بخشی از مقاله
تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزاء عملکرد گیاه چای ترش Hibiscus sabdariffa بمنظور استفاده گیاهان داروئی در فضای سبز شهری
چکیده:
یکی از راهکارهای مهم که جایگاه ویژهای نیز در ایجاد فضای سبز دارد، استفاده از گیاهان بومی است. و بکارگیری پتانسیلهای موجود این گیاهان خصوصاً گیاهان داروئی که از جنبه ظاهری نیز زیبایی خاص خود را دارند، میتوانند در چشم نواز کردن فضاهای سبز دورن شهری نقش مهمی را ایفا کند. این آزمایش به منظور تاثیر تاریخ کشت بر عملکرد گیاه داروئی زینتی چای ترش و جبران بخشی از هزینههای مدیریت شهری در سه تاریخ 20 فروردین، 10 اردیبهشت و 30 اردیبهشت 1392، در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در سال طرحریزی و اجرا شد . بررسی نتایج بدست آمده نشان داد که تاریخ کاشت تاثیر معنی داری (در سطح 5 درصد) بر اکثر صفات از جمله وزن تر بوته، وزن تر و خشک غوزه، وزن هزار
دانه،عملکرد کل و عملکرد بذر داشت اما بر عملکرد ماده خشک و وزن خشک بوته تاثیر معنی داری را نشان نداد. نتایج مقایسه میانگینها نشان داد که کاشت زودهنگام و یا کاشت دیر تر از 10 اردیبهشت گیاه چای ترش موجب کاهش وزن تر بوته و غوزه و متعاقب آن کاهش عملکرد خواهد گردید هرچند اختلاف آماری قابل توجهی بین تاریخهای کشت 20 فروردین و 10 اردیبهشت مشاهده نشد.
کلید واژه : چای ترش، تاریخ کاشت، فضای سبز شهری، کرمان
مقدمه:
وارد کردن گیاهان دارویی در فهرست گیاهان مناسب برای فضای سبز جامعه هم گیاهان دارویی گسترش قابل توجهی پیدا میکنند و هم با کشت گیاهان دارویی در فضای سبز بخشی از هزینه های ریـالی اجـرای طرحهـای فضـای سـبز قابـل بازیافت است و در عین حال این امکان را مهیا میسازد که با کاشت گیاهان دارویی در فضای سبز امکان آشـنایی و افـزایش آگاهیهای اجتماعی، نسبت به گیاهان دارویی را فراهم آورد.
گیاه چای ترش ( Hibiscus Sabdariffa ) از خانواده Malvaceae، گیـاهی یکسـاله، شـاخه دار، بـا ارتفـاعی حدود (64 -429) سانتی متر و رنگ سبز تیره متمایل به قرمز ، برگهای متناوب بـا رگبرگهـا پنجـه ای، بـدون کـرک دارای
1
دمبرگ بلند یا کوتاه و گلهای بزرگ و دمگل کوتاه به رنـگ قرمـز متمایـل بـه زرد و میـوه هـایی بطـول 2/5 سـانتی متـر وکاسبرگهای گوشتی مانند دارای یک ریشه راست و عمیق و قابل نفوذ می باشد.(.(4 در ایران این گیاه و محصول کاسـبرگ آن بنامهای چای مکی یا چای مکه، چای قرمز و چای ترش شناخته می شود.
پازوکی (1373) اختصاص فضای سبز محیطهای آموزشی به کشت گیاهان دارویی را زمینـهای بـرای تحقیـق در جنبـه های مختلف گیاهان دارویی می داند و نتیجه مـیگیـرد در شـهرهایی کـه جاذبـه هـای گردشـگری دارنـد، وجـود باغهـای گیاهشناسی و فضاهای سبز دارای گونه های بومی کشور و گیاهان دارویی تأثیر بسزایی در جذب گردشگران متخصص بدان شهرها دارد.((1
سارانی (1388) صمغ، تانن و سایر اسانس های موجود در بخش های مختلف انواع گیاهان را مسبب ایجاد مسمومیت و وارد گردیدن لطماتی به اقشار مختلف بخصوص کودکان که از روی کنجکاوی و یا بازیهای کودکانه در تماس با ایـن پیکـره های گیاهی بوده و حتی بخشی از برگ و غیره را در طی بازیهای کودکانه تناول می نمایند میداند و با توجه به ایمنی اقشـار مختلف این موضوع را دارای اهمیت بسزائی میداند(.(2
Wu Wenting و همکاران (2011) در تحقیق خود راههای طبقه بندی کیفیـت وظـایف خـدمات زیسـت محیطـی اثرات افت درجه حرارت انواع مختلف فضای سبز شهری در تابستان در هانگژو چین را بررسی میکند و بیان می دارد که منبع الهام بخشی و درک استادانه طبقه بندی گیاهان، قسمتی از نتایج زیست محیطی پـایین آوردن درجـه حـرارت هـوا بوسـیله فضای سبز شهری در تابستان و ارزیابی خدمات را فراهم خواهد کرد که ارزش تابعی از فضای سبز شهری است.((8
انتخاب تاریخ کاشت مناسب به علت ضرورت استفاده حداکثر از منابع طبیعی طی فصل رشـد حـائز اهمیـت اسـت . در کاشت خیلی زود پائین بودن دمای خاک و صدمات ناشی از یخبندان موجب استقرار ضعیف گیاهان در بهار می گـردد. تـأخیر زیاد درکاشت نیز به علت کوتاه شدن دوره رشد گیاه و احتمال برخورد زمان گلدهی با درجه حرارت های بالا اثرات نـامطلوبی بر رشد ونمو گیاهان می گذارد . (7)
درآزمایشی Gasic و همکاران (1990) گزارش کردندکه افزایش طول دوره رشد در بسیاری از گیاهانی که گل هـای آنها به عنوان جز اصلی عملکرد محسوب می شوند باعث افزایش زمان گلدهی و در نهایت افزایش تولید می شـود. از طـرف دیگر کاشت پاییزه این گونه گیاهان نسبت به کاشت بهاره باعث می شود تا زمان اصلی گل دادن آنها با فصل گرمای شـدید مواجه نشود، زیرا گرمای شدیدتابستان روی عملکرد کمی و کیفی گیاهان دارویی تاثیر منفی دارد.((5
مواد و روشها:
به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد چای ترش آزمایشی در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعـی کرمان که بین 56 درجه و 58 دقیقه طول شرقی و 30 درجه و 15 دقیقه عرض شمالی و ارتفاع 1754 متر از سـطح دریـا بـا بارندگی سالانه و در 15 کیلومتری شهر کرمان واقع شده به اجرا درآمد.
این آزمایش در قالب بلوک های کامـل تصـادفی در سـه تکـرار در سـه تـاریخ 20) فـروردین، 10 اردیبهشـت و 30 اردیبهشت) کشت و به مرحله اجرا درآمد. هر کرت آزمایشی شامل 8 خط با فاصله 50 سانتیمتر از یکدیگر خواهد بود. قبـل از اجرای آزمایش از خاک مزرعه و از عمق 30-0 سانتیمتر نمونه برداری بـه عمـل آمـده و نیـاز غـذایی گیـاه را محاسـبه و از کودهای سوپرفسفات تریپل ، اوره جهت تامین نیاز تغذیه ای گیاه استفاده شد بطوریکه کود فسفات در زمان آماده سـازی بـه میزان 150 کیلوگرم کود سوپر فسفات تریپل و 150 کیلوگرم اوره که در سه مرحله( زمان کاشت و در مراحل رشد رویشی به صورت سرک) بعد از آماده شدن زمین اضافه شد.
