بخشی از مقاله
بهره وری و HSE (ارتباط استقرار سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت ، محیط زیست وبهره وری مجموعه ) نیکو گلباز Niko0 ۱۳۵۸
چکیده:
هر سازمانی باید فعالیت هایی تحت عنوان مدیریت ایمنی و بهداشت داشته باشد تا کارگران بدون ترس از حادثه و بیماریهای شغلی به کار ادامه دهند. این فعالیتها بیشتر شامل تدوین دستورالعمل شیوه صحیح انجام کار، بازرسی، نحوه اندازه گیری از آلاینده های محیط کار، بهسازی محیط کار و مانند آنها می شود. گرچه مدیران صنایع مسؤولیت ها و وظایف فراوانی به عهده دارند، اما طبق قانون کار متعهدند که اساسی ترین مسائل ایمنی و بهداشت کار را به منظور پیشگیری از آسیب ها و ضایعات انسانی رعایت نمایند.
آن چه که در این میان اهمیت دارد آن است که فعالیتهای مذکور چگونه باید برنامه ریزی شود که در میان مشغله های متعدد مدیریت به دست فراموشی سپرده نشود و همچنان پابرجا باقی بماند. بنابراین برای آنکه موضوع ایمنی و بهداشت صنعتی، فعالیت فرعی و حاشیه ای تلقی نشود و هم پایه سایر فعالیتهای تولیدی از برنامه ریزی های کوتاه مدت، میان مدت، بلند مدت و با اولویت بندی صحیح برخوردار باشد. باید در هر کارخانه ای سیستم مدیریت ایمنی و بهداشت طراحی و اجرا شود، به وسیله این سیستم می توان به هدفهای زیر دست یافت:
1) شناسایی مشاغل و ارزیابی ریسکها و خطرات ناشی از آن
2) اولویت بندی ریسکها و خطرات مشاغل و ارائه پیشنهاد جهت رفع نواقص
۳) با مشارکت مسئول بهداشت حرفه ای و حفاظت و ایمنی، مدیران، سرپرستان و نمایندگان کارگران، استانداردها و دستورالعملهای ایمنی و بهداشت برای تمام تهیه شده و کلیه افراد ملزم به رعایت آنها شوند.
۴) يافتن روشهای مناسب به منظور آموزش و شناساندن استانداردها و دستورالعملهایمذکور به کلیه افراد
۵) تشکیل گروههای بازرسی و نظارت بطور مستمر و دائمی
۶) بر کارایی ، تخصیص منابع ، خدمات درونی وخارجی ، بهبود کیفیت محصول ، بهره وری
،میزان زمان پاسخ به درخواستها ، روند انتقال مستندات ، بهبود تصمیم گیری توسط پرسنل تاثیر مثبت دارد.
کلمات کلیدی:
PDCA HSE , ISO
( طرحریزی، انجام بررسی، اقدام و بازنگری)، بهره وری
مقدمه:
با رقه های توجه به بهره وری را می توان در نوشته های آدام اسمیت جستجو کرد آنگاه که در کتاب «ثروت ملل» دارایی یک ملت را در دستاوردهای مردم و نه در اندوخته طلا و جواهر می داند، اما امروزه هیچ کشور و سازمانی را نمی توان یافت که رمز موفقیت خود را در ارتقای کیفیت و بهره وری نداند و مزیت نسبی سازمانها را در توان رقابت پذیری آنها از طريق افزایش بهره وری می دانند. از همین رو بایستی تعریف دقیقی از بهره وری و مولفه های گوناگون در اختیار داشت تا بتوان تمهیدات لازم برای ارتقاء کیفیت و بهره وری را فراهم آورد.
از میان تعاریف گوناگون که برای بهره وری ارائه شده است، نسبت ستانده ها به داده های یک سامانه ساده ترین و تعاریف زیر کاملترین آنهاست.
از نظر کیفی بهره وری به معنای استفاده کامل، درست و مؤثر از تمامی منابع موجود، کاهش ضایعات از هر نوع و در تمام منابع و کسب بیشترین نتیجه کار با کمترین هزینه است. یعنی انطباق مداوم کارکنان و سازمان با شرایط متغییر محیطی «و» بهره وری نگرش واقع بینانه به زندگی است. فرهنگی است که در آن انسان با تفکر و هوشمندی خود فعالیتهایش را با ارزشها و واقعيتها منطبق می سازد تا بهترین نتیجه را در جهت اهداف مادی و معنوی حاصل کند.
یکی از مهمترین پیش نیازهای ارتقای بهره وری، ترویج و اشاعه فرهنگ بهره وری است. از اینرو فرهنگ بهره وری را اینگونه تعریف می کنند
به مجموعه ای از عوامل فرهنگی در هر محیط که باعث شود دلبستگی به وظایف و مسئوليتها به صورت لذتبخش، کیفی، هوشمندانه آگاهانه و متعهدانه در آید و با اغنای برآیند تمایلات انسانی عاطفی، منطقی و عدالت خواهانه منتج به افزایش بازدهی کمی و کیفی بصورت متمرکزگردد و موجبات تعالی اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی جوامع انسانی را فراهم آورد، فرهنگ بهره وری اطلاق می شود»
چرا HSE
حوادث خودبه خود اتفاق نمی افتد بلکه عاملی باعث اتفاق افتادن آنها می شود. بنابراین قابل پیشگیری هستند.
ایمنی همیشه اولین اولیت در سازمانها است. اگر کاری ایمن نیست، آن را انجام ندهید.
برتری در مدیریت سیستمهای بهداشت شغلی، ایمنی و محیط زیست یکی از اساسی ترین عوامل موفقیت دراز مدت سازمانها است.
مجموعه یکپارچه سیستم های مدیریت - کیفیت، محیط زیست و تندرستی و ایمنی قطعا از کاراترین و مؤثرترین سیستم های مدیریت است، در واقع موج آینده عبارت است از یکپارچگی کامل سیستم های مدیریت شامل کیفیت، محیط زیست، بهداشت حرفه ای و ایمن. فرضيه ها: HSE کارایی اجرایی سازمان را بهبود می بخشد. HSEتخصیص منابع درسازمان را بهبود می بخشد. HSEسطح خدمات درونی وخارجی سازمان را ارتقا میدهد. HSE سازمان را قادر به بهبود کیفیت محصول می کند.| HSE بردریافت، انباروپخش ورودیهای محصول تاثیر میگذارد. HSE براستخدام ، آموزش ، توسعه و پاداش پرسنل تاثیر می گذارد. HSE برتعامل و هماهنگی فعالیتهای مرتبط با مشتریان و تامین کنندگان تاثیر می گذارد. HSE بهره وری سازمان را افزایش می دهد. یک سازمان به استقرار سیستم HSE نیاز دارد. با استقرار سیستم HSE میزان زمان پاسخ به درخواستها کاهش می یابد. با استقرار سیستم HSE روند انتقال مستندات تسهیل می یابد.
با استقرار سیستم HSE تصمیم گیری توسط کارکنان (پرسنل اداری و کارگران بهبود ایجاد می شودبا استفاده از سیستم مدیریت شما کنترل بهتری بر روی ریسکهای بهداشت و ایمنی شغلی سازمان خود، با استفاده از بهبود کارایی آن در فرایندهای اجرایی سازمان خواهید داشت. سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی باعث حفظ با ارزشترین داراییهایتان (کارکنانتان خواهد شد.
سیستم مدیریت شما را در کنترل ریسکهای بهداشت و ایمنی شغلی نیز بهبود فرآیند کسب و کار، کمک می نماید. این سیستم باعث ایجاد جایگاهی مطمئن برای پرسنل کنونی و نیز انگیزه برای پرسنل جدید خواهد شد.
این سیستم همچنین باعث ایجاد اطمینان از انطباق با قوانین و مقررات و عمل به آنها خواهد بود. حرکت از فرآیندهای تک منظوره شما را در برخورداری از دید جامعی که مدیریت، اندازه گیری و بهبود برنامه های بهداشت و ایمنی شغلی را ساده تر می نماید، برخوردار خواهد نمود. این قدم اول در سفر به بهبود مستمر کسب و کار می باشد. سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی چهارچوبی را برای شما فراهم خواهد نمود تا
• موفق به شناسایی مخاطرات و ارزیابی ریسکها در محیط کار خود گردید. : روشهایی را برای کاهش مخاطرات و ریسکها فراهم آورید. . معیاری برای سنجش میزان بهبود و تقویت سازمان خود در دستیابی به اهداف
استراتژیک بنیان نهید.
هدف این سیتم ایمنی محصول یا خدمت نخواهد بود، بلکه در برگیرنده ایمنی کارکنان، پرسنل موقت، پیمانکاران، بازدید کنندگان و سایر پرسنل خواهد بود. تمرکز بر کارکنان شما با به کارگیری یک سیستم مدیریت بهداشت و ایمنی شغلی سیستماتیک و اثر بخش قادر خواهید بود باعث کاهش این موارد گردید.
: تعداد پرسنل آسیب دیده از طریق کنترل مخاطرات و ریسکهای محیط کار
• ریسک حوادثی که اغلب اتفاق می افتد
و هزینه های بیمه و نیز هزینه های ناشی از عدم حضور پرسنل آسیب دیده در سرکار ده نکته کلیدی برای افزایش بهره وری
۱) گام اول برای حرکت موفقیت آمیز، داشتن اعتقاد راسخ و ایمان به نتیجه کار است. باور ، اعتقاد و اطمینان داشته باشید که در هر کجا که هستید می توانید تغییراتی در محیط خود بوجود آورید.
۲) اصول و مبانی بهره وری را بیاموزید، در محل کار خود دست به اقداماتی مثبت و اصلاح طلبانه هر چه کوچک و مختصر بزنید. مثلا، ضایعات را کاهش دهید.
۳) از تکنیک های ارتقای بهره وری استفاده کنید. این تکنیکها نقش شایانی در پیشبرد و تسریع حرکت بهره وری دارند.
۴) حرکت بهره وری نیاز به یک نیروی محرکه دارد. نیروی محرکه اصلی معمولا مدیریت سازمان یا تشکیلات است. مدیریت باید حداکثر تلاش خود را جهت بسیج امکانات بالقوه و بالفعل موجود به عمل آورده و خود برای بهبود بهره وری مهیا گردد
. ۵) زمینه مناسب جهت حرکت بهره وری را مهیا کنید. بهبود بهره وری نیاز به یک کار فرهنگی دارد. محیط یا به اصطلاح فرهنگ سازمانی باید برای این کار آماده شود. محرکهای گوناگون نظیر ابزار آموزشی و فرهنگی به تدریج می توانند زمینه ها و بستر مناسب برای حرکت بهره وری را فراهم نمایند.
۶) نقاط کلیدی و مشکلات کارتان را شناسایی کنید. هر سازمان با تشكيلات تولیدی، خدماتی و اقتصادی از یک مجموعه فرآیندها و ارتباطات برخوردار است که به نحوی به یکدیگر مربوط می شوند، اگر تگناها و مشکلات طی یک سلسله اقدامات اصولی اصلاح شوند و این فعالیتها بطور مستمر ادامه یابد، نتیجه آن افزایش مسلم بهره وری سازمان خواهد بود.
۷) فعالیتهای بهبود بهره وری را از یک مورد یا واحد کوچک آغاز کنید، این روش بسیار مؤثر و کارساز است به راحتی و بدون زحمت قابل انجام است.
۸) بهبود بهره وری یک فرآیند آهسته و پیوسته است، این حرکت در دراز مدت جواب می دهد و نباید از آن انتظار نتایج سریع داشت.
9) از محرکهای انگیزشی استفاده کنید. یکی از عوامل مهمی که حرکت بهره وری را شتاب و رونق می دهد استفاده بجا و اصولی از محرکهای انگیزشی است.
۱۰) حداکثر توجه را به نیروی انسانی سازمان مبذول داريد. نیروی انسانی کارآمد سرمایه باارزش سازمان است. امور ایمنی
یکی از مهمترین اهداف صنایع بزرگ، تولید بیشتر و بهتر در سایه توجه به مسائل ایمنی میباشد. امروزه مدیرانی موفق می باشند که کار و تلاش خود را با مقررات ایمنی همراه سازند و با پیشرتف علم و تکنولوژی به فن آوری پیشرفته در مسائل ایمنی و حفاظتی دست یابند.
بهداشت:
در جهانی که هم اکنون به سوی صنعتی شدن هرچه بیشتر گام بر می دارد ، سلامت زیستن در دنیای علم و تکنولوژی از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده و امروزه شعار انسان سالم در محیط کار سالم(Healthy Workers in Healthy Workplace) " سرلوحه بسیاری از صنایع قرار گرفته است . در همین راستا فعالیتهای بخش بهداشت امور HSE در جهت نیل به هدف برقراری ، حفظ و ارتقاء سطح سلامت جسمی ، روانی و اجتماعی شاغلین شامل موارد ذیل می باشد :
الف ) بهداشت محیط کار ( بهداشت حرفه ای ) : شامل پیش بینی ، شناسایی ، ارزشیابی و کنترل عوامل زیان آور محیط کار اعم از عوامل فیزیکی، شیمیایی ، بیولوژیکی و ارگونومیکی .
ب) بهداشت محیط شامل بهداشت مواد غذایی ، بهداشت رستورانها و اماکن تهیه و طبخ غذا ، بهداشت آب ، دفع بهداشتی زباله و فاضلاب و ...
ج) بهداشت عمومی شامل بهداشت اماکن عمومی ، کنترل حشرات و جوندگان و پیشگیری از انتقال بیماریهای واگیر دار و ... .
مواد و روشها: با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده نمونه گیری انجام وسپس با استفاده از نرم افزار آماری SPSS گزارشگیری و تحلیل انجام شد. استفاده از پرسشنامه استاندارد که توسط کارکنان بخشی از سازمان يا صنایع که سیسنم
HSE در آنها پیاده شده تکمیل گردید. تعداد ۴۶ نفر از کارکنان سازمان بنادر و کشتیرانی (بندرامام ، کارکنان پالایشگاه صنعت نفت و کارکنان سایپا جهت نمونه گیری تصادفی و نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند.
