بخشی از مقاله
چکیده :
این پژوهش باهدف بررسی تاثیر مشاوره تحصیلی گروهی برافزایش مهارت های تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش اموزان دختر متوسطه اول شهرخرم آبادبه اجرا درآمد.پژوهش مذکور ازنوع نیمه آزمایشی وبه لحاظ هدف، کاربردی بود.جامعه آماری پژوهش کلیه دانش آموزان دخترسال سوم متوسطه اول آموزش و پرورش؛ به تعداد530نفربودند. با استفاده از جدول کوهن ازجامعه ی مذکوربه روش تصادفی ساده به حجم30نفر - 15 نفر گروه آزمایش و15نفر گروه گواه - انتخاب شد. تعداد جلسات آموزش 8 جلسه به مدت دوماه برگزار گردید.ابزارتحقیق شامل پرسشنامه مهارت های تحصیلی کانگاس - - 2005وچک لیست نمرات پیشرفت تحصیلی بودند.پایایی این ابزار بااستفاده از ضریب آلفای کرانباخ r= 0/99 محاسبه شد.
برای تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون کولموگروف اسمیرنوف، برای آزمون فرضیهها به دلیل نرمال بودن توزیع متغیرها و همگنی - همسانی - واریانسهای نمرات دو گروه مورد مقایسه، از آزمون تحلیل کواریانس و آزمون t وابسته - جفت - استفاده گردید.
نتایج نشان داد، مشاوره تحصیلی گروهی برافزایش مهارت های تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان دختر متوسطه اول اثر دارد - p<0/05 یا . - P<0/01از بین دو متغیر مهارت های تحصیلی و پیشرفت تحصیلی ،مشاوره تحصیلی به شیوه گروهی برمهارت های تحصیلی دانش آموزان از تاثیرات ماندگارتری برخورداربود.
1. مقدمه
امروزه پیشرفت تحصیلی1 دانش آموزان یکی از شاخص های مهم در ارزشیابی2 آموزش و پرورش است. بدون شک در دنیای پیشرفته امروزی یکی از علایم موفقیت فرد، پیشرفت تحصیلی می باشد که بدون آن توسعه و ترقی هیچ کشوری امکان پذیر نخواهد بود.منابع موجود نشان می دهد که آموزش به طور کلی تحت تأثیر پنج عامل فراگیر آموزش گر، برنامه، تجهیزات و محیط آموزشی است که هر یک از عوامل مذکور دارای ویژگی هایی است که می توانند در پیشرفت تحصیلی و یادگیری تأثیرات متفاوتی داشته باشند
برای نمونه،پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان یکی از مهمترین ملاکهای ارزیابی عملکرد معلمان محسوب میشود.برای دانشآموزان نیز معدل تحصیلی معرف تواناییهای علمی آنها برای ورود به دنیای کار و اشتغال و مقاطع تحصیلی بالاتر است.شاید به علت همین اهمیت باشد که نظریهپردازان تربیتی بسیاری از پژوهشهای خود را بر شناخت عوامل مؤثر بر پیشرفت تحصیلی متمرکز کرده اند.
به طور کلی عواملی که بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان تأثیر دارند را می توان به سه دسته تقسیم کرد:
الف. عوامل فیزیولوژیکی
ب. عوامل روانشناختی
پ. عوامل محیطی از جمله عوامل محیطی اثر گذار بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان کسب مهارت های تحصیلی از شیوه های مختلف از جمله مشاوره های تحصیلی گروهی است
کاربرد فنون و مهارت های مطالعه و یادگیری باعث می شود مطالعه آسان تر، سریع تر و لذت بخش تر پی گیری شوداز مهمترین این مهارت ها می توان به برنامه ریزی ،مدیریت زمان،تمرکز حواس،یادداشت برداری، خلاصه کردن، ، تند خوانی، تقویت حافظه وتست زدن اشاره داشت.همانطور که اشاره شد از راههای افزایش مهارت های تحصیلی و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان،بهره بردن از مشاوره تحصیلی به شیوه گروهی است.در مشاوره تحصیلی به دانش آموز کمک می شود تا بتواند دروس و رشته تحصیلی مناسبی را انتخاب کند،از قوانین مدرسه و مقررات آموزشی و امتحانی آگاه گردد ،مشکلات درسی خود را مرتفع سازد.هدف نهایی مشاوره تحصیلی ،کسب موفقیت تحصیلی است.
آموزش شیوه ای صحیح در مطالعه و تمرین دروس ،نحوه استفاده از منابع ،و یادگیری ،یادداشت برداری و خلاصه کردن کتاب از شیوه های اجرایی راهنمایی و مشاوره تحصیلی محسوب می شوند.مسلما هدایت دانش آموزبه رشته های مناسب تحصیلی ،عامل مهمی در پیشرفت تحصیلی و موفقیت تحصیلی است.دانش آموزان لازم است از ارتباط بین رشته های تحصیلی و مشاغل آگاه شوند.زیرا مشاوره تحصیلی مقدمه مشاوره شغلی است
بررسی آمارهای مردودی دانش آموزان در دوره متوسطه اول نشان می دهد که هر ساله حدود 17درصد از دانش آموزان این دوره تحصیلی مردود می شوند که این مساله بزرگترین نقطه ضعف آموزش و پرورش کشور است
پیشرفت تحصیلی ،انتخاب رشته تحصیلی در پایان این دوره براساس نظام جدید 3-3-6 ، دوره نوجوانی ومسائل بلوغ ، بحران هویت و دهها مساله پیش روی دانش آموزان متوسطه اول بخصوص دختران از جمله مشکلات و مسائلی است که جامعه مورد نظر در پژوهش حاضر رابه خود مشغول ساخته است.پیشرفت تحصیلی از جمله موضوعاتی است که از ابعاد تربیتی، روان شناسی،به آن بسیار پرداخته شده است.یافتههای تحقیقات متعدد نشان داده است،پیشرفت تحصیلی نه تنها از ساختارهای دانش و فرایندهای پردازش اطلاعات تأثﲑ میپذیرد بلکه به عوامل تحصیلی از جمله مهارت ها، نگرشها نیز مربوط میشود
وجود نظام آموزشی 6-3-3 به عنوان یک سیستم آموزشی جدید در مدارس به نوعی خود یک مساله اساسی است که ضرورت مشاوره تحصیلی را بیش از پیش می طلبد.از طرفی یکی از دغدغه های مهم آموزش و پرورش کشور مشکل پیشرفت تحصیلی در دوره متوسطه می باشد تحقیقاتی که در مورد علل عدم پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام گرفته است،یکی از مهمترین علت ها را نداشتن مهارت های تحصیلی وکمبود خدمات مشاوره تحصیلی در مدارس کشور ذکر کرده اند
سالهای متمادی است که محققان و پژوهشگران تعلیم و تربیت و روانشناسان اجتماعی، مطالعات فراوانی در مورد عوامل موثر بر پیشرفت تحصیلی دانش آموزان انجام داده اند. پیشرفت موضوعی است که به خصوص در حال حاضر نیز مورد توجه تمامی کشورهای جهان بوده است، و هر ساله مقدار زیادی از بودجه جوامع صرف تحصیل کودکان و نوجوانان می شود و پژوهشهای زیادی به بررسی عوامل مختلفی که می تواند بر پیشرفت تحصیلی تأثیر داشته باشد، عواملی مانند: خانواده، محیط زندگی، مدرسه و مهارت های آموزشی اختصاص یافته است
پیشرفت تحصیلی یکی از متغیر های اصلی آموزش وپرورش است و می توان از آن به عنوان شاخص عمده سنجش کیفیت آموزش و پرورش یاد کرد.پیشرفت تحصیلی بیانگر میزان دستیابی به استانداردها و اهداف آموزشی است
متاسفانه در حال حاضر باتوجه به استعدادهای خوبی که در دانش آموزان وجود دارد ، این هدف در آموزش وپرورش تحقق نیافته است - مجیدیان، . - 1394بررسی هانشان می دهد،آموزش و پرورش هر کشور تلاش می کند تا با توجه به توانایی ها و استعداد ها ی دانش آموزان آنان را در زمینه تحصیلی به طور اخص و در زمینه های مختلف زندگی به طور اعم رشد دهد.بدیهی است که در جهت نیل به این زمینه ها دانش آموزان با مشکلاتی برخورد می نمایند.صاحب نظران راهنمایی و مشاوره بر این باورند که مشاوران با توجه به خدماتی که دانش- آموزان در زمینه های تحصیلی ارائه می دهند،آنان را برای رسیدن هدف های آموزش و پرورش تسهیل می کند
مشاوره تحصیلی موجب بازدهی وکارآمدی بیشتر نظام آموزشی ، افزایش پیشرفت تحصیلی وکاهش افت تحصیلی وتقلیل مشکلات رفتاری دانش آموزان می شود. از این رو ، میتوان ادعا کرد که خدمات وفعالیت های مشاوره تحصیلی وسیله ای تسهیل کننده برای رسیدن به هدف های آموزش وپرورش قلمداد می شود
مشاوره تحصیلی گروهی نوعی رابطه یاورانه فردی وگروهی است که به دانش آموزان درشناخت توانایی ها واستعدادها وشیوه یادگیری ، برنامه ریزی ، انتخاب رشته تحصیلی وحل مشکلات آموزشی وانضباطی کمک می کند،تا بدین ترتیب آنان بتوانند توانایی های خود را شکوفا سازند ، واز امکانات موجود استفاده بهینه بنمایند ، مشکلات تحصیلی خود را حل کنند وبا محیط آموزشی سازگار شوند
آموزش مهارت های تحصیلی یکی از وظایف مهم مشاوران است ، که این مهم را می توان به دو صورت راهنمایی ومشاوره فردی وگروهی به دانش آموزان آموزش داد تا بتوانند ، به نحو احسن در زندگی تحصیلی خود به کارگیرند .
نخستین تأکید و توجه مشاور، رفتاری است که در جنبه های فردی و اجتماعی شخصیت وجود دارد.تغییر در نگرش ها، احساسات، ادراک، ارزش ها یا هدف های فرد از دیگر هدف های مشاوره است و از آنجا که یادگیری در معنای گسترده آن یعنی تغییر در رفتار، مشاوره نیز که گونه ای یادگیری است بخوبی می تواند بر تغییر رفتار از جمله پیشرفت و بهبود رفتارهای تحصیلی موثر باشد.
هال1و لیندزی معتقدند نظریه های شخصیتی دقیقاً همان نظریه های کلی رفتارند ،رفتار انسان را دارای یک تمامیت و یکپارچگی می دانند و هر نظریه ای که در مورد جنبه ای از رفتار به کار رود، بی شک در مورد کل رفتار نیز صادق است
از نظرمک دوگال3 - 1920 - گروه سازمان یافته با یک رهبری صحیح می توانند همگون، سازگار و بسیار مؤثر و مفید باشند در گروه بر نقش مؤثر رهبر تأکید دارد و از مفاهیم مهم دیگری چون همدلی، تقلید و ارتباط نام برد
اسلاوسون6 معتقد است هر فرد در گروه موجود مستقلی است که با حفظ فردیت و هویت خود را با استفاده از پویاییهای گروهی گروهی به تغییر و اصلاح رفتار نایل می شود
وبسون7 وهمکاران - 2008 - تاثیر مشورت با مشاوران روی پیشرفت تحصیلی و رشد اجتماعی کودکان را بررسی کرده است.برای 17 کودک از کلاس های چهارم تا ششم ابتدایی در ماه یکبار یا 6 بار در طول معناداری میانگین نمرات درسی گروه افزایش یافت.
بلت - 2010 - 8فلر - 2003 - 9 و فلکی10 و همکاران - - 2005درپژوهش خود به بررسی عادت ها ونگرش های مطالعه دانش آموزان سرخ پوست ونقش مشاوران در اصلاح وبهبود آن پرداخته که نتایج نشان داد مشاوران در عادت ها و نگرش های صحیح مطالعه در بین دانش آموزان نقش مؤثری دارند.در این بررسی 160 نفر دانش آموزان سرخ پوست دردوره متوسطه انتخاب شده بودند
