بخشی از مقاله
چکیده
بهمنظور بررسی تأثیر محلول پاشی عناصر ریزمغذی - کود کامل سوپرآمینوپلاس - بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف گندم نان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی ُُ-ٌََُ در شهرستان خرم آباد اجرا شد.
عامل محلول پاشی عناصر ریزمغذی در چهار سطح - شاهد، محلول پاشی در مرحله پنجهزنی ، محلولپاشی در مرحله ساقه دهی و محلول پاشی در مرحله سنبلهدهی - و عامل رقم در چهار سطح - چمران ٍ، افلاک، سیوند و چمران - بهعنوان فاکتورهای آزمایش بودند. بر اساس نتایج تجزیه واریانس عامل رقم و محلول پاشی عناصر ریزمغذی در سطح احتمال پنج درصد اثر معنیداری بر عملکرد دانه گندم داشتند. نتایج بررسی مقایسه میانگین گویای آن بود که بیشترین میزان عملکرد دانه - ًٌّّ کیلوگرم در هکتار - به تیمارمحلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس در مرحله پنجهزنی مربوط بود که با تیمار محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس در مرحله ساقهدهی در یک گروه آماری قرار داشت و کمترین میزان عملکرد دانه - ٍُِِ کیلوگرم در هکتار - به تیمار عدم محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس تعلق گرفت.
محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس در مرحله پنجهزنی و محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس در مرحله ساقهدهی نسبت به تیمار شاهد موجب شد عملکرد دانه بهترتیب به میزان ٍ/ٌْ و ٌ/ٌُ درصد افزایش یابد. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین عملکرد دانه به رقم سیوند با ٍَِّ کیلوگرم در هکتار تعلق داشت که پس از آن رقم چمران ٍ با ٌُِّ کیلوگرم در هکتار در رتبه دوم قرار گرفت. رقم چمران نیز با ٌٍِّ کیلوگرم در هکتار دارای کمترین میزان عملکرد دانه گندم بود، بهطوری که استفاده از رقم سیوند باعث افزایش ِ/ٌُ درصد عملکرد دانه نسبت به رقم چمران گردید.
مقدمه
از آنجا که در کشورها ی در حال توسعه گندم به میزان زیادی در جیره غذایی مردم وجود دارد ، چنان چه با استفاده از کودهای میکرو گندم هایی تولید کنند که از نظر عناصر ریزمغذی غنی باشند می توان با صرف هزینه کمتر و به طور خودکار بدون اینکه مجبور باشیم از مکمل های غذایی و یا غذاهای گران تر استفاده کنیم، قسمت عمده ای از مشکل سوءتغذیه در این جوامع را بر طرف کرد
امروزه علاوه بر عناصر غذایی پرمصرف، استفاده از عناصر ریزمغذی بهعنوان ابزار مهم برای حصول حداکثر عملکرد در واحد سطح مورد توجه میباشد - ًٌ - عناصر. غذایی ریزمغذی علاوه بر افزایش کمَی و کیفی محصولات کشاورزی، در سلامتی انسان و دام نیز تأثیر بهسزایی دارند
غنیسازی گندم از طریق مصرف کودهای محتوی ریزمغذی ها یکی از مهترین و مناسبترین راهها برای تأمین عناصر ضروری بدن است. یکی از عوارض کمبود تو أم آهن و روی که در ایران بیشتر مشاهده شده است بیماری کم خونی
ایرانی - - persian anemia است. کاشت و تولید گندم در خاکهایی که دچار کمبود عناصر ریزمغذی هستند باعث می شود که دانه های گندم نیز دچار کمبود این عناصر شوند. کمبود روی باعث کاهش عملکرد و کاهش کیفیت غذایی گندم می شود و همین نکته باعث می شود در جوامعی که میزان زیادی گندم با میزان روی پائین مصرف می کنند بیماری های زیادی مشاهده شود.
تئوری و پیشینه تحقیق
با تکمیل مصرف عناصر غذایی کممصرف از طریق محلول پاشی، میتوان وضعیت رشد گیاه را در شرایط تنش بهبود بخشید. روی و منگنز از جمله عناصر کم مصرف و ضروری برای رشد گیاه محسوب بالا، حضور pH میشوند. کمبود روی به خاطر بیکربنات فراوان در آبهای آبیاری، مصرف فراوان و بیش از حد کودهای فسفاته و در نهایت عدم رواج مصرف کودهای محتوی روی عمومیت دارد
مصرف سولفات روی باعث افزایش ماده خشک، عملکرد دانه و جذب نیتروژن در گندم میشود - ّ - . المجید و همکاران - ْ - با بررسی اثرات برگ پاشی ریزمغذیها بر عملکرد و کیفیت گندم در خاکهای رسی مصر نتیجه گرفتند که برگ پاشی عناصر آهن، روی و منگنز ارتفاع بوته را افزایش داد ولی مس اثر کمتری بر این صفت داشت. همچنین مصرف آهن، روی، مس و منگنز عملکرد دانه را به طور معنیداری افزایش داد.
هدف از اجرای این پژوهش بررسی تاثیر محلول پاشی عناصر ریز مغذی - کود کامل سوپرآمینوپلاس - بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام مختلف گندم - Triticum aestivum L. - تحت شرایط فاریاب میباشد.
َ.مواد و روش
این پژوهش به مدت یک سال زراعی طی در سال در شهرستان خرم آباد با طول و عرض جغرافیایی به ترتیب َُ درجه و َِ دقیقه شرقی و ََ درجه و َُ دقیقه شمالی و ارتفاع متر از سطح دریا اجرا شد.
آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب بلوکهای کامل تصادفی با َ تکرار به اجرا درآمد. عوامل مورد مطالعه در این آزمایش شامل: عامل رقم - - V شامل ارقام گندم نان در ُ سطح: :V1 - چمرانٍ ، :V2 افلاک، :V3 سیوند ،:V4 چمران - و عامل محلول پاشی عنصر ریز مغذی - S - در چهار سطح: - S1 :شاهد - محلول پاشی با آب مقطر - ، : S2 محلول پاشی در مرحله پنجهزنی، :S3 محلول پاشی در مرحله ساقهدهی، : S4 محلول پاشی در مرحله سنبلهدهی - .
هر پلات آزمایشی شامل ّ خط کاشت به طول ّ متر با فاصله بین ردیفهای کاشت ًٍ سانتیمتر بود و میزان بذر و تراکم کاشت بر اساس ًًُ بوته در مترمربع تنظیم شد. بذور قبل از کاشت با سم قارچکش کربوکسین ضدعفونی گردید و به وسیله دستگاه کارنده آزمایشات غلات - Planter-winter Stanger - در پلاتهای آزمایشی کشت شدند..
جهت محلول پاشی عناصر ریزمغذی از کود کامل با نام تجاری - آمینوپلاس - استفاده شد، این کود حاوی عناصر پرمصرف - ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم - و ریزمغذی های کم مصرف - آهن، روی، مس و منگنز - به شکل کلات EDTA بههمراه مجموعه کاملی از اسیدهای آمینه و محرک های رشد برای گیاه می باشد.محلول پاشی با استفاده از یک محلول پاش دقیق دستی و با فشار ثابت و به میزان َ لیتر در هکتار بر اساس دستورالعمل فنی اعمال شد. جهت تعیین و مشخص نمودن مراحل رشد گندم از سیستم زادوکس استفاده شد.
در طول دوره رشد گیاه از صفات و خصوصیات مهم زراعی گیاه شامل عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، وزن هزار دانه انجام شد. جهت محاسبه عملکرد بیولوژیک، از نیم متر مربع از هر کرت آزمایشی تمام بوته های گندم کف بر و برداشت گردیده و ضمن جدا نمودن دانه از کاه ، در آون به مدت َُ ساعت و دمای ِْ درجه سانتیگراد خشک شده و وزن خشک کل نمونه و نیز وزن خشک دانهها اندازه گیری شد. جهت محاسبه عملکرد دانه در هکتار ضمن حذف حاشیهها ، سطح برداشت نهایی از ُ مترمربع از قسمت بالایی هر کرت بود که به عملکرد در هکتار تبدیل شد.
جهت محاسبات آماری و برازش نمودارها در این بررسی از نرم افزارهای Mstatc و Excel استفاده شد مقایسه میانگینها به روش آزمون دانکن انجام شد و سطح احتمال بهکار رفته در کلیه تجزیه و تحلیلها سطح احتمال ًِ/ً بود.
. نتایج و بحث
نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس نشان داد عامل رقم و عامل محلول پاشی عناصر ریزمغذی - کود کامل سوپرآمینوپلاس - در سطح احتمال پنج درصد اثر معنیداری بر وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه گندم داشتند. اما شاخص برداشت تنها تحت تأثیر عامل رقم در سطح احتمال یک درصد معنی دار شد. اثرمتقابل فاکتورهای رقم و محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس - V×F - در سطوح آماری پنج درصد و یک درصد تأثیر معنیداری بر صفات مورد بررسی نداشت
جدول ٌ- تجزیه واریانس نتایج تجزیه واریانس وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت
نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که بیشترین میزان وزن هزار دانه به رقم سیوند - َُ/ُُ گرم - و چمران ٍ - ٍُ/َُ گرم - تعلق داشت که از نظر آماری در یک گروه قرار گرفتند و رقم چمران با - ٍُ/ٌُ گرم - و رقم افلاک - ًٌ/ٍُ گرم - دارای کمترین میزان وزن هزار دانه بودند. استفاده از رقم سیوند و چمران ٍ باعث افزایش ً/ْ و َ/ُ درصد وزن هزار دانه نسبت به رقم چمران گردید.
بهطور کلی، عواملی که بعد از گرده افشانی عمل میکنند و مقدار پرورده موجود برای انتقال به سنبله در فاصله گردهافشانی تا درسین تعیین می شود. مقدار مواد پرورده موجود به نوبه خود به دوام سطح برگ، فعالیت فتوسنتزی سنبله و روابط منبع-مخزن بستگی دارد
بیشترین میزان وزن هزار دانه - ٍ/ُُ گرم - به محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس در مرحله خوشهدهی - F4 - و کمترین میزان وزن هزار دانه - ً/ٌُ گرم - به تیمار شاهد - F1 - مربوط بود. ضمن آن که وزن هزار دانه در تیمارهای محلول پاشی کود کامل سوپرآمینوپلاس در مرحله پنجهزنی - F2 - و ساقهدهی - - F3 به ترتیب ُ/ٍُ و ٌ/َُ گرم بودند که گویای این مطلب است
