بخشی از مقاله
بررسی عملکرد مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست(HSE) در بنادر دریای خزر
چکیده فارسی:
امروزه استقرار مدیریت HSE در سازمانها و صنایع بزرگ، در ایران و جهان در حال افزایش است بنابراین به منظور مدیریت صحیح و سیستمهای شایسته این نظام تمامی شرکتها و سازمانها نیاز به تدوین استراتژی های مناسبی در ارتباط با ایمنی، بهداشت و محیط زیست دارند تا بر اساس آن الزامات قانونی و عملیاتی خود را تأمین نمایند. از این رو هدف تحقیق حاضر بررسی وضعیت عملکرد بنادر دریای خزر در حوزه سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست بوده است.
جامعه آم اری شامل کارکنان و کارشناسان رسمی و پیمانی، شرکتی و قراردادی بوده اند که در بنادر دریای خزر مشغول به خدمت هستند که بالغ بر 490 نفر می باشند که از این تعداد طبق جدول مورگان 215 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند و در نهایت 196 پرسشنامه جمع آوری گردید. سپس با جمعآوری دادههای مورد نیاز با استفاده از پرسشنامه ای و ضریب پایایی %94 ، به آزمون فرضیات متغیرهای هفتگانه مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست مورد مطالعه شامل رهبری و تعهد، خط مشی و اهداف استراژیک، سازماندهی، منابع و مستند سازی، ارزیابی و مدیریت ریسک، ممیزی و بازنگری، اجرا و پایش و طرح ریزی پرداخته شد.
نتایج نشان داد که وضعیت هفت متغیر مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست در بنادر دریای خزر در حد مطلوبی است. همچنین بر اساس آزمون فریدمن متغیر رهبری و تعهد(متغیر اول) با رتبه 4/48 دارای بیشترین اهمیت در کل متغیرها بوده است.
کلید واژه ها: عملکرد، مدیریت، ایمنی، بهداشت، محیط زیست، بنادر دریای خزر.
-1 مقدمه
امروزه استقرار مدیریت HSE در سازمانها و صنایع بزرگ، در ایران و جهان در حال افزایش است بنابراین به منظور مدیریت صحیح و سیستمهای شایسته این نظام تمامی شرکتها و سازمانها نیاز به تدوین استراتژی های مناسبی در ارتباط با ایمنی، بهداشت و محیط زیست دارند تا بر اساس آن الزامات قانونی و عملیاتی خود را تأمین نمایند. نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست بخشی از سیستم مدیریت کلی هر شرکت و ارگانی است و همواره بر حضور این نظام در هر سازمان بعنوان یک سیستم مدیریت فرعی تأکید می گردد. HSE به عنوان یک کل دارای مؤلفه های مختلف است که غفلت از هر یک از این مؤلفه ها و عناصر موجب نادیده گرفتن مبانی اصولی در سیستم می شود. البته آنچه که بعنوان یک محور اساسی و جان مایه نظام بهداشت، ایمنی و محیط زیست (HSE) و به مثابه روحی که در جسم و پیکره صنعت به آن حیات و جان می بخشد ارتباط و تاثیر متقابل این مولفه ها بر یکدیگر است(.(Sasikumar & papinazath, 2003 به کارگیری سیستم مدیریت HSE می تواند هزینه هایی از قبیل غیبت کارکنان، به کارگیری نیروی انسانی جدید به ازای نیروی انسانی از کارافتاده، پرداخت غرامت و هزینه های برگشت محصولات به دلیل عدم وجود کیفیت آنها را به راحتی کاهش دهد(.(Cooper, 2001 استقرار و توسعه نظام مدیریت HSE تنها در سایه حرکت نظام مند میسر است، این حرکت نیاز به تدوین خط مشی منطقی و عملیاتی و همچنین ابزار و سازکارهای گوناگونی دارد تا با بهره گیری به موقع و صحیح از آنها، امکان تحقق اهداف پیش بینی شده را فراهم نمود. هدف اصلی نظام مدیریت HSE به حداقل رسانیدن و یا کاهش آسیب های وارده به نیروی انسانی، تجهیزات، محیط زیست وکسب و حفظ اعتبار سازمانی است، نتیجه حاصل ازاستقرار این نظام افزایش بهره وری و راندمان در سازمان بوده و در این راستا نیروی انسانی به عنوان محور توسعه، مورد توجه خاص قرار دارد. سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست نظامی است هدفمند و سازماندهی شده با برنامه ریزی خاص که با تهیه دستورالعمل ها، روشهای اجرایی و استانداردها و مقررات جاری استقرار یافته و مورد بازنگری قرار می گیرد و در مقاطع زمانی مختلف اصلاح می گردد. در درون سازمانها ممکن است تمایل خاصی از طرف متخصصین سیستم های مختلف برای حفظ سیستم های جداگانه و مقاومت در برابر ادغام سیستم ها وجود داشته باشد. با این حال یکی از معمولترین سیستم های مدیریتی ادغام یافته سیستم مدیریت HSE است، در این سیستم مدیریتی سعی می شود که سه سیستم مدیریتی بهداشت، ایمنی و محیط زیست در هم ادغام شده و بصورت یکپارچه راهبری و کنترل گردد. از آنجائیکه در حال حاضر هیچ گونه استاندارد جهانی در مورد سیستم یکپارچه HSE وجود ندارد لذا سازمانهای مختلف با توجه به سلایق، محدودیتها، ماهیت عملیاتی، نقاط قوت و موارد مشابه خود از قالب و ساختارهای متفاوتی برای مدیریت سیستم های یکپارچه HSE خود استفاده می کنند(جعفرزاده حقیقی فرد و همکاران، .(1388
در دنیای امروزی ارتقاء سطح بهره وری برای امکان حضور و ادامه آن در رقابت و در صحنه بازارهای جهانی، امری الزامی است
در همین راستا وجود محیطهای کاری ایمن از مهمترین مؤلفه های لازم برای رسیدن به بهبود مستمر بهره وری بشمار می رود. لذا بهبود وضعیت ایمنی، بهداشت و محیط زیست و در اجرای پروژه ها بعنوان یکی از محورهای توسعه پایدار، علاوه بر فرهنگ سازی مناسب و نهادینه کردن آن در فعالیتهای کاری، نیازمند استقرار و اجرای سیستم مدیریت H.S.E می باشد(تقدیسی، .(1385 آگاهی از شرایط موجود، یکی از ابزارهای مهم در جهت ایجاد توسعه و برنامه ریزی برای رسیدن به اهداف می باشد. با عنایت بدین مهم بدیهی است که اهداف پیش بینی شده زمانی کارساز و اجرایی خواهد بود که آحاد کارکنان صنعت، به ویژه مدیران ارشد، میانی و رؤسا
سرپرستان، ضمن تعهد و التزام به رشد و تعالی سازمان، با جدیت کامل در جهت اجرایی شدن مفاد و محورهای تعیین شده گام برداشته و کلیه پیمانکاران در این زمینه را نیز ملزم به تبعیت نمایند. بدیهی است با حرکت در راستای استقرار و توسعه نظام مدیریت HSE، می توان به وظیفه اخلاقی و قانونی خود در قبال ارکان اصلی سازمان و تحقق توسعه پایدار جامه عمل پوشاند. از این رو مسئله اصلی تحقیق حاضر این است که : عملکرد بنادر دریای خزر در حوزه HSE (مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی) چگونه است؟
-3-1 سیستم مدیریت HSE
سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست نظامی است هدفمند و سازماندهی شده با برنامه ریزی خاص که با تهیه دستورالعملها، روشهای اجرایی و استانداردها و مقررات جاری استقرار یافته و مورد بازنگری قرار می گیرد و در مقاطع زمانی مختلف اصلاح می گردد(قلعه نوعی، .(1387 در واقع سیستم مدیریت HSE بخشی از سیستم مدیریت کل جاری در یک سازمان است و همانند سایر سیستم های مدیریتی از چرخه دمینگ پیروی می کند(حبیبی، .(1384
-4-1 عناصر کلیدی مدل سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت، محیط زیست HSE-MS
در درون سازمانها ممکن است تمایل خاصی از طرف متخصصین سیستم های مختلف برای حفظ سیستم های جداگانه و مقاومت در برابر ادغام سیستم ها وجود داشته باشد. با این حال یکی از معمولترین سیستم های مدیریتی ادغام یافته سیستم مدیریت HSE است، در این سیستم مدیریتی سعی می شود که سه سیستم مدیریتی بهداشت، ایمنی و محیط زیست در هم ادغام شده و بصورت یکپارچه راهبری و کنترل گردد. از آنجائیکه در حال حاضر هیچ گونه استاندارد جهانی در مورد سیستم یکپارچه HSE وجود ندارد لذا سازمانهای مختلف با توجه به سلایق، محدودیتها، ماهیت عملیاتی، نقاط قوت و موارد مشابه خود از قالب و ساختارهای متفاوتی برای مدیریت سیستم های یکپارچه HSE خود استفاده می کنند . با توجه به اینکه برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک((Planning & Strategic Management از مهمترین ارکان سیستم های مدیریتی در یک سازمان می باشد بنابراین
به منظور مدیریت برتر سامانه HSEدر هر ارگانی برنامه ریزی و مدیریت استراتژیک می تواند اثر بخشی مثبتی بر کنترل پارامترهای فنی و غیر فنی سامانه در تمام سطوح و در نتایج نهایی و برآیندهای سازمان مربوط داشته باشد(حقیقی فرد و همکاران، .(1388 این سیستم مدیریتی بمنظور تنظیم، استقرار و اجرای خط مشی و اهداف شرکت ها در مورد بهداشت، ایمنی و حفاظت از محیط زیست اجرا می شود.
رهبری و تعهد: اعتقاد نیروی انسانی در سطوح مختلف سازمانی.
خط مشی و اهداف استراتژیک: تعیین و مستند نمودن اهداف و خط مشی راهبردی توسط مسئول نهایی سامانه و اطمینان یافتن او از مورد توجه بودن آن ها در تمام سطوح سازمانی و کاربردی بودن آن ها جهت کاهش خطر های بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی.
سامان دهی، منابع و مستندسازی: طراحی نمودار سازمانی مناسب، انتخاب نمایندگان مدیریت و تعیین مسئولیت های آنان، تخصیص منابع کافی، تعیین سطح شایستگی کارکنان در سامانه و چگونگی انتخاب آن ها براساس معیارهای تعیین شده، تدوین روش های اجرایی جهت نظارت بر عملکرد پیمانکاران و افزایش یا کاهش دستمزد آن ها بر اساس رعایت و یا عدم رعایت ضوابط سامانه، برقراری ارتباط و تبادل اطلاعات با کارکنان، مدیران و تشکل های مردمی و استفاده از نظرات آن ها، برقراری ارتباط با گروه های امدادی و تهیه مستندات سامانه از قبیل نظام نامه، روش های اجرایی(دستور العمل های کاری، فرم ها، چک لیست و سوابق)
ارزیابی و مدیریت ریسک: آموزش به کلیه کارکنان سازمان و شناسایی و ارزیابی خطر های بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی به کمک فن آوری های شناسایی و ارزیابی خطرات از جمله تحلیل درخت خطا ، تجزیه و تحلیل خرابی و اثرات آن، مطالعات عملیات و خطر، تجزیه و تحلیل مقدماتی خطر و ارزیابی اثرات محیط زیستی همچنین تدوین روشهای اجرایی جهت ثبت خطر ها، معیارهای اجرا در سطوح مختلف و رویه هایی برای اجرای اعمال لازم جهت کاهش خطر ها.
طرح ریزی: برنامه ریزی های لازم جهت دستیابی به اهداف و اقدامات مربوط به اجرای انضباط های بهداشت، ایمنی و محیط زیست، تدوین رویه ها جهت تطابق تجهیزات و مواد موجود با معیارهای بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی، طرح ریزی و کنترل تغییرات در سازمان ، تعیین وضعیت های اضطراری و تدوین برنامه هایی جهت مقابله موثر با آن ها.
اجرا و پایش: تدوین رویه هایی جهت پایش عملکردهای سازمان با الزامات برقرار شده نظیر اهداف و معیار کارآیی عملکرد سامانه، ثبت پیشرفت عملکرد سازمان در مسیراهداف تعیین شده، ثبت سوابق و موارد عدم انطباق با الزامات سامانه و اقدامات لازم جهت رفع عدم انطباق ها.
ممیزی و بازنگری: تدوین روش های اجرایی برای انجام ممیزی کلیه فعالیت های صورت گرفته در سامانه جهت اطمینان از تطابق آن ها با عملیات از قبل طرح ریزی شده و بازنگری سامانه در فواصل معین جهت بررسی اثربخشی و یکپارچگی آن(ارجمندی و همکاران، .(1387
-5-1 پیشینه و فرضیات
رعایائی((1384 در تحقیقی با عنوان استقرار نظام یکپارچه ایمنی- بهداشت و محیط زیست در شرکت ملی نفت ایران، با هدف به حداقل رساندن حوادث انسانی، آسیب های شغلی و ضایعات زیست محیطی در عملیات اکتشاف و تولید در گستره وسیع جغرافیائی کشور دریافت که یکی از نتایج استقرار نظام مدیریت HSE در شرکت نفت اطمینان از بهبود مستمر شاخص های ایمنی، بهداشت و محیط زیست و نیل به اهداف عالیه و در نهایت اخذ گواهی های استاندارد بین المللی ایزو در خصوص مدیریت محیط زیست و مدیریت ایمنی و بهداشت حرفه ای و ابقاء همیشگی این استانداردها در سطح شرکتهای تابعه و فرعی خواهد بود. نیسان((1384 در مقاله ای با موضوع الزامات مورد نیاز جهت استقرار نظام مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در طرحها و پروژه های پیمانکاران تأسیسات و تجهیزات دریافت که اگر پروژه های اجرائی طبق استانداردOHSAS 18001 , ISO 14001 برنامه ریزی و اجرا شوند تا حدود زیادی از مخاطرات زیست محیطی و انسانی و حتی خسارات مالی کاسته خواهد شد.
تقوی و همکاران((1385 مقاله ای با موضوع نقش HSE در بهره وری سازمانها ارائه داده اند و به وجود یک رابطه مستقیم بین بهره وری و رعایت اصول، بهداشت و محیط زیست اشاره نمودند. از بررسی عوامل موثر در مدیریت HSE دریافتند که نیروی انسانی بعنوان مهمترین عامل تاثیرگذار بر شرایط ایمنی، بهداشت و محیط زیست می باشد. بنابراین هر شرایطی که بتواند نسبت به حفظ و صیانت نیروی انسانی منجر شود در واقعه باعث بهبود وضعیت بهره وری و HSE سازمان خواهد شد. شکاری و خسروجردی((1385 مدیریت عملکرد سیستم HSE به کمک مدل کارت امتیازی متوازن را تحقیق نمودند و اجرای هردوی آنها را در سازمان لازم و ضروری دانستند. گلباز و جعفری((1385 به بررسی ارتباط استقرار سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت، محیط زیست و بهره وری مجموعه پرداختند. بهمن نیا( (1386 با مروری بر ضرورتهای ایجاد یک پایگاه اطلاعاتی یکپارچه حوادث خطوط انتقال گاز در کشور و تأکید بر نتایج اثر بخش حاصل از مدیریت آن، یک مدل کاربردی مبتنی بر مفاهیم مدیریت HSE پیشنهاد و ارائه نموده است. پاداش و همکاران((1387 به بررسی تطبیق الزامات سامانه مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست((HSE اجرای پروژه پرداخته و هدف از این پژوهش برقراری نظام HSE به منظور پیش بینی و شناسائی جنبه های ایمنی و محیط زیست، با تکیه بر الزامات و قوانین حفاظت ایمنی افراد و محیط زیست از یک سو و لحاظ کردن نیازها ومحدودیتهای مدیریت پروژه از سوی دیگر است که با ارائه مفاهیم اساسی و بنیادی این سیستم((HSE سعی شده ضمن تعریف عناصر و الزامات HSE نقش آن را در شناسائی و اندازه گیری شاخص های عملکردی در مدیریت اجرای پروژه پرداخته شود. ارجمندی وهمکاران((1387 به تعیین و بررسی عوامل موثر بر مدیریت بهینه بهداشت، ایمنی و محیط زیست پارک های شهری و ارایه راهکارهای مدیریتی جهت بهبود وضعیت موجود پرداختند.
قالیباف و همکاران((1388 در تحقیقی به وضعیت HSE در شهرداری تهران اشاره کردند. نتایج حاصل از بررسی وضعیت مدیریت HSE شهرداری تهران همچنین نشان داده است که در برخی بخشها و عناصر هفتگانه سیستم مدیریت HSE یعنی عنصر رهبری و تعهد، سازمان و منابع و مستندسازی، ارزیابی و مدیریت ریسک، طرح ریزی و اجرا و پایش فاصله تا وضعیت ایده آل قابل توجه بوده و نیاز به برنامه ریزی مناسب بمنظور توسعه و استقرار یک سیستم مدیریت یکپارچه بهداشت، ایمنی و محیط زیست احساس میگردد. این پژوهش از نظر استفاده از متغیرها با تحقیق حاضر مشابه می باشد.
در مطالعه ای با عنوان رسیدگی و مراقبت در متالوژی منفعتی از سوی بهداشت، ایمنی و محیط زیست، مسائلی در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست مطرح گردید و عنوان شد که در مواجه با پیشرفت غیر قابل توقف از قانونگذاری ایمنی و بهداشت از قوانین ریچ در اروپا، شرکت های قدرت فلز می توانند از این مزیت استفاده کرده و کارهای بسیاری را در عملیاتشان با استفاده از سیستم های رسیدگی مدرن به انجام برسانند(.(Metal Powder Report, 2005 در پژوهشی با عنوان مدیریت بهداشت، ایمنی و محیط زیست در فرآیند صنعت عنوان شده است که هدف از تحقیق فوق بررسی مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست صنعتی در شماری از مناطق اروپا با تمرکز بر ادغام بهداشت، ایمنی و محیط زیست در یک سیستم مدیریت بوده است. محققان در این تحقیق نتیجه گرفتند که مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط زیست به طور عمده از راهنمایی برای اینکه چگونه سیستم های مدیریت موجود به طور کارایی استفاده قرار گیرند و همچنین برای توسعه بیشتر مؤلفه های اجرای امنیت به طور زیادی، حمایت می
کند که شرایطی را برای حوادث و وقایع شناسایی می کند(.(Duijm et al, 2008 در این پژوهشها به نوعی به اهمیت HSE اشاره شده و همه محققین آن را در جوامع آماری مختلف بررسی کرده اند اما در پژوهش حاضر سعی شده است تا به طور کامل و یکپارچه همه ابعاد HSE (مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی) شامل رهبری و تعهد، خط مشی و اهداف استراتژیک، ارزیابی و مدیریت ریسک، سازماندهی، منابع و مستند سازی، ممیزی و بازنگری، اجرا و پایش و طرح ریزی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفته و نتایج نشان داده است که همه ابعاد و متغیرهای آن در وضع مطلوبی قرار دارند.
با توجه به مدل مفهومی تحقیق، بجای بیان فرضیه(فرضیات)، سؤالات ویژه تحقیق بدین شرح بیان میگردند: سوال اصلی تحقیق حاضر عبارت است از:
وضعیت عملکرد بنادر دریای خزر در حوزه سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی چگونه است؟
سوالات فرعی
وضعیت عملکرد رهبری و تعهد در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟ وضعیت عملکرد خط مشی و اهداف استراژیک در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟
وضعیت عملکرد سازماندهی، منابع و مستند سازی در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟
وضعیت عملکرد ارزیابی و مدیریت ریسک در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟
وضعیت عملکرد ممیزی و بازنگری در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟ وضعیت عملکرد اجرا و پایش در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟ وضعیت عملکرد طرح ریزی در ارتباط با مدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی در بنادر دریای خزر چگونه است؟
-2 روش تحقیق
با توجه به دو رویکرد خردگرایانه و طبیعت گرایانه و دو دسته روشهای تحقیق منتجه از آنها بنامهای روشهای کمی و کیفی (بازرگان و دیگران، (77 :1377، تحقیق حاضر در هر دو گروه قرار میگیرد. با توجه به ویژگی آزمایشی و یا غیرآزمایشی بودن تحقیقات، روش تحقیق حاضر، روش غیرآزمایشی پیمایشی(همان مأخذ، (79 محسوب میشود. با توجه به روش های چهارگانه ی دیدگاه تئوریپردازی، یعنی، بسط یا بهبود تئوری های موجود، مقایسه ی دیدگاه های تئوریکی مختلف، بررسی پدیدهای خاص با استفاده از دیدگاه های تئوریکی مختلف و بالاخره بررسی پدیدهای مستند و تکراری(تحقیقی که قبلاً انجام شده است) در محیط و شرایطی جدید (Feldman, 2004)، روش تحقیق حاضر در گروه چهارم قرار میگیرد. در کلیترین تقسیم بندی، روش تحقیق را کتابخانهای و میدانی در نظر گرفتهاند که در تحقیق حاضر از هر دو این روشها استفاده شده است. در جمعبندی نهایی اینکه، در تحقیقات مدیریتی به دو روش فرضیات(سؤالات) تأیید و یا رد خواهند شد که عبارتند از: استفاده از فنون آماری، و استفاده از فنون غیرآماری مانند تحقیق در عملیات (آذر، .(34 :1373 تحقیق حاضر با توجه به این تقسیمبندی درگروه اول قرار میگیرد.
ابزارهای جمعآوری دادهها و اطلاعات در تحقیق حاضر عبارت خواهند بود از: مراجعه به اسناد و مدارک و پرسشنامه. نکته قابل ذکر اینکه، در تحقیقات مدیریتی در ایران، به احتمال زیاد روش پرسشنامه بهتر میتواند نیازهای اطلاعاتی پژوهشگران را تأمین نماید(آذر ، .(28 :1373
-1-2 جامعه و نمونه آماری
با توجه به اینکه هدف این تحقیق، بررسی عملکرد حوزه)HSEمدیریت ایمنی، بهداشت و زیست محیطی) در بنادر دریای خزر می باشد. جامعه آماری شامل کارکنان و کارشناسان رسمی و پیمانی، شرکتی و قراردادی می باشند که در بنادر دریای خزر مشغول به خدمت هستند که بالغ بر 490 نفر می باشند که از این تعداد طبق جدول مورگان 215 نفر به عنوان نمونه آماری انتخاب شدند که در نهایت 196 پرسشنامه جمع آوری گردید. در نمونه مذکور از بعد جنسیت: %62 مرد و %38 زن؛ از بعد تأهل %87 متأهل و %13 مجرد؛ از بعد تحصیلات: %7 فوق لیسانس و %53 لیسانس،% 39 فوق دیپلم، %1 دیپلم، از بعد سن: %1 بین 20 تا 30 سال، %55 بین 31 تا 40 سال، %32 بین 41 تا 50 سال و % 12 بالاتر از 50 سال؛ از بعد سابقه کاری: %21 زیر 5 سال، %25 بین 5 تا 10 سال، %19 بین 11 تا 15 سال، %5 بین 16 تا 20 سال، %23 بین 21 تا 25 و %7 بالاتر از 25 سال دارای سابقه کار بوده اند.
متغیرهای تحقیق در پرسشنامه ای حاوی 45 سؤال اندازهگیری شد که شامل 5 سؤال در ارتباط با متغیر رهبری و تعهد؛ 6 سؤال در ارتباط با متغیر خط مشی و اهداف استراتژیک ؛ 7سؤال در ارتباط با متغیرسازماندهی، منابع و مستند سازی ؛ 6 سؤال در ارتباط با متغیر ارزیابی و مدیریت ریسک ؛ و 6 سؤال در ارتباط با متغیر ممیزی و بازنگری ؛ و 5 سؤال در ارتباط با متغیر اجرا و پایش؛ 5 سؤال در ارتباط با متغیر طرح ریزی ؛و 5 سؤال در ارتباط با مسائل جمعیت شناختی نمونه های مورد مطالعه بوده است.
پس از استخراج دادههای جمع آوری شده و تجزیه و تحلیل آنها، تبیین سؤالات( فرضیات) از طریق اجرای آزمونهای آماری مربوط نظیر ,Binomial Test, Alpha Chronbach انجام شده است. نرم افزارهای آماری مورد استفاده بمنظور انجام تجزیه وتحلیلها، Excel، SPSSwin بوده است.
-2-2 روایی وپایایی
بمنظور تعیین قابلیت اعتماد(پایایی) ابزار اندازهگیری نیز روشهای مختلف و متعددی وجود دارد که یکی از آنها سنجش سازگاری درونی آن است(.(Conca et al, 2004 سازگاری درونی ابزار اندازهگیری میتواند با ضریب آلفای کرونباخ اندازهگیری شود(.(Churchill, 1979)(Cronbach, 1951 این روشی است که در اغلب تحقیقات مورد استفاده قرار میگیرد( Peterson, .(1994 اگر چه حداقل مقدار قابل قبول برای این ضریب باید 0/7 باشد اما مقادیر 0/6 و حتی 0/55 نیز قابل قبول و پذیرش است(.(Van de ven & Ferry, 1979: 38)(Nunnally, 1978: 62 در تحقیق حاضر، قابلیت اعتماد ابزار اندازهگیری پرسشنامه 0/94 بوده است و ابزار اندازهگیری دارای قابلیت اعتماد بوده است.
