بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی اثر اسید هیومیک و عناصر ریز مغذي بر رشد و عملکرد بامیه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوك کامل تصادفی با 4 تکرار در شهرستان تربت حیدریه در سال 1393 اجرا شد. تیمارهاي آزمایش شامل کود هیومکس در سه سطح - صفر،0/5 و 1 لیتر در هکتار - و عناصر ریز مغذي - گلدیماکس - در چهار سطح - صفر، 50،100 و150 میلی گرم در لیتر - بود. صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد میوه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد میوه و عملکرد بذر بود. نتایج نشان داد که اثر کود هیومکس و گلدیماکس بر روي تمام صفات اندازه گیري شده از لحاظ آماري در سطح احتمال %1 معنی دار بود.
بیشترین ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد میوه در بوته، و وزن هزار دانه با مصرف یک لیتر در هکتار کود هیومیک در بدست آمد. مصرف 100 میلی گرم در لیتر کود گلدیماکس نیز به طور معنی داري در سطح احتمال یک درصد باعث افزایش ارتفاع بوته، عملکرد میوه، تعداد میوه در بوته، وزن هزار دانه، تعداد شاخه جانبی و عملکرد بذر گردید. بر اساس نتایج این آزمایش، مصرف 0/5 لیتر در هکتار کود هیومکس همراه با 100 میلی گرم در لیتر گلدیماکس جهت افزایش عملکرد میوه بامیه در شهرستان تربت حیدریه قابل توصیه می باشد.
کلمات کلیدي: بامیه، عملکرد، اسیدهیومیک، عناصر ریزمغذي
مقدمه
هیومیک اسید از جمله کودهاي آلی است که ساختار خاك را بهبود می بخشد، به ریشه زایی بهتر کمک می کند، باعث نگهداري بیشتر آب در خاك می شود، به رشد سریع باکتري هاي مفید در خاك کمک می کند، به انحلال و آزادسازي عناصر ماکرو و میکرو کمک کرده و در نتیجه نیاز به کودهاي شیمیایی را به نحو محسوسی کاهش می دهد. مقاومت به شوري، کم آبی و سرما را افزایش داده و اثرات مفید زیاد دیگري نیز دارد - سبزواري و همکاران، . - 1388 طی آزمایشی، Kausar and - 1985 - Azam روي گندم دریافتند که محلول پاشی اسید هیومیک به میزان 54 میلی گرم در لیتر، 50 درصد افزایش در طول ریشه و 22 درصد افزایش در ماده خشک را به همراه داشت و همچنین جذب نیتروژن هم در حضور اسید هیومیک افزایش معنی داري نشان داد.
در بررسی اثر محلول پاشی اسید هیومیک روي صفاتی مانند ارتفاع ساقه، تعداد برگ، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه و ریشه و تجمع در برگ گیاهچه هاي بادمجان و فلفل دریافتند که قطر ساقه، تعداد برگ ها، وزن تر ساقه، وزن خشک ساقه و ریشه به طور معنی داري با کاربرد اسید هیومیک بر روي گیاهچه هاي فلفل و بادمجان افزایش یافت - همتی و همکاران، . - 1391 مصرف عناصر ریز مغذي نیز علاوه بر نقشی که در افزایش عملکرد کمی و کیفی محصولات کشاورزي دارند، در سلامتی انسان و دام که از مواد اولیه گیاهی استفاده می کنند نیز تاثیر بسزایی دارند و این امر به دلیل وارد شدن این عناصر به قسمتهاي خوراکی گیاهان مانند دانه گندم، جو، حبوبات و قسمتهاي خوراکی سبزي ها و غیره است که به عنوان غذاي روزمره مصرف می شوند. پهلوان وهمکاران - 1382 -
محلول پاشی آهن و منگنز در افزایش عملکرد دانه گندم را غیر معنی دار گزارش کردند به گونه اي که هیچکدام از تیمارهاي اعمال شدهبرروي ارتفاع گیاه وطول خوشهمعنی دار نگردید. - Datir et al., - 2010 با انجام آزمایشی روي بامیه نتیجه گرفتند که محلول پاشی با کودهاي میکرو در مقایسه با شاهد باعث افزایش عملکرد و اجزاي عملکرد میوه بامیه گردید و بیشترین ارتفاع بوته، تعداد برگ در گیاه و عملکرد میوه در بوتهبا محلول پاشی2 درصد کودهاي کامل میکرو بدست آمد.
مواد و روشها
این آزمایش به منظور بررسی مناسبترین میزان کود آلی اسید هیومیک وریز مغذي بر روي صفات فیزیولوژیک و عملکرد و اجزاي عملکرد بامیه در شهرستان تربت حیدریه در سال زراعی 92 با چهار تکرار انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهاي کامل تصادفی اجرا شد.تیمارهاي آزمایش شامل اسید هیومیک در سه سطح - صفر، 0/5 و 1 لیتر در هکتار - و عناصر ریز مغذي - گلدیماکس - در چهار سطح - صفر، 50،100 و150 میلی گرم در لیتر - بود. کودهاي آلی هیومکس و ریز مغذي گلدیماکس به صورت محلول پاشی در دو مرحله شاخه دهی - 92/2/22 - و گلدهی - 92/3/10 - در اختیار گیاه قرار داده شدند. هر کرت فرعی شامل 4 خط کاشت به طول 5 متر و فواصل بین ردیف ها 50 سانتی متر و فواصل بوته ها روي ردیف 30 سانتی متر در نظر گرفته شد. عمق کاشت حدودا 1/5 تا 2 سانتی متر و در هر کپه 2 تا 3 بذر کاشته و سپس آبیاري انجام شد.
پس از سبز شدن و در مرحله 4 برگی نسبت به تنک آنها اقدام و فقط یک بوته بجا گذاشته شد. 2 خط کاشت به منظور محاسبه عملکرد میوه تازه و اجزاي عملکرد آن و 2 خط دیگر جهت اندازه گیري عملکرد بذر و صفات وابسته به آن اختصاص یافت. یادداشت برداري از صفات مختلف گیاه شامل ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی، تعداد میوه در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد میوه و عملکرد بذر انجام شد. از هر کرت 5 بوته به صورت تصادفی انتخاب و تمامی اندازه گیري ها روي 5 بوته انتخابی انجام گرفت. در نهایت پس از تعیین و اندازه گیري پارامترهاي ذکر شده، داده ها مورد تجزیه و تحلیل آماري قرار گرفت و تجزیه داده ها و رسم نمودارها جهت مقایسه بین تیمارها با استفاده از روش هاي آماري و نرم افزارهاي MSTAT-C, Excel انجام گرفت. مقایسه میانگین داده ها با استفاده از آزمون دانکن درسطحاحتمال5 درصدمحاسبه گردید.
نتایج و بحث
تجزیه واریانس داده ها نشان داد اثر کاربرد هیومکس و گلودیمکس بر تمام صفات مورد بررسی معنی دار بود. اثر متقابل این دو نیز به جز وزن هزار دانه بر باقی صفات اندازه گیري شده معنی دار بود - جدول . - 1 حداکثر ارتفاع بوته - 60/94 - ، تعداد شاخه جانبی - 6/94 - ، تعداد میوه در بوته - 20/58 - ، عملکرد میوه - 12/19 - ، وزن 1000 دانه - 56/5 - و عملکرد بذر - 1289 - با مصرف 1 لیتر در هکتارکود هیومکس بدست آمد. مصرف کود هیومکس علاوه بر تامین نیاز غذایی گیاه باعث توسعه سیستم ریشه و در نتیجه جذب بیشتر مواد غذایی و آب از خاك گردیده، موجب بهبود رشد گیاه و در نتیجه افزایش عملکرد میوه گردیده است.
همتی و صالحی - 1391 - گزارش نمودند که کودهاي آلی هیومیک نه تنها باعث بهبود رشد و عملکرد گیاه می شود، بلکه مقاومت گیاه را نسبت به تنش هاي محیطی، آفات و بیماریها افزایش می دهند. مصرف اسید هیومیک از طریق جذب عناصر غذایی در بامیه باعث بهبود رشد وعملکرد گیاه می گردد . - Turkmen et al., 2004; Pursun and Guvenc, 2002 - حداکثر ارتفاع بوته - 60/88 - ، تعداد شاخه جانبی - 6/25 - ، تعداد میوه در بوته - 20/75 - ، عملکرد میوه - 11/51 - ، حداکثر تعداد بذر در میوه - 36/22 - ، وزن 1000 دانه - 58/08 - ، حداکثر عملکرد بذر - 1260 - با مصرف 100 میلی گرم در لیتر کود کامل ریز مغذي گلدیماکس حاصل شد که با مصرف 150 میلی گرم در لیتر تفاوت معنی داري نشان نداد.
Alkaff and Hassan - 2003 - اظهار نمودند که محلول پاشی کودهاي کامل میکرو باعث بهبود شاخص هاي رشد، عملکرد و اجزاي عملکرد بامیه می گردد.کودهاي ریز مغذي علاوه بر افزایش عملکرد میوه باعث تسریع در تشکیل میوه و زود رسی آن نیز می گردند . - Mishra et al., 2003 - افزایش در ارتفاع بوته، تعداد شاخه جانبی وعملکرد میوه بامیه در اثر مصرف عناصر ریز مغذي بصورت محلول پاشی توسط Tuncay et al., - 2003 - نیز گزارش شده است. با توجه به نتایج آزمایش، کاربرد 100 میلی گرم در لیتر کود گلدیمکس و 0/5 لیتر در هکتار کود هیومکس براي بهبود کشت وعملکرد در منطقه تربت حیدریه براي گیاه بامیه قابل توصیه می باشد.
