مقاله بررسی و تحلیل فرایند طراحی ( تالار کنسرت والت دیسنی )

بخشی از مقاله

بررسی و تحلیل فرایند طراحی

( تالار کنسرت والت دیسنی)

چکیده
هر ساله در دنیا آثار شاخص معماری توسط معماران مطرح دنیا در جهان طراحی می گردد . یکی از این آثار شاخص معماری طراحی و اجرای تالار موسیقی والت دیسنی اثر فرانک گهری در لس آنجلس است.در این مقاله کوشش بر آن بوده که تا حد امکان موارد مختلف مطرح و موثر در طراحی این ساختمان بررسی شود.به ویژه به دلیل نوآوری های بسیار در طراحی و اجرای سازه ساختمان می توان آن را به عنوان یک نقطه جهش در علم سازه و عبور از مرز روش های کلاسیک طراحی و اجرا نام بردکه این اثر نتیجه یک روند طولانی طراحی است که با استفاده از اسکیس های متعدد ، مدل های کامپیوتری و ماکت های بزرگ حاصل شده اند.فرانک گهری به عنوان معمار این پروژه جهت طراحی آن از همکاری و همفکری موسیقی دانان و پیمانکاران و مدیران برجسته ای استفاده کرده است. این تالار یکی از آخرین کارهای فرانک گهری است که در پاییز 2003 در لوس آنجلس افتتاح شد و به خوبی سبک طراحی فعلی گهری را بیان می کند که بر ایجاد حجمهای پیچیده فضایی و معماری فولدینگ استوار است. با پایان اجرای ساختمان زیبایی و پیچیدگی حجم، آن چنان خارق العاده و منحصر به فرد است که از آن به عنوان نماد لوس آنجلس یاد می شود.فرانک گهری»نیویورک مجسمه آزادی دارد . رم صاحب کولیزیوم است، پاریس به برج ایفل افتخار میکند و در لوس آنجلس، تالار موسیقی والت دیسنی جای هالیوود را به عنوان نماد شهر خواهد گرفت.«

واژگان کلیدی: کنسرت هال والت دیسنی، نماد شهری ، فولدینگ ،کانسپت (ایده) ، آکوستیک ، فرایند طراحی (مدل ها ،الگوها و رویکرد ها).

1

-1مقدمه

روند طراحی پروژه های معماری رویکرد ها، مدل ها و الگوهایی را داراست که طراح بنا به ساختار و ماهیت پروژه و از طرفی مطالبات کارفرما آنها را طراحی، تدوین و سرانجام اجرا می کند. با توجه به تنوع پروژه های معماری، هر بنا روند منحصر به فردی را داراست، با این حال همانطور که می دانیم این روند ها توسط نظریه پردازانی در دسته های مختلف دسته بندی شده اند.اینک پس از ذکر خلاصه ای از روند طراحی و اجرای »کنسرت هال والت دیسنی« قصد داریم روند طراحی بنای مذکور را با نگرش های مختلف در این باب مطابقت داده و طی بیان فرضیه ای، آنهایی را که با پروژه تشابهاتی دارند مطرح وبه تجسس در نقاط مشترک آن ها بپردازیم ،با این کار خواهیم توانست نتیجه ای علمی تر و جامع تری پیرامون چگونگی برنامه دهی و طراحی این بنا بیان داشته باشیم.جهت رسیدن به اهداف فوق ابتدا به بیان نظریه های مرتبط با پروژه پرداخته و در ادامه پس از تحلیل رابطه ی میان اشتراکات با یکدیگر، روند طراحی پروژه را با ادبیات طراحی تحلیل شده، ذکر خواهیم کردو به تایید ،تکمیل یا نقص پیش فرض خواهیم پرداخت.پیش فرض الگوی فرایند طراحی چنین است: در این پروژه فرایندی را که AIA تبیین کرده است، اشتراکات بیشتری با روند طراحی پروژه دارند .البته لازم به ذکر است که مراحل طراحی شماتیک ، توسعه طراحی ، مدارک ساخت در این پروژه پر رنگ تر وارد عرصه شده است.

-2معرفی پروژه

"کنسرت هال دیسنی" در مرکز شهر لوس آنجلس در ایالت کالیفرنیا واقع است.این پروژه با 000،300 فوت مربع زیر بنا، سالنی با 265،2 صندلی را دارا می باشد. علاوه بر سالن اصلی در این بنا فضاهای متعدد دیگری نیز طراحی شده اند.تصویر (1) نمایی از پرسپکتیو بیرونی این پروژه را نمایش می دهد.

2

تصویر(:(1عکس پرسپکتیو بیرونی کنسرت هال دیسنی

(1-2تاریخچه

این سالن که از همان ابتدا وابسته به یک سرمایه گذاری شخصی بود ، در ماه می سال 1987 با هدیه پنجاه میلیون دلاری خانم لیلیان دیسنی برای ایجاد یک سالن کنسرتی که یاد بودی از همسرش (والت) باشد شکل گرفت. او ساخت یک مجموعه فرهنگی در سطح بین المللی به عنوان هدیه به مردم لوس آنجلس و نیز احترام به دلبستگی والت دیسنی به هنر، به انجمن شهر، اهدا کرد. بعد از آن سایر هدایا و سرمایه های جمع آوری شده این مبلغ را به حدود 100 میلیون دلار افزایش دادند. پس از این مرحله فرمانداری شهر لوس آنجلس نیز موافقت کرد زمین و هزینه های مربوط به ایجاد پارکینگ شش طبقه زیرزمینی تالار موسیقی را فراهم کند.موزیسین ها و مدیران کارایی های سالن های کنسرت اصلی اروپا و ژاپن را مورد بررسی قرار دادند تا بتوانند ضوابط و معیارها را برای یک برنامه ساختاری مناسب توسعه بدهند . در آگوست سال 1987 ، یک کمیته فرعی معماری شامل مدیران سه موزه و رییسان دو مدرسه معماری L.A. برای تهیه یک لیست از 80 معمار و دعوت 25 نفر از بین آنها و در نهایت انتخاب 4 نفر از آنها تشکیل شد که در نهایت این 4 نفر عبارتند از :

سه نفر اول برنده Pritzker Prize بودند و گهری توانست آنها را در سال 1988 پشت سر بگذارد و این در حالی بود که هنوز موسسه.L.A او را به عنوان یک بت شکن که با تکه چوب های چند لایه با لبه های نا هموار و اتصالات زنجیری کار می کند مورد تمسخر قرار می دادو انتخاب او را ،یک انتخاب مضحک برای یک ماموریت مهم ملی می دانست.در سال 1988، فرانک گهری، به عنوان طراح مجموعه برگزیده شد و سال 1991 شکل نهایی طرح، ارائه شد.کار ساخت پارکینگ در سال 1992 شروع شد و در سال 1996 به پایان رسید.در نوامبر سال 1999، ساخت ساختمان اصلی روی سقف پارکینگ شروع شد. در همان سال، مرکز موسیقی لوس آنجلس، طرحی برای جذب سرمایه برای تکمیل پروژه اجرا کرد. شرکت ها، نهادها و افراد متعدد به همراه فرمانداری ایالت کالیفرنیا، در این فعالیت شرکت کردند و بودجه مورد نظر فراهم شد واین پروژه پس از پشت سر گذاشتن مشکلات فراوان در پاییز 2003 به بهره برداری رسید.

3

(2-2معرفی معمار پروژه (فرانک گهری)

فرانک گهری معمار مشهور معاصر آمریکایی-کانادایی تبار، در سال 1929 میلادی در خانوادهای یهودی در شهر تورنتوی کانادا دیده به جهان گشـود. او در سال 1947 میلادی به همراه خانواده اش به لس آنجلس مهاجرت کرد و در دانشگاه جنـوب کالیفرنیـا بـه تحصـیل در رشـته معمـاری پرداخـت. فرانـک از شاگردان ویلیام پریرا است. وی در سال 1956 در دانشگاه هاروارد به تحصیل در رشته برنامهریزی شهری پرداخت و هم زمان در دفتر ویکتـور گـروئن مشـغول به کار شد. او اکنون شهروند ایالات متحده و ساکن لس آنجلس است.در کارهای اولیه گهری میتوان تـأثیراتی از معمـاران سـوئیس و فرانسـه بـه خصـوص لـو کوربوزیه را مشاهده کرد. این تأثیرات را تا سال 1972 میتوان در کارهای گهری مانند استفاده از فرمهای هندسی ساده مشاهده کرد. به طور کلی در کارهـای گهری نوعی گرایش به مجسمه سازی، که چه در توسعه خانه همسرش در سال 1987 و تا موفقترین کـارش در سـبک فولـدینگ کـه مـوزه هنرهـای معاصـر بیلبائو است، وجود دارد. گهری از پیشگامان عرصه معماری فولدینگ میباشد. در کل میتوان گفت معماری فرانک گهری، یک معماری شخصی و غیر تقلیـدی است و بدون برنامه خاص و یک نوع عدم قطعیت در اکثریت پروژههای گهری دیده میشود.او هنر معماری را به صورتی بـه کـار مـیبـرد کـه در عـین زیبـایی قابلیت استفاده داشته باشد. او معماری را در بی زمان ترین معنایش و با شیوه ی مخصوص به خودش به کار می گیرد. او میرود به قلب هنر زمان بـا برداشـت ها و فناوری عصر حاضر و بینشهایی که عمیقا بیانگر عصر حاضر است.

مصالحی که غالبا در کارهای او مشاهده میشود صفحات فلزی به خصوص تیتانیم، پلاستیکهای رنگ شده، زنجیرها و کابـل هـا و فـولاد و بـه کـارگیری پانلهای مشبک است. فرم های تیز گوشه دار، صفحات متداخل، سطوح مواج و منحنی را میتوان از عناصر ثابت کـار فرانـک گـری دانسـت. همچنـین بناهـای تندیس وار، فرم های منحنی، پلکانهای خارجی، مصالح نمای فلزی استفاده فراوان از مواد گوناگون، پنجرههای بی قاعده و مرکزگریز را می توان از نشـانه هـای کارهای او بر شمرد.تالار کنسرت دیزنی در لس آنجلس که پس از 16 سال طراحی و ساخت به پایان رسید ، خلق اثری به راستی استثنایی ،نقطـه اوج ایـن از مرحله از معماری گهری بود.

-3کانسپت های پروژه

ایده های متعددی باعث شکل گرفتن احجام این پروژه شد، در این بین با توجه به نگرش گهری و ماهیت پروژه، کمتر به مفهوم گرایی پرداخته شـده و اکثراً ایده هایی فرمال ساختار پروژه را شکل دادند. تجسم این ایده ها که با بنیادی اکسپرسیونیستی ظاهر شدند توسط گهری به میدان آمـده و نقـش آفرینـی کردند.

این کانسپت ها در بخشهای مختلف بسیار متنوع اند،در ادامه به شرح سه کانسپت اصلی که ساختار کلی حجم را تبیین کرده اند پرداخته شده است:

(1-3موسیقی جامد شده:

اولین خیالی که در ذهن گهری جهت طراحی کالبد بنا نقش بست، طرحی از موسیقی جامد شده بود، وی اعتقاد داشت بنای یک خانه ی موسیقی مـی تواند موسیقی ای یخ زده باشد. او در ابتدا از این مفهوم ذهنی اسکیس هایی ترسیم نمود و پس از دخالت مفاهیم دیگر ماکت هایی را از آن بوجود آورد.

2-3احجام) سیّال بادبانی شکل:

4

گهری رابطه انسان و موسیقی را کاملاً سیال و با اوج و فرود می دید، در این راستا او موسیقی جامد شده ی خود را در تعامـل بـا مخاطـب دیـد. پوسـته هایی که مانند دستان رهبر ارکستر منحنی وار بالا و پایین می روند و پوسته هایی که در مکان هایی آرام بـر زمـین مـی نشـینند. او ایـن احجـام سـیال را آن هیاهویی از موسیقی می داند که در لحظه ای ثابت شده اند. این ایده ها که از مصادیق سبک پرش کیهانی نیز هست ابعـاد مختلـف پـروژه را در ذهـن گهـری شکل دادند.

(3-3یک دسته گل رز:

بخش اعظم طراحی کالبد این پروژه از طریق استخراج ایده ها از بین واژگان فرمی بوده اسـت. فرانـک گهـری زمـان بسـیاری را جهـت صـحبت و نظـر خواهی از خانم لیلیان دیسنی سپری کرد، وی در یکی از این گفتمان ها مطالبی پیرامون بوجـود آوردن یـک خانـه-بـاغ آجـری بـا سـقف هـایی شـالیپوش را یادداشت کرد. او به رمانتیک گرایی و تفکرات ارگانیک خانم دیسنی پی برد و پس از بررسی مفهومی آن وعده ی ساختن یک دسته گل رز سفید را بـه ایشـان داد.

-4طراحی معماری

به این دلیل که نرم افزار کامپیوتری مربوط به رشته معماری که بتواند اشکال »سیال« موجود در طرح گهری را تحقق بخشد وجود ندارد او از یک نرم افزار کامپیوتری فرانسوی به اسم CATIA که برای صنایع هوا فضا و اتومبیل سازی طراحی شده استفاده کرد. این نرم افزار به تیم طراحی گهری امکان داد داده ها را به طور منظم از کامپیوتر استخراج و آن ها را در روی سایت پیاده کند. (تصویر (2 با توجه به شکل پروژه دقت در پیاده کردن داده ها، بسیار مهم بود؛ به طوری که اگر یک اتصال حتی نیم اینچ از مکان اصلی خود منحرف می شد، باعث ایجاد انحراف در طرح می شد و می توانست کل روند اجرا به شکست بکشاند. بنا به گفته یکی از دست اندرکاران اجرای پروژه همه چیز به وسیله نرم افزار CATIA هدایت می شود. CATIA به ما اجازه خلاقیت می دهد همچنین در تمام مدت اجرا و ساخت پروژه نرم افزار CATIA به عنوان یک رابط با سایر نرم افزارها عمل می کند.(تصویر 3و(4

تصویر(:(2طراحی پروژه والت دیسنی با نرم افزار CATIA

5

تصویر(:(3روندطراحی با نرم افزار CATIA تصویر(:(4روندطراحی با نرم افزار CATIA

-5طراحی آکوستیکی

طرح ساختمان ترکیبی از طراحی معماری و طراحی آکوستیکی است . فرانک گهری، آرشیتکت پروژه و مینورو ناگاتا، مهندس آکوستیک همکاری در مورد طراحی پروژه را زمانی آغاز کردند که هر کدام هدفهای خاصی را در نظر داشتند ودر عین حال هیچ گونه پیش طرح اولیه ای در مورد شکل پروژه موجودنبود گهری به فضایی منحنی شکل علاقه مند بود که با موسیقی متجانس باشد و رابطه ای نزدیک بین ارکستر و شنونده ایجاد کند و ناگاتا در فکر ایجاد صدای دلنشین بود که در عین حال وضوح استثنایی داشته باشد. در این میان، اعضای خانواده والت دیسنی اصرار داشتند که طرح از نظر آکوستیک دارای چنان کیفیتی باشد که بتواند با بهترین تالارهای موسیقی دنیا برابر کند و یا حتی از آن ها بهتر باشد.اعضای تالار موسیقی والت دیسنی و انجمن دوستداران موسیقی لوس آنجلس ، از تعداد زیادی از تالارهای معروف در سراسر دنیا بازدید کرده و تعدادی از آنها از جمله تالارهای برلین ، آمستردام و بوستون را از نظر خصوصیات آکوستیک به عنوان استاندارد انتخاب کردند.ارکستر لوس آنجلس چندین بار در سانتوری هال توکیو، که طراحی آکوستیکی آن را ناگاتا انجام داده بود. برنامه اجرا کردند و طرح آکوستیک و رابطه صمیمانه بین ارکستر و شنوندگان را ، که به علت موقعیت خاص صحنه ومحل قرارگیری شنوندگان در پیرامون آن، ایجاد شده بود پسندیدند این دقیقا همان چیدمانی است که در تالار موسیقی برلین هم وجود دارد. گروه ارکستر در همان مراحل اولیه آن را به عنوان طرح برگزیده خود انتخاب کرد.طراحی ساختمان با طراحی سالن اصلی آن آغاز شد. گهری با ساختن ماکتی با مقیاس کوچک، شکل پیشنهادی خود را مطرح می کرد و ناگاتا آن شکل را از نظر آکوستیکی ارزیابی و با ذکر مشکلات آن، پیشنهادش را برای دور بعدی مطرح می کرد.ناگاتا به اشکال منظم و متقارن علاقه مند بود در حالی که گهری اشکال منحنی و مجسمه وار را می خواست . با این روش حدود 40 ماکت ساخته شد تا شکل نهایی مورد توافق هر دو حاصل شد.(تصویر (5

6

تصویر(40:(5 نمونه ماکت ساخته شده در روند طراحی آکوستیکی

طرح نهایی در حقیقت ترکیبی منحصر به فرد بود از طرحی حجمی (مجسمه ای) برای استقرار صندلی های در درون جعبه ای بسیار معمولی گهری

این طرح را به یک قایق چوبی در یک جعبه گچی تشبیه می کند طرح مثل قایقی تشریفاتی است که اعضای ارکستر و شنوندگان را با هم به عالم موسیقی می برد.(تصویر 6و(7

تصویر(:(6 ماکت نهایی طرح تصویر(:(7پرسپکتیوی ازماکت نهایی

7

حجم مواج و لرزان گری نیز به بالا بردن تصویر پر زرق و برق عمومی لس آنجلس و قویت بخشیدن به هسته مرکزی شهر و همچنین به ترقی دادن غرور ملی کمک بسیاری کرد.ترکیب و شکل آن یک فضای خارجی خاصی را بوجود آورد که در یک گوشه از خیابان ، با یک آتریوم شیشه ای در حال توسعه که آرشیتکت آن را A living room for the city نامید،نشان داده شد. همانطور که او شرح داده : (من سعی میکنم ساختمانی بسازم که خودش شما را به داخل دعوت کند و فرمش گویای عبارت خوش آمدید باشد.)

برای آزمایش کردن طرح از نظر مشخصات آکوستیکی ماکت هایی با مقیاس بزرگ ساخته شدند.(تصویر (8 این مدل هـا در نهایـت بـه سـاخت ماکـت هایی کامل، که بیرون آنها را سنگ و فلز و درون آنها را چوب تشکیل می داد منتهی شد. این ماکت ها به شفاف کردن جزئیات و سهولت اجرا کمـک شـایانی کردند.ابتدا با کمک اشعه لیزر سعی شد تا نقشه انعکاس صوت از سقفها و دیوارها روی محدوه محل نشستن شنوندگان ترسیم شود. در مرحله پایـانی آزمـایش از ماکتی با مقیاس یک دهم اندازه واقعی ساختمان استفاده شد. از پالسهای صوتی، که فرکانس آن ها 10 برابر میزان معمول است بـرای تعیـین شـکل نهـایی دیوارها و سقف و نیز تنظیم کردن میزان انعکاس صوت (با قراردادن مواد جاذب صوت) استفاده شد. نتایج آزمایشات حاکی از عملکرد فوق العاده سـالن از نظـر آکوستیک است، به طوری که ناگاتا پیش بینی کرد پس از ساخته شدن عملکرد آکوستیکی بهتری نسبت به سانتوری هال خواهد داشت.

تصویر(:(8ماکت با مقیاس بزرگ با مصالحی در واقعیت

در مجموع می توان ادعا کرد که از همه روش های و تکنولوژی قابل دسترس و تجربه وسیع تیم طراحی، برای طرح ثابت کرد که موسیقی تنها شـنیدن صدا نیست، یک تجربه است. احساس خاص مربوط به نشستن در صندلی هاست. جلوه بصری فضا و دمای اتاق همه در درک موسیقی موثر و برای یک اجـرای موفق ضروری اند. بنا به گفته ناگاتا در این تالار، چه چوب استفاده می شد و چه از گچ، مشخصات آکوستیکی یکسانی حاصل می شد. بـا ایـن حـال، بـه دلیـل همخوانی و همنوایی چوب با ادوات دیگر موسیقی و نیز به دلیل آن که چوب قایق را تداعی می کرد. از آن به عنـوان پوشـش سـقف هـا و و دیوارهـا اسـتفاده شد.(تصویر (9

8

تصویر(:(9پوشش چوبی دیوارها و سقف تالار کنسرت

-6طراحی سازه ای

همان گونه که قبلا نیز اشاره شد، ساختمان روی یک پارکینگ شش طبقه قرار گرفته است و متشکل از هشت »عنصر« بالای سطح زمـین و یـک تئـاتر با ابعاد 21/5 17/5 متر در زیر سطح زمین و داخل پارکینگ است. سازه آن یک قاب فضایی مهار بندی شـده فلـزی اسـت کـه بـه اسـکلت بتـونی پارکینـگ تحتانی متصل شده است .وزن تقریبی اسکلت فلزی حدود 11 هزار تن است و از بیش از 11 هزار قطعه که تقریبا همه آن ها با یکدیگر متفـاوت انـد، تشـکیل شده است درهر اتصال تا 10 عضو غیر مشابه به هم متصل شده اند جان مارتین رئیس شرکت ساختمانی جان مارتین و شرکا که مشاوره سازه ای پـروژه اسـت در این باره می گوید: اتصالات سازه بسیار متراکم است.مارتین برای این سازه با توجه به ویژگی های ساختمان قاب فضایی مهاربندی شده را به عنـوان بهتـرین و اقتصادی ترین آلترناتیو انتخاب کرد رفتار قابهای مهاربندی شده در زلزله نسبت به قابهای خمشی فضایی قابل پـیش بینـی تـر اسـت. .(تصـویر(10 از طـرف دیگر قاب مهاربندی شده بارهای »لحظه ای « بزرگ تری را در مقایسه با قاب خمشی به زمین منتقل می کند کـه در مـورد ایـن پـروژه بارهـا بـه دال سـقف پارکینگ منتقل می شود.

به رغم کوشش صورت گرفته در طراحی سازه برای آن که به نحوی بارهای وارده از ساختمان به پارکینگ توزیع شود مهندسان پروژه مجبور به تقویـت قسمت هایی از دال سقف و برخی از ستون های پارکینگ و فوندانسیونهای زیر آن ها شدند.استفاده از قاب مهاربندی شده همچنین باعث شـد مسـئله بارهـای جالبی (باز و زلزله) برای سازه تالار موسیقی حل شود و در عین حال روی سازه پارکینگ تحتانی بدون اشکال جا سازی شود.(تصویر(11