بخشی از مقاله
چکیده
اگرچه چند دوره از فعالیت شوراها در کشور می گذرد، لیکن شوراها از فضاهای کارآ، مناسب و شایسته ای برخوردار نیستند که همین امر مشکلاتی را برای متولیان امور شهری و شهروندان فراهم آورده است. توسعه پایدار مقوله ایست که از نیمه دوم قرن بیستم مورد توجه محافل علمی قرار گرفت و امروزه نیز در علوم مختلف از جایگاه ویژه ای برخوردار است و هر روز زاویه ای نو از توسعه پایدار شکل میگیرد تا به اهداف این مبحث جهانی جامه عمل بپوشاند. معماری یکی از رشته هایی است که گرایشی ویژه از توسعه پایدار را که در جهان شناخته شده را به خود مختص نموده است. آن چیزی که امروزه به عنوان معماری پایدار می شناسیم در واقع زیر مجموعه مقوله توسعه پایدار است که پایان هزاره دوم میلادی، در امتداد کنش های فراوان در اندیشه و عمل بدست آمده است و می رود تا در مطلع هزاره سوم راهکارهایی را عرضه نماید. ساختمانهای پایدار ممکن است بعنوان ساختمانهایی تعریف شوند که در تلاش برای حصول کیفیت کامل - شامل جنبه های اقتصادی، اجتماعی و محیطی - باشند.
از اینرو طراحی پایدار نوعی دخل و تصرف در محیط است که تلاش می کند تا راه حلهایی را ابداع نماید که با اهداف محیطی، اجتماعی و اقتصادی، در یک نگاه کل نگر و درهم آمیخته به تعادلی دست یافته باشد که بتواند کیفیت برتری برای زندگی نسل کنونی و میراث مناسبی را جهت آیندگان فراهم سازد. در این تحقیق فضای معماری بعنوان ظرفی برای روابط اجتماعی - جامعه - است و گروههای مختلف اجتماعی با عقاید و اندیشه های خود و بی آنکه متوجه باشند، به شکل گیری و پایداری آن کمک می کنند .تمرکز بر این مسئله و استخراج فاکتورهای مثبتی که می توانند منجربه شکل گیری معماری در خور فضای پایدار - به لحاظ اجتماعی فرهنگی - شوند، موضوع اصلی است.
کلمات کلیدی:فعالیت شوراها، شهروندان، توسعه پایدار، معماری پایدار، روابط اجتماعی
.1 مقدمه
توسعه پایدار، در عرصه های مختلف موضوعی است که در چند دهه اخیر در محافل سیاسی و علمی جهان مطرح است. پایداری اجتماعی، اقتصادی و اکولوژیک، زیر مجموعه های توسعه پایدار و پایداری فرهنگی و سیاسی به عنوان مباحث مطرح در پایداری زندگی بشری ارتباط تنگاتنگی با یکدیگر دارند. اهداف سه گانه معماری پایدار که شامل جنبه های اقت صادی، اجتماعی و محیطی ا ست، را می توان در بخ شهای کالبدی و غیر کالبدی در نظر گرفت، بدیت ترتیب که اهداف محیطی و اقت صادی ت شکیل دهنده بخش کالبدی و اهداف اجتماعی نیز بعنوان بخش غیر کالبدی در معماری پایدار با شند. آنچه در این پژوهش به آن پرداخته شده و با عنوان »پایداری اجتماعی« از آن نام برده می شود، در واقع بخش غیر کالبدی معماری پایدار ا ست که اهداف اجتماعی را دنبال می کند و بطور کلی می توان در بر گیرنده م سئولیت شخ صی ]فرهنگ-اجتماعی[، کیفیت زندگی، بهدا شت، رفاه و شادی، م شارکت دموکراتیک و تعاون با شد.
از سوی دیگر جدا از مباحث مطرح شده در توسعه پایدار، »فضا و جامعه آشکارا به هم مربوطند: تصور »فضا« بدون محتوای اجتماعی و به همین ترتیب درک و تصور جامعه بدون مولفه فضایی امری مشکل است.« پایداری اجتماعی می تواند نقش مهمی در یافتن راه حلهایی برای تأثیر متقابل گروههای اجتماعی بر هم ایفا نماید. طراحی و ساخت تالارهای مرکزی شهر در هر ک شوری از شاخص های بالای فرهنگی در آن دیار حکایت می کند. سرزمین ما ایران، کشوری که به گذشته غنی خود می بالد در دنیای امروزین تلاش دارد، خود را در کلیه زمینه ها با استانداردهای رایج امروزی در جهان معاصر هماهنگ نماید. مجموعه تالار شهر در عین حال که می تواند به اهداف توسعه پایدار نزدیک شود، می تواند به عنوان نماد فرهنگی و نهاد سیاسی عصر خود، در پایداری فرهنگی - فرهنگ جامعه را در طول سال ها پایدار سازد و به آیندگان منتقل کند - و پایداری سیا سی - به و سیله امکاناتی که در اختیار مردم جامعه می گذارد آن ها را به امر م شارکت در فعالیت های سیا سی جامعه خود و به د ست گرفتن سرنو شت شان ترغیب نماید - ، باشد.
- انسجام اجتماع برای نفع متقابل، همبستگی میان گروه های مردم، تعامل، تساهل و تحمل، محبت، صبوری، هم یاری، عشق، معیارهای صداقت و درستی، نظم و اخلاق مورد وفاق عموم، تعامل های فرهنگی و مذهبی، این عوامل تشکیل دهنده سرمایه اجتماعی هستند و بدون چنین عواملی سرمایه اجتماعی به سرعت مستهلک میشود - مثل سرمایه فیزیکی - .
- اهمیت ایجاد و حفظ سرمایه اجتماعی برای ایجاد پایداری اجتماعی هنوز به درستی فهمیده نشده است سرمایهداری نوع غربی سرمایه اجتماعی را تضعیف می کند زیرا رقابت و فردگرایی را بر تعاون و اجتماع گرایی ترجیح میدهد.
- خشونت هزینه اجتماعی عظیمی است که در جوامعی که سرمایهگذاری کافی روی سرمایه اجتماعی نشده است باید پرداخت شود. خشونت و گسستگی اجتماعی بزرگترین موانع پایداری هستند.
2. هدف:
با بررسی و تحلیل فرصت هایی که در جامعه امروز کشور، می تواند موجبات حضور و مشارکت هر چه بیشتر شهروندان در امور شهری شود - از طریق جذب آنها به فضاهای اجتماعی نو مانند تالار شهر - ، لزوم توجه به اهمیت موضوع بیش از پیش بارز است. توجه به این امر و همچنین الگو برداری از علایق کهن ایرانیان به موضوع باغ نتایج قابل توجهی از جمله بهبود منظر شهری، مشارکت هر چه بیشتر شهروندان در مسائل شهری و ایجاد بستر امن در راستای شکوفایی استعدادهای جوانان را به ارمغان خواهد آورد.
- طراحی تالار شهر برای حضور و مشارکت هر چه بیشتر شهروندان به منظور تقویت روابط اجتماعی و بکار گیری استعداد آنها به عنوان اصلی ترین اجزای شهر در اداره و ساماندهی امور شهری
-طراحی تالار شهر با معماری و منظر شاخص به عنوان نماد و هویت شهر
- دست یابی به پارامترهای مثبت و موثر اجتماعی- فرهنگی در معماری
- شناخت و دستیابی به اصول طراحی فضایی برای گردهمایی و مشارکت مردم و خلق فضای مناسب شهری برای تعاملات اجتماعی در راستای تحقق جامعه مدنی.
- تبادل آراء و نظرات قشرهای مختلف مردم شهر در یک کانون و تقویت رابطه فکری گروههای اجتماعی جهت بهبود شرایط محیط
- مجموعه ای با حفظ کیفیت محیطی، ایجاد یک فضای شهری مردمی و توسعه فرهنگی و اجتماعی شهر برای برگزاری انواع فعالیتها و جنب و جوشهای عمومی و مردمی -مکانی برای القای حس پویایی و تحرک در شهروندان و در حقیقت حفظ سرزندگی شهر
-تلاش برای دستیابی به راه حل مناسبی جهت ارتقای سطح کیفی شهر به منظور تعامل شهروندان با یکدیگر و همچنین تعامل با دولت
.3 بیان مسئله:
شوراها در حال حاضر با توجه به شأن و مقامی که در کشور ما دارند، نیازمند نماد کالبدی مناسبی هستند، نمادی که نشانگر جایگاه مهم شوراها و تجلیگاه مشارکت مردم در امور شهر باشد. سابقه احداث تالار شهر در دنیا به بیش از یک قرن پیش باز می گردد و امروزه در اکثر شهرهای دنیا بنایی با نام تالار شهر وجود دارد که ساختمان بسیاری از آنها از قدمت تاریخی برخوردار است. تالار شهر به عنوان یکی از مردم مدارترین ساختمان های عمومی شهر، مکانی برای انجام کلیه امور اجتماعی شهر می باشد. نقش این فضا در اکثر شهرهای دنیا گردهم آوری شهروندان و ترغیب آنها به همکاری با یکدیگر و مشارکت در امور شهر می باشد مشارکت در عرصه های مختلف جامعه از جمله سیاست یکی از راهکارهای اساسی در جهت رسیدن به جامعه پایدار است، زیرا پایداری اجتماعی یعنی حفظ سرمایه اجتماعی، چهارچوب اصلی جامعه را می سازد و هزینه کار با همکاری یکدیگر را کاهش می دهد، در نتیجه پایداری اجتماعی که مهمترین هدف توسعه پایدار است به تنهایی می تواند پایداری محیطی و اقتصادی را به همراه آورد. معماری میتواند با گردآوردن مردم جامعه به دور هم و فراهم آوردن شرایط مشارکت آنها در امور سیاسی و اجتماعی جامعه را به سمت پایدار شدن سوق دهد.
تالارهای شهر باید بگونه ای طراحی شوند که توأمان پاسخگوی نیازهای فضایی شورای شهر، نیازهای فرهنگی و اجتماعی شهروندان باشند. کارآیی این بناها بستگی تام به فضاهایی دارد که امکان مشارکت مردم را در امور شهر فراهم نماید. آنچه در طراحی ساختمان آن بایستی مدنظر باشد، طراحی مدلی معمارانه از مردم سالاری و اصل بر حل شدن در بافت شهری، شفافیت و آزادی باشد. توسعه پایدار توسعه ای همه جانبه است به همین دلیل مفهوم پایداری حول محورهای متعددی قابل بررسی است با توجه به اهمیت طراحی پایدار در ادبیات معماری، پرداختن به اصول و معیارهای توسعه سرزندگی پایدار در فضاهای عمومی به عنوان یکی از شاخصهای توسعه پایدار ضروری به نظر میرسد در یک بنای عمومی به عنوان یک پدیده ی انسان ساخت، هماهنگی فضا و بنا با نیازهای انسانی و محیطی - که از اصول توسعه پایدار است - به دلیل دخالت مکانیزم های روانشناختی موجب افزایش احساس تعلق شهروندانارتقا، سطح مشارکت و نهایتاً پایداری می گردد. امروزه فضاهای عمومی بدلیل رعایت نکردن شاخصهای توسعه پایدار با مشکلات کالبدی، اقتصادی و اجتماعی زیادی از جمله کاهش همبستگی و احساس بی تفاوتی کاربران روبرو هستند.
.4 تئوری و پیشینه تحقیق:
از آنجا که تالار شهر مکانی متعلق به همه مردم شهر است، آنچه در طراحی ساختمان آن بایستی مد نظر باشد، طراحی مدلی معمارانه از مردمسالاری است. در طراحی تالار شهر بایستی اصل بر حل شدن در بافت شهری، شفافیت و آزادی باشد.
