بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثرات کودهای آلی و محلول پاشی آهن بر شاخص های کیفی گیاه دارویی چای ترش - - Hibiscus sabdariffa آزمایشی در مزرعه آموزشی پژوهشی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال زراعی 1394-1395 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل چهار سطح مصرف کود آلی شامل: شاهد - بدون مصرف کود آلی - ، ورمی کمپوست، کود گاوی، جلبک دریایی و سطوح محلول پاشی آهن شامل: عدم استفاده از آهن، محلول پاشی به میزان 3 سیسی در هزار، 6 سیسی در هزار بودند.
تیمارهای کود آلی به عنوان عامل اصلی و سطوح مختلف محلول پاشی آهن به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد بیشترین میزان آنتوسیانین، درصد خاکستر و عدد اسپاد در تیمار کود گاوی و غلظت 3سیسی در هزار آهن حاصل شد، عناصر فسفر و پتاسیم در تیمار جلبک دریایی و غلظت 6 سیسی در هزار آهن بیشترین میزان را داشته است.
مقدمه
در سیستم های کشاورزی رایج برای به دست آوردن بیش ترین عملکرد، استفاده مداوم از کودهای شیمیایی امری اجتناب ناپذیر تلقی شده است. در حالی که کاربرد بی رویه آن ها به دلیل تغییر در pHخاک و تجمع نمک بیش از اندازه در آن، سبب کاهش حاصل خیزی خاک و فعالیت باکتریایی آن می گردد
کودهای دامی از سویی قابلیت جذب عناصری مانند روی، مس، آهن، فسفر، پتاسیم و نیتروژن را افزایش می دهند و با چرخش مواد غذایی در مناطقی با سیستم زراعی فشرده، حاصل خیزی خاک را نیز بهبود می بخشند
استفاده از جلبکهای دریایی به عنوان کود در کشاورزی در بین رومیها مرسوم بوده است. همچنین، در انگلستان، فرانسه، اسپانیا، ژاپن و چین این کار بسیار رایج است. استفاده از این ماده به عنوان کود در محصولات زراعی در نواحی ساحلی در همه نقاط جهان متداول است
چای ترش یا چای مکی با نام علمیHibiscus sabdariffa از خانوادهی پنیرک Malvaceae گیاهی است یک ساله، شاخهدار، با رنگ سبز تیره مایل به قرمز و برگها متناوب و پنجهای دارای 3 تا 7 لوب و حاشیه برگها دندانهای، بدون کرک، گلها بزرگ با دمگل کوتاه است. میوهها توسط کاسبرگهای گوشتی احاطه شده که حاوی 22 تا 34 دانه در هرکپسول میباشند
لازم به ذکر است که بیش تر مطالعات انجام شده در زمینه واکنش کودی چای ترش بر مبنای مصرف انواع کودهای شیمیایی بوده، واکنش این گیاه نسبت به کودهای آلی و محلول پاشی آهن کمتر مورد توجه قرار گرفته است لذا نیازمند مطالعه و تحقیق بیش تری است به همین منظور این آزمایش با هدف بررسی اثر کودهای آلی و محلول پاشی آهن بر ویژگی های کیفی چای ترش در شرایط آب و هوایی گرم و خشک انجام شد.
مواد و روش ها:
این تحقیق در پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل واقع در 35 کیلومتری جنوب شرقی شهرستان زابل در سال زراعی 1394-95 اجرا گردید. ارتفاع این منطقه از سطح دریا 481 متر بوده و در 61 درجه و 41 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 54 دقیقه عرض شمالی واقع شده است.
پس از انجام عملیات خاکورزی، کرت هایی با ابعاد 2 در 2,5 متر، ایجاد گردید. فاصله بین کرت ها نیم متر و بین بلوک ها یک متر در نظر گرفته شد. کودهای آلی ورمی کمپوست و گاوی قبل از کاشت به زمین اضافه گردید. بذرها به صورت کپهای و برخی بعد از مرطوب نمودن با کود آلی جلبک دریایی با تراکم 80000 بوته در هکتار - فاصله بین بوته ها 25 و فاصله بین ردیف ها 50 سانتی متر - در اول اردیبهشت ماه کاشته و بلافاصله به صورت شیاری آبیاری شد. بذر مورد استفاده از پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل تهیه شد. عامل اصلی شامل کودهای آلی در چهار سطح: بدون کود - شاهد - ، ورمی کمپوست، کود گاوی و جلبک دریایی و عامل فرعی سه سطح محلولپاشی آهن شامل: شاهد - عدم محلول پاشی - ، محلولپاشی به میزان 3 سیسی در هزار، 6 سیسی در هزار در نظر گرفته شد.
در اواخر آبان پس از رسیدگی فیزیولوژیک برداشت کاسبرگها انجام گرفت. زمان برداشت کاسبرگها تقریبا با رسیدن دانه همزمان بود. برداشت محصول به صورت یک جا در پایان فصل رشد زمانی که تقریبا تمام برگها ریزش کرده بود، از هر کرت 5 بوته با رعایت حاشیه حذف و نیم متر از ابتدا و انتهای ردیف به طور تصادفی برداشت گردید.
نتایج و بحث
غلظت کلروفیل برگ - - SPAD
تاثیر کودهای آلی و محلولپاشی آهن در سطح 1 درصد، بر میزان کلروفیل برگ معنیدار بود - جدول . - 1 مقایسه میانگینها نشاندهنده وجود تفاوت معنیدار بین سطوح مختلف کود آلی است؛ به نحوی که بیشترین مقدار عدد اسپاد از تیمار کود دامی - 47/258 - بهدست آمد که نسبت به شاهد - 43/793 - حدود 8 درصد افزایش داشت
تفاوت معنیداری، از نظر غلظت کلروفیل برگ تحت تاثیر محلولپاشی آهن وجود داشت - جدول . - 1 بیشترین مقدار عدد اسپاد - 47/350 - از تیمار 3 سیسی در هزار آهن حاصل شد - جدول - 2 که درمقایسه با تیمار شاهد حدود 12 درصد افزایش نشان داد. مهمترین نقش عنصر آهن در بیوسنتز کلروفیل کنترل تشکیل گاما-آمینولوولینیک اسید بعنوان پیش ساز مشترک بیوسنتز کلروفیل و گروه هم می باشد. علاوه بر این یون پروتوپورفیرین - Mg آهن برای تشکیل پروتوکلروفیلیداز در مسیر سنتز کلروفیل ضروری است
برهمکنش کودها بر غلظت کلروفیل برگ معنیدار شد - جدول . - 1 مقایسه میانگینهای برهمکنش کودهای آلی و محلولپاشی آهن بر غلظت کلروفیل برگ نشان داد که بیشترین میزان عدد اسپاد - 49/773 - از کاربرد همزمان کود دامی و غلظت 6 در هزار آهن مشاهده شد. این مقدار نسبت به تیمار شاهد - 42/347 - بیش از 17درصد افزایش داشت
با توجه به این نتایج میتوان گفت که کود دامی ازطریق افزایش قدرت جذب آب و تدارک مطلوب عناصر غذایی پرمصرف و کممصرف بر میزان کلروفیل برگ تأثیر مثبت گذاشته و موجب بالا رفتن عدد اسپاد میگردد. این موضوع در تحقیقات انجامشده روی بادرشبو - Dracocephalum moldavica - ، Sesbania emerus و ارزن مرواریدی . - Pennisetum glaucum - مشاهده شد - مفاخری و همکاران،1391؛. - Gardezi et al., 2000; Hameeda et al., 2006 بهنظر میرسد تیمار 6 در هزار آهن نیز سبب افزایش غلظت کلروفیل برگ شده است.
