبت معلمین قرار بگیرند.
(4 عواملی مانند حضور همیشگی در کلاس رفتن به گردش علمی وتفریح ومطالعه مرتب همه درسها تاثیر بسزایی در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارد.
5( تشویق باید در صورت امکان در سر صف ودرحضور والدین انجام گیرد چون دراین صورت بیشتر نیازهای عاطفی تشویق دهند ارضاء خواهد شد.
(6 علاوه بر توشیق نوع برخورد مدیر ومعلم وفهمیدن درس هم از جمله عواملی هستند که باعث رشد تحصیلی خواهد شد
%33 (7 دانش آموزان مورد تحقیق ابزار داشته اند که هنوز مورد تشویق قرار نگرفته اند ؟!
(8 مدارک گرفتن نمره بیست نباشد بلکه ممتاز شدن درمسائل اخلاقی وشرکت در کلاسهای فوق برنامه نیز مورد توجه قرار گیرد.
در تحقیق که توسط آقای مصطفی ایل جهت پایان نامه خود در فوق لیسانس انجام شده که در رابطه با تشویق وتنبیه در پیشرفت دانش آموزان سال 1370 از دانشگاه تهران دانشکده مدیریت وبرنامه ریزی آموزشی که دراین تحقیق نتایج حاصله ازاین تحقیق تائید فرضیه های آن بوده وثابت کرده که تشویق وتنبیه هردو میزان یادگیری دانش اموازان را افزایش می دهد ولیکن میزان یادگیری دانش آموزانی که مورد تشویق قرار می گیرند بیش از دانش آموزانی است که مورد تنبیه قرار می گیرند.
پایان نامه کارشناسی آقای مهربان سهرابی درمورد تشویق ونقش آن در پیشرفت تحصیلی دانش آموزان درسال 70 ازدانشکده امور تربیتی برروی 90 تائید می باشد یعنی بین پیشرفت تحصیلی وتشویق دانش آموزان رابطه مستقیمی وجود دارد که این پروژه در بخش سؤال برای جمع آوری اطلاعات طرح شده که یک نوع چند ارزشی ودیگری چند عاملی وهویتی می باشد.
پژوهش دانشجو علی عسگری کوچک زاده از دانشکده امور تربیتی درسال 1370 درمورد نقش تشویق درپیشرفت تحصیلی دانش آموزان که به روی یکصد نفر ازدانش آموزان کلاس اول راهنمایی گروه 15 -10 ساله پسر انتخاب شده وانجام گرفته ونتایج کلی اجرای این تحقیق بدین صورت است که سه فرضیه ای که درنظر گرفته شده بود فرضیه های اول و دوم آن به اثبات رسیده ورابطه معنی دار و مستقیمی وجود داشته ودرفرضیه سوم درمیان دو گروه تشویقهای مادی ومعنوی تشویقهای معنوی بیشتری مورد قبول دانش آموزان می باشد.
پژوهش آقای سیف اله قربانی دانشجوی دانشکده امورتربیتی درمورد علل پیشرفت تحصیلی دانش آموازن پس دوره متوسط درسال 1370 برروی 60 نفر از دانش آموزان دبیرستان با 50 فرضیه گرفته که نتایج حاصله ازاین پنج فرضیه به قرار ذیل است.
(1 با توجه به اینکه میانگین سواد والدین 40 بوده تا حدودی می تواند علل موثری درپیشرفت تحصیلی باشد. (2 دررابطه با معلم خصوصی به دلیل اینکه %90 از معلم خصوصی استفاده نمی کنند این فرضیه رد می شود. %60 (3 از دانش آموزان از طریق تشویق والدین انجام می گیرد.
%90 (4 از دانش آموزان در رشته هایی که تحصیل می کنند که اظهار علاقمندی کرده اند که خود می تواند عامل روانی مناسبی در ادامه تحصیل و موفقیت آنان باشد.(5 معمولا اکثریت افراد نمونه به مشاغل سطوح بالا مثال مهندسی ، پزشکی است دانشگاه وغیر اشاره کرده اند.
در پژوهشی که توسط یکی از دانشجویان در دانشکده مدیریت وبرنامه ریزی تهران درسال 74 از مدارس ابتدایی منطقه 9 تهران صورت گرفته از دو گروه موفق وناموفق پرسشی دررابطه با لزوم تشویق به عمل آمده که گروه نا موفق %85 گروه موفق %100 جواب مثبت داده اند. این مسئله نشان می دهد که اولا افراد چه موفق وچه نا موفق به لزوم تشویق اعتراف کرده اند و ثانیا افراد نا موفق درتحصیل بیشتر از افراد موفق طالب تحسین هستند.
بررسی تشویق وتنبیه های معمولی درمدارس راهنمایی نیز به عنوان موضوع مورد تحقیق می باشد که توسط خانم نسرین حقیقی انجام گرفته ونتایج ذیل بدست آمده است.
(1 تشویق بیشتر از تنبیه درامر یادگیری موثر است.
(2 آموزگاران درمدارس دخترانه از تشویق بیشتر از تنبیه استفاده می کنند. (3 تشویقهایی که بیشتر معلمان بکار می برند از نوع کلامی است.
همچنین تحقیقی پیرامون همین موضوع توسط آقای علی اکبر جعفری یکی از دانشجویان دانشکده مدیریت و برنامه ریزی تهران درسال تحصیلی بهمن 75 از دوره راهنمایی مناطق بوئین زهرا بهعمل آمده است برای رسیدن به هدف تحقیق به تعداد 100 نفر از معلمین همین شهرستان ن مورد پرسش قرار گرفتند واین نمونه بصورت تصادفی انتخاب شده اند ونتایج زیر از تحقیق بدست آمده است.
( 1 بین تشویق اولیای مدرسه درحضور والدین وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد. ( 2 تشویق مادی موثرتر از تشویق غیر مادی است ( 3 بین تشویق دانش آموزان وپیشرفت تحصیلی رابطه وجود دارد.
( 4 بین تجربه دبیران دراستفاده از تشویق وپیشرفت تحصیلی دانش آموزان رابطه وجود دارد. (5 اندازه ونوع تشویق باید با توجه به روحیات دانش آموزان باشد تا موثر واقع شود.
با توجه به تحقیقاتی که انجام شده به این نتیجه می رسیم که تشویق یک وسیله مناسب برای پیشرفت تحصیلی دانش آموزان می باشد وهمچنین تشویق درحضور دانش آموزان ودرحضور والدین باعث پیشرفت تحصیلی آنها می شود وتشویق باید با توجه به روحیات دانش آموزان ومتناسب با فعالیتهای آنها انجام شود تا موثر واقع شود مطلب مبهم باقی مانده این است که آیا تشویق مستقیم وغیر مستقیم درپیشرفت تحصیلی دانش آموزان تاثیر دارد ویا نه با توجه به تحقیقات انجام شده مشاهده میشود که هردو نقشی درپیشرفت تحصیلی دانش آموزان دارند.
.3روش تحقیق
دراین پژوهش به منظور تجزیه وتحلیل اطلاعات جمع آوری شده از آمار توصیفی بشرح زیر استفاده شده است : (1 تکشیل وتنظیم جداول توزیع فراوانی (2 رسم نمودار میله ای
(3 تفسیر کیفی براساس اطلاعات بدست آمده (4 مقایسه پاسخهای نظرات معلمان ومربیان درباره شرایط ارائه گسترش ونتیجه گیری براساس این نظرات.
جامعه آماری :
جامعه مورد مطالعه دبیران ومربیان تربیتی مدارس راهنمایی دخترانه شهرستان اقلید می باشد که از کلیه دبیران دررشته های مختلف مدارس راهنمایی ومربیان پرورشی این شهرستان جهت پرکردن مقیاس درجه بندی به تصادفات انتخاب شده اند.
نمونه و روش نمونه گیری :
از تعداد کل 60 مدرسه راهنمایی موجود درشهرستان نمونه تعداد 50 نفر معلم و50 نفر مربی تربیتی به تصادفات انتخاب شده اند تعداد مقیاس درجه بندی تکمیل شده 120 برگ بود که فقط موفق به جمع آوری 100 برگ از آنها به انجام تحیقات شدهام.
.4یافته ها
دراین پژوهش همانگونه که قبلا در فصول اشاره شد جامعه درمورد مطالعه دبیران ومربیان مقطع دخترانه شهرستان نمونه می باشد که ازمیان دبیران گروه نمونه 50 نفری انتخاب وهمچنین ازمیان مربیان گروه نمونه 50 نفری انتخاب شده است. هدف اصلی این پژوهش کشف اصول کلی مبتنی برروابط بین متغیرها است. وبه طور کلی با اتکاء به روش توصیفی درصد تعمیم یافته ها به کل جامعه مورد مطالعه هستیم.
توصیف مقدماتی داده های پژوهشی دراین بخش ارائه می شود وبا استفاده از روشهای آماری ( تشکیل جداول ونمودارها برحسب درصد ) صورت می گیرد در تحلیل داده ها که به روش مقایسه ای صورت می گیرد در پی این مطلب هستیم که کدام پاسخها برای این سؤالات مطرح شده مناسب است آنها را تجزیه وتحلیل وتفسیر نمائیم.
بررسی
بنظر معلمان ومربیان در شهرستان نمونه تا چه اندازه تشویق در امر یادگیری دانش موثر است ؟
با توجه به گزاره های5 - 4 - 3 – 2 -1 که به منظور پاسخگوئی به سؤال فوق تهیه شده است نتایج ذیل حاصل می گردد تشویق وسیله ای مناسب برای پیشگیری امر تعلیم وتربیت است وهمچنین اجرای تشویق در کلاس برای افزایش یادگیری مناسب است واکثر دبیران ومربیان از تشویق جهت پیشرفت تحصیلی ودانش آموزان استفاده می کند پس نباید این تشویق می تواند به عنوان یک عامل بسیار مهم در به کار انداختن ابتکار عمل در دانش آموزان باشد. وبرای اینکه دانش آموزان در حل مسائل جرأت پیدا کنند باید از تشویق استفاده نمائیم چرا که مشکل اصلی در کلاس آوردن دانش آموزان پای تابلو وتوضیح خواستن از آنها در حل مسائل است که با انجام تشویقهای مناسب این مسئله برطرف خواهد شد بنظر معلمان تشویق مکرر بروی دانش آموزان از نظر آموزش وتربیتی اثر مثبت ندارد ولی بنظر مربیان تربیتی تشویق مکرر دانش آموزان از نظر آموزشی وتربیتی اثر مثبت دارد.
گزاره شماره (1) اجرای تشویق در کلاس برای افزایش یادگیری مناسب است.
جدول شماره : -1 افزایش یادگیری بر اثر تشویق
نمودار شماره -1 نمودار میله ای مربوط به گزاره شماره 1
نتیجه گیری :
با عنایت به جدول مربوط به اجرای تشویق در کلاس برای افزایش یادگیری مناسب است چون اکثرا بند اول و دوم را انتخاب کرده اند.
گزاره شماره 2 من همیشه از تشویق جهت پیشرفت تحصیلی دانش آموزان اتسفاده مینمایم.
جدول شماره -2: تشویق جهت پیشرفت تحصیلی
نمودار شماره -2 نمودار میله ای مربوط به گزاره شماره2
