مقاله تأثیرات جهانی شدن بر پایداری از منظر پیتر هال

بخشی از مقاله

چکیده

امروزه پدیده جهانی شدن به صورت چشمگیری هم در کشورهای توسعه یافته و هم کشورهای در حال توسعه مورد توجه قرار گرفته است و شهرهای بزرگ در تلاشند تا در این ساختار شبکهای جهانی شدن با یکدیگر به رقابت پرداخته و جایگاه بالاتری به دست آورند. در این میان، با توجه به تمرکز بر ارتقا جایگاه در شبکه شهرها، مسئله مهمی همچون توسعه پایدار کمرنگ شده است.

بنابراین، پژوهش حاضر با هدف مطالعه چگونگی اثرگذاری پدیده جهانی شدن بر مقوله پایداری با روشی توصیفی به بررسی دیدگاه اندیشمند پیشرو در عرصه مطالعات جهانی شدن یعنی پیتر هال پرداخته است. در این راستا، مطالعات اسنادی و کتابخانهای صورت گرفت و تلاش گردید نظریات این نظریهپرداز از منابع مختلف جمعآوری گردد. با توجه به تسلط هال بر مقوله جهانی شدن، میتوان گفت این پژوهش توانسته به خوبی به هدف خود یعنی دریافتن تأثیرات این پدیده بر توسعه پایدار موفق عمل نماید. از مهمترین نتایج این پژوهش میتوان به تأثیرگذاری جهانی شدن از طرق مختلف همچون افزایش فقر، گسترش بیرویه شهرها، ایجاد وابستگی به خودروی شخصی و... بر افزایش معضلات زیست محیطی اشاره نمود.

-1 مقدمه

شهرهای جهانی شهرهایی هستند که مراکز عمده فعالیت در مقیاس بینالمللی در آنها قرار گرفته است. از آنجایی که این شهرها در بر گیرنده فرصتهایشغلی متعدد و امکانات متعددی هستند، معمولاً جمعیت زیادی را به خود جذب میکنند که این امر پیامدهای زیادی همچون گسترش فیزیکی شهرها، مصرف انرژی بیشتر، آلودگی هوا، آلودگی زیست محیطی، افزایش فقر، افزایش تکیه بر خودروی شخصی و... را در پی داشته است و خواهد داشت.

از آنجایی که تأثیرات این شهرها با توجه به جایگاهشان در مقیاس جهانی از اهمیت ویژهای برخوردار است، مطالعه جزئیات این اثرات و یافتن جنبه منفی آنها بویژه در ارتباط با توسعه پایدار بسیار ضروری مینمایاند. لذا، طی دهههای گذشته، افراد مختلفی به پژوهش در زمینه شهرهای جهانی پرداختهاند که در این میان، پیتر هال توجه ویژهای به جنبه پایداری شهرهای جهانی داشته است. هدف این پژوهش تمرکز بر هر دو جنبه مذکور از دیدگاه هال است. لذا ایتدا به بیان تعاریف، ویژگیهای، چالشهای شهرهای جهانی و... از دیدگاه وی پرداخته شده و سپس در هر زمینه به معضلات زیست محیطی ایجاد شده توجه شده و در نهایت، راهکارهای لازم از نظر پیتر هال پیشنهاد شده است. در این راستا، از روش مطالعات اسنادی استفاده شده و مقالات و کتابهای متعدد مورد استفاده قرار گرفته است.

-2 مواد و روشها

روش مورد استفاده در این پژوهش، مطالعات اسنادی و تکیه بر کتابها و مقالات متعدد بوده است.

-3 نتایج و بحث

-1-3 پیتر هال و جهانی شدن

پیتر هال معتقد است شهر جهانی پدیدهای جدید نیست، بلکه قرنها سابقه دارد - پورموسوی و دیگران 1390، . - 44 بدینگونه که نظام جدید جهانی از چند صد سال پیش به مثابه نظامی از بازارهای مرتبط بینالمللی وجود داشته است - هال 1388، . - 76 وی معتقد است جهانی شدن را میتوان از سه منظر محیط زیست، فضای شهری و مدیریت شهری مورد بررسی قرار داد که در این راستا نتیجه بحث پیرامون محیط زیست را دستیابی به توسعه پایدار میداند.

-2-3 تعریف شهرهای جهانی از دیدگاه پیتر هال

پیتر هال، یکی از مهمترین نظریهپردازان حوزه شهرهای جهانی، در سال 1966 کتابی با عنوان شهرهای جهانی منتشر کرد که این کتاب نقطه عطفی برای مطالعات شهری و جغرافیای سیاسی فضای جریانها محسوب میشد. در این کتاب در تعریف شهرهای جهانی آمده است:

این شهرها مرکز قدرت سیاسی در سطوح ملی و بینالمللی و سازمانهای وابسته به دولت هستند؛ مراکز تجارت ملی و بینالمللی مراکز بازگانی کشور خود و کشورهای همسایه؛ مراکز بانکداری، بیمه و خدمات مالی؛ مراکز انواع فعالیتهای حرفهای پیشرفته در علوم پزشکی، قانونی، سطوح بالای آموزشی و بکارگیری دانش علمی در راستای تکنولوژی؛ مراکز جمعآوری و پخش اطلاعات از طریق در اختیار گذاشتن رسانههای گروهی؛ مراکز مصرف بیرویه کالاهای لوکس در مقیاس کمتر و کالاهای تولید انبوه در مقیاس وسیعتر؛ مراکز هنر، فرهنگ و سرگرمی و تفریح؛ و مراکز سایر فعالیتهای فرعی که برای آنها فراهم میشود. وی معتقد است در قرن بیستم، شهرهای جهانی عملکردهای جدید پذیرا میشوند و به عملکردهای قبلی خود میافزایند .

شهرهای جهانی مکانهایی هستند که از طریق آنها مناطق بزرگی از جهان به نقطهای میپیوندند که در آن سرمایه جهانی تجمع یافته است. این شهرها به عنوان گرههای شبکه در نظر گرفته میشوند که سرمایه زیاد و کمپانیهای متعدد چند ملیتی را به خود جذب خواهند کرد. در این شرایط، سرمایه میتواند شهری جهانی با فرصتهای توسعه ایجاد کند. به همین دلیل است که جهانشهرها به عنوان مراکز قدرت در حال ظهور در نظر گرفته میشوند و به شدت با یکدیگر در حال رقابتند تا جایگاه خود را در گرههای شبکه تغییر دهند. این امر منجر به دگرگونی مکانهای شهری و کاهش یا ارتقای جایگاه آنها در سلسله مراتب شبکه میگردد - Shamai .& Others 2014, 110 - در جدول - 1 - عوامل مؤثر بر گسترش شهرها از دید هال مورد بررسی قرار میگیرد. همانطور که ملاحظه میگردد، سیاستهای حفاظت محیط زیست در این زمینه تأثیرگذارند.

جدول . - 1 - عوامل مؤثر بر گسترش شهرها از دیدگاه پیتر هال

-3-3 بررسی سیر تحولات زندگیهای شهری - با تأکید بر اوایل و اواخر قرن 20ام -

اوایل قرن 20ام:

·    افزایش سریع جمعیت در برخی از شهرها -
·    محدودیت زمین
·    رخداد پدیده زاغهنشینی و اسکان غیررسمی
·    فقدان وسایل حمل و نقل کارآمد

·    ابداع راهآن شهری و راهآهن زیرزمینی
·    اختراع خودرو به عنوان یک کالای لوکس
·    شبیه بودن نحوه گذران زندگی مردم - به ویژه قشر کم درآمد - - Hall 2003 -

اواسط و اواخر قرن 20ام:

·    ساخت اولین سامانه قطار زیرزمینی - مترو -
·    فراهم شدن امکان حومهنشینی برای افراد با درآمد متوسط - Kotkin 2014, 7 -

·    عمومیت استفاده از خودرو

·    مجاز شدن گسترش و پراکندگی شهرها
·    افزایش درآمدها به خصوص در طبقه متوسط