بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد عناصر ریزمغذي بر ویژگیهاي بیوشیمیایی چاي ترش تحت تنش کمبود آب آزمایشی در مزرعه پژوهشکده کشاورزي دانشگاه زابل در سال 1394 به صورت کرتهاي خرد شده در قالب بلوكهاي کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهاي آزمایشی شامل تنش خشکی در چهار سطح 30 - ، 50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی - بهعنوان عامل اصلی و محلولپاشی کود نانو - آهن - و زیستی - بیومیک - بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. .
نتایج نشان داد که اثر سطوح مختلف کودي، تنش خشکی و برهمکنش آنها بر صفات مورد بررسی شامل کلروفیل ه، کلروفیل ت، کارتنوئید و عنصر روي به جز برهمکنش این دو فاکتور بر کلروفیل کل معنیداربود. بیشترین مقدار کلروفیل ه 4/56 - میلیگرم برگرم وزن تر - ، کارتنوئید 20/02 - میلیگرم برگرم وزن تر - ، کلروفیل کل 6/27 - میلیگرم برگرم وزن تر - در تنش 90 درصد ظرفیت زراعی توأم با محلولپاشی کود نانو آهن و همچنین کلروفیل ت - 1/76 - با کود زیستی بیومیک و تنش 90 درصد ظرفیت زراعی حاصل شد.
مقدمه
خشکی، خطري براي تولید موفقیت آمیز محصولات زراعی در سراسر جهان است. تنش خشکی باعث بروز خسارت به غشاء وسیستم فتوسنتزي گیاهان میشود . فتوسنتز میتواند بهوسیله تنش خشکی از طریق بسته شدن روزنهها و در نتیجه نرسیدن دي اکسید کربن به کلروپلاست و کاهش پتانسیل آب سلول بر روي ساختمانهاي پیچیدهي فتوسنتزي تحت تأثیر قرار گیرد.
همچنین تنش خشکی رشد ریشه و ساقه گیاهان را تحت تأثیر قرار داده و باعث کاهش سطح برگ آنها میشود . - 4 - چاي ترش - .ئ - Hibiscus sabdariffa متعلق به خانواده کهکطههئهق است. چاي ترش گیاهی یک ساله، روزکوتاه و
خودگشن است این گیاه به سرما و یخبندان خیلی حساس است. چاي ترش گیاهی دومنظوره بوده و اجزاء مختلف آن مورد استفاده قرار میگیرد.
به طورکلی در بسیاري از کشورها، کاسبرگ این گیاه به دلیل خواص دارویی به عنوان دارو براي کاهش فشار خون استفاده میشود . - 2 - یکی از مهمترین کاربردهاي فناوري نانو در زمینه کشاورزي استفاده از نانو کودها در تغذیه گیاهان میباشد بهطور کلی استفاده از نانو کودها در مقایسه با کودهاي مرسوم بهعلت دامنه جذب بالاتر سبب افزایش راندمان وکیفیت منابع غذایی، عدم اتلاف کودها توسط آبشویی و جذب کامل کود توسط گیاه بهدلیل رهاسازي عناصر غذایی کود با سرعت مطلوب در طول دوره رشد،کاهش مسمومیت گیاهی و تنش ناشی از وجود غلظتهاي بسیار بالاي موضعی نمک در خاك، افزایش عملکرد به واسطه وضعیت تغذیهاي مطلوب گیاه میشود . - 1 -
مواد و روش
بهمنظور بررسی تأثیر کاربرد عناصر ریزمغذي بر ویژگیهاي بیوشیمیایی چاي ترش تحت تنش کمبود آب آزمایشی بهصورت به صورت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوكهاي کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه آموزشی – پژوهشی دانشکده کشاورزي دانشگاه زابل - چاه نیمه - اجرا گردید. در این بررسی تنش خشکی در چهار سطح 30 - ، 50، 70 و 90 درصد ظرفیت زراعی - بهعنوان عامل اصلی و محلولپاشی کود نانو - آهن - و زیستی - بیومیک - بهعنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد
هر واحد آزمایشی داراي چهار ردیف کاشت به طول 8 متر که فاصله بین ردیفها 50 سانتیمتر و روي ردیفها 50 سانتیمتر بود و فاصله بین کرت فرعی نیممتر و بین کرت اصلی یک متر در نظرگرفته شد.صفات اندازه گیري شده شامل کلروفیل ه،ت،کل و کارتنوئید و عنصر روي میباشد. تجزیه واریانس دادهها با استفاده از نرم افزار حAح مورد آنالیز قرار گرفت و مقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنهاي دانکن محاسبه گردید.
نتایج وبحث
کلروفیل a،b،کل و کارتنوئید نتایج تجزیه واریانس نشان میدهد که اثرات ساده تنش خشکی و کودهاي نانو و زیستی و نیز اثرات متقابل این دو عامل براي کلروفیل ه، کلروفیل ت، کارتنوئید در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود - جدول . - 2 در این بررسی اثر متقابل تنش خشکی و کودهاي نانو و زیستی بر میزان کلروفیل کل معنیدار نبود. نتایج مربوط به مقایسه میانگین اثرات متقابل تنش خشکی و کود هاي نانو و زیستی نشان داد که بیشترین مقدار کلروفیل ه 4/56 - میلیگرم برگرم وزن تر - ، کارتنوئید 20/02 - میلیگرم برگرم وزن تر - ، کلروفیل کل 6/27 - میلیگرم برگرم وزن تر - در تنش 90 درصد ظرفیت زراعی و در طی محلولپاشی کود نانو آهن و کلروفیل ت - 1/76 - با کود زیستی بیومیک و تنش 90 درصد ظرفیت زراعی بهدست آمد
مهمترین نقش آهن در بیوسنتز کلروفیل، کنترل تشکیل گاما-آمینولوولینیک اسید به عنوان پیشساز مشترك بیوسنتز کلروفیل و گروه هم میباشد. همچنین یون پروتوپورفیرین ؟ق آهن براي تشکیل پروتوکلروفیلیداز در مسیر سنتز کلروفیل ضروري است . در این بررسی با افزایش تنش خشکی، میزان کلروفیله، کلروفیلت، کارتنوئید و کلروفیل کل به شدت کاهش یافت. بهنظر میرسد این کاهش، بهدلیل افزایش تولید رادیکالهاي آزاد اکسیژن در اثر تنش میباشد، که این رادیکالهاي آزاد سبب پراکسیداسیون و در نتیجه منجر به تجزیه و تخریب این رنگیزهها میگردند . - 6 -
روي
نتایج تجزیه واریانس ارائه شده در جدول 1 نشان میدهد که اثر تیمار کود نانو وزیستی و سطوح مختلف تنش خشکی در سطح احتمال یک درصد بر میزان عنصر روي معنیدار بود نتایج اثرات متقابل سطوح مختلف تنش خشکی و کودهاي نانو و زیستی نشان داد که در تیمار تنش 90 درصد ظرفیت زراعی بیشترین مقدار عنصر روي در اثر کاربرد کود نانو ترکیبی در بررسی اثر محلولپاشی عناصر کم مصرف بر گیاه دارویی سیاه دانه مشاهده شد که بیشترین میزان عنصر روي در محلول پاشی عنصر روي و ترکیبی از آهن و روي حاصل شد - 5 - که با نتایج پژوهش حاضر مطابقت دارد.
جدول –1 جدول تجزیه واریانس تأثیرکاربرد عناصر ریزمغذي بر ویژگیهاي بیوشیمیایی چاي ترش تحت تنش کمبود آب
