بخشی از مقاله
چکیده
مطالعه حاضر با هدف تأثیرآموزش مهارت های تقویت حافظه بر خودکارآمدی تحصیلی و بهبود دیکته در دانشآموزان دختر دارای اختلال یادگیری - نوشتن - پایه دوم ابتدایی منطقه یک شهرستان اراک انجام پذیرفت. جامعه آماری مطالعه شامل کلیه دانشآموزان دختر دارای اختلال یادگیری - نوشتن - منطقه یک شهرستان اراک بود که در پایه دوم ابتدایی در مدارس عادی دولتی شهرستان 1394-95 مشغول به تحصیل بودند.
نمونه این پژوهش شامل 30 دانش آموز دختر منطقه یک شهرستان اراک دارای اختلال یادگیری در املا بودند که از میان جامعه آماری به صورت در دسترس انتخاب شدند. ابزار مورد استفاده در این مطالعه پرسشنامه خودکارآمدی تحصیلی مک ایلروی و بانتینگ - 2002 - ، آزمون املای محققساخته برای اختلالهای یادگیری بود. لذا در پژوهش حاضر 15 نفر به عنوان گروه آزمایش و 15 نفر به عنوان گروه کنترل تعیین میشوند.
گروه آزمایش در دوازده جلسه 1 - ساعته - آموزش تقویت مهارت حافظه شرکت کردند و گروه کنترل هیچ آموزش و درمانی دریافت نکردند. داده ها بوسیه تحلیل کوواریانس تک متغیری مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تجزیه و تحلیل داده ها نشان داد که آموزش مهارت تقویت حافظه موجب بهبودی نمره دیکته وافزایش خودکارآمدی تحصیلی آزمودنی ها ی گروه آزمایش به شکل مطلوب تاثیرگذار بوده است.
-1 مقدمه و هدف
امروزه اختلالات یادگیری بزرگ ترین مقوله آموزش ویژه است. بیشتر از نیمی از همه دانش آموزانی که در مدارس عمومی برای دریافت آموزش ویژه شناسایی می شوند به ناتوانی یادگیری مبتلا هستند - خانزاده، 1390، . - 45 کودکان مبتلا به ناتوانی یادگیری، گروه ناهمگونی را شکل میدهند. وجه اشتراکی که در بین همهی آنها وجود دارد این است که همه ی آن ها در یادگیری دروس مدرسه مشکل دارند. ناتوانییادگیری تقریباً همیشه به افت تحصیلی منجر می شود.
متن بازنگری شده IV- TRDSM- ناتوانیهای یادگیری را در 4 طبقه تشخیصی گنجانده است: اختلال خواندن، اختلال ریاضیات، اختلال بیان نوشتاری واختلال یادگیری نامشخص. - سادوک و کاپلان،2010 1، - 17 بیان نوشتاری، شامل مؤلفه هایی از جمله دیکته و هجی کردن، دستخط و انشا است - شکوهی یکتا، 1391، . - 65 شایع ترین مؤلفه اختلال بیان نوشتاری، نارسایی در هجی کردن - دیکته - است. آمار وارقام نشان می دهدکه 27 درصد از کل اختلالات یادگیری را ناتوانی یادگیری دیکته تشکیل می دهد و در ایران، شیوع اختلال دیکته در پایه سوم ابتدایی بین 6 تا 7 درصد گزارش گردیده است
پیشرفته ترین و پیچیده ترین دستاورد نظام زبان که در سلسله مراتب تحول زبان در آخر از همه فرا گرفته میشود، نوشتن2 است. نوشتن که سخت ترین مهارت در میان مهارتهای زبانی3 نیز به شمار میآید این امکان را برای آدمی فراهم میسازد تا به انسجام یادگیری ها و تجارب پیشین و انتقال احساسات و افکار خود به دیگران بپردازد؛ اما داشتن چنین مهارتی - که در هر سنی متناسب با همان سن جهت دستیابی به پیشرفت تحصیلی لازم و ضروری است - نیازمند تسلط بر بسیاری از مهارتهای دیگر چون: توانایی نگهداری موضوع در ذهن، تنظیم موضوع در قالب کلمات، ترسیم گرافیکی هر حرف و کلمه، به کارگیری ابزار نوشتن و داشتن حافظه دیداری - حرکتی متناسب با انجام تکلیف میباشد
لذا، از یکسو با توجه به مطالب عنوان شده در رابطه با مشکلات این قبیل از کودکان و از سوی دیگر با در نظر گرفتن ارقام گزارش شده در رابطه با شیوع این اختلال که هیچ گاه کمتر از یک درصد نبوده است و همین یک درصد به معنای درگیر بودن حداقل 200 هزار نفر از هر 20 میلیون نفر جامعه ما با این اختلال - بیان نوشتاری - می باشد که نیازمند کمکهای جدی متخصصان آموزش و پرورش هستند - دانش، 1391، 85 - ، همواره این مسئله در نزد بسیاری از متخصصان آموزشی و درمانگران مطرح است که با چه روش یا روش هایی می توان در جهت اصلاح، بهبود و کاهش میزان مشکلات این قبیل از کودکان - با اختلال یادگیری در نوشتن - اقدام نمود؟
از طرفی ازجمله متغیر های دیگری که میتواند تحت تاثیر اختلالات یادگیری قرار گیرد خودکارآمدی است. در بررسی علل ایجاد اختلالات، مطالعات مختلف سه عامل خصوصیات کودکان، جنبه های خانوادگی و محیطهای اجتماعی را به عنوان عوامل اصلی تأثیرگذار در شکلگیری اختلالات کودکان نشان داده اند، - هیمن و برگر،2011 4، . - 295 از بین این عوامل، پرداختن به خصوصیات کودکان - عوامل درون فردی - حائز اهمیت است؛
به طوری که عوامل انگیزشی و شناختی از جمله عوامل درون فردی مؤثر بر یادگیری محسوب میشوند. با توجه به این که ناتوانیهای یادگیری کمی دیرتر در زندگی مشخص میشوند - خرمایی، عباسی و رجبی، 1390، - 66 و دانشآموزان با ناتوانیهای یادگیری غالباً با روشهای آموزش و پرورش معمولی نمیتوانند به اهداف آموزشی نایل شوند؛از همین رو، از تحصیل متنفّر میشوند و ممکن است ترک تحصیل کنند - گرانت و گرانت،2010 5، . - 651 این کودکان به دلیل عدم موفقیتهای تحصیلی با مشکلات رفتاری فراوانی مواجه میشوند و همچنین مشکلات هیجانی و روانی از خود نشان میدهند که از این میان، لطمه به باورهای خودکارآمدی6 فرد به عنوان یکی از مهم ترین مشکلات برخاسته از مشکلات آموزشی به شمار میآید. خودکارآمدی به قضاوت فرد در مورد تواناییهای خود برای انجام موفقیت آمیز یک تکلیف یا کار گفته میشود تئوری خودکارآمدی بندورا، به نقش اعتماد و اطمینان و عزّت نفس فرد نسبت به تواناییهایش در انجام رفتار خواسته شده از وی تأکید دارد
خود کارامدی تحصیلی دارای ابعاد رفتارها، برنامهها و سازماندهی تحصیلی میباشد. افرادی که خودکارآمدی بالایی دارند شکستشان را به تلاش پایین نسبت میدهند تا توانایی کم، در مقابل، افرادی که خودکارآمدی پایینی دارند شکستشان را به توانایی پایین نسبت میدهند.
از سویی دیگر دانش آموزان مبتلا به ناتوانیهای یادگیری که در ترکیب با یک کلاس عادی درس می خوانند، بیشتر از همسالان سالم خود مورد طرد قرار میگیرند و منزوی میشوند. در این میان از جمله مسائلی که میتواند بر عملکرد نوشتاری و باورهای خودکارآمدی این دانش آموزان تأثیرگذار باشد، تأثیر آموزش تقویت حافظه است.
تقویت حافظه فعال9 از جمله راهبردهای شناختی و فراشناختی هستند که نقش مهم و کلیدی در یادگیری خواندن و نوشتن بازی میکنند و بهترین و کاملترین راهبردها جهت مطالعه و یادگیری به شمار میروند. - رابرتس و زوریک10،2013، - 196 حافظه فعال بعنوان توانایی نگهداری اطلاعات در ذهن تا زمان پایان انجام یک فعالیت - بارکلی، 1977، 11به نقل از دواسون و گوایر12،2009، - 8 یا بعنوان سامانه ای ذهنی که وظیفه اندوزش و پردازش موقتی اطلاعات برای انجام یک رشته از تکالیف پیچیده شناختی - مانند : فهمیدن، یادگیری و... - را به عهده دارد، - کاشانی موحد، 1391، - 74 تعریف میشود و پژوهشهای انجام شده بسیاری آن را بهعنوان یکی از ضروری ترین امکانات شناختی بشر که برای بسیاری از امور زندگی - مانند نیاز به دوباره خوانی برای فهم یک مطلب دشوار - امری لازم و ضروری است، معرفی مینمایند.
در نهایت از آنجاییکه نتایج پژوهشهای زیادی حاکی از این موضوع است که در بیشتر مواقع مشکلات دانش آموزان در زمینه ناتوانی در بیان نوشتاری به خاطر هوش، ضایعات مغزی و عصبی یا عوامل محیطی نمیباشد؛ بلکه بیشتر اوقات بعلت نقص یا عدم فراگیری و استفاده از مهارتهای شناختی و فراشناختی هستند - الوی13،2012، - 138 و همچنین با توجه به اهمیت برنامهریزی های لازم جهت کاهش مشکلات این قبیل از کودکان و عوارض و پیامدهای منفی ناشی از کاهش سلامت روانی آنها به عنوان نیروهای جوان، فعال و آینده ساز کشور، بررسی در مورد مسئلهی مورد مطالعه، دارای اهمیت زیادی است
