بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با عنوان تاثیر آموزش با استفاده از گفتمان ریاضی و یادگیری مشارکتی بر نگرش دانشآموزان در درس ریاضی با رویکرد درسپژوهی است. جامعه آماری این تحقیق کلیه دانشآموزان پایه هفتم شهرستان بهارستان هستند که از این میان 3 کلاس به روش نمونه گیری خوشهای به عنوان نمونه انتخاب شدند . جهت سنجش نگرش دانشآموزان نیز از پرسشنامه نگرشسنج ریاضی ایکن8 استفاده شد.
روش پژوهش از نوع آزمایشی با طرح پسآزمون با گروه گواه است و برای تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق از آزمون t و آمار توصیفی استفاده شد. پس از تدوین طرح درس و مواد آموزشی و اجرای اولیه بر روی یک کلاس و اصلاح روش و موانع تدریس اول، طرح درس اصلاح شده توسط آموزشگر دیگری از گروه درسپژوه بر روی یک کلاس دیگر اجرا شد. نتایج آزمون t در سطح %95 اطمینان حاکی از تغییر نگرش دانشآموزان در گروه آزمایشی بود.
-1 مقدمه
در نظام آموزشی ایران، معلمان با تکیه بر روش های سنتی به ویژه سخنرانی، شاگردان را به حفظ و تکرار مفاهیم علمی ترغیب میکنند و علیرغم اینکه در محافل علمی و تربیتی و حتی اجرایی، صحبت از فعال بودن شاگردان، رشد فکری و آزاداندیشی میشود، اما عملا چنین نظرهایی جنبه شعارگونه به خود گرفته است. همیشه از تقویت روحیهی همکاری و رفاقت بین شاگردان و رشد اجتماعی آنان صحبت می شود، اما در عمل نهتنها گام موثری در این راستا برداشته نمیشود، بلکه اغلب اوقات همکاری و رفاقت به نوعی رقابت تبدیل شده که نتیجه آن افزایش حس حسادت، کینه توزی و دشمنی در بین دانشآموزان است.
سبک غالب در اکثر آموزشهای کلاس، سنتی است، به این معنا که شاگردان در زمینهی یادگیری مفاهیم درسی کمتر با موقعیتهای چالش آور مواجه میشوند، فرصت های کمتری برای تعامل، همفکری، همکاری و بحث و گفتگوی معلم با شاگردان و شاگردان با یکدیگر فراهم میشود، دانشآموزان به یادگیری طوطی وار ترغیب میشوند، رقابت جایگزین همکاری میشود و احتمال خطر جمع گریزی در بین شاگردان افزایش می یابد.
در روشهای سنتی معلمان اغلب گوینده بوده و از دانشآموزان انتظار دارند که به صحبت های آنان گوش دهند. بحث گروهی جایگاه چندانی در کلاس ندارد و اگر سئوال پرسیده شود نهتنها موجب وادار کردن دانشآموزان به تفکر مطالب درسی نمیشود، بلکه بیشتر هدف این است که دانشآموزان از این طریق برای امتحان آماده شوند. تیواری1 معتقد است از دید کارشناسان تعلیم و تربیت، دانشآموزانی که از طریق یادگیری فعال به یادگیری میپردازند، نهتنها بهتر فرا میگیرند، بلکه از یادگیری لذت بیشتری نیز میبرند زیرا آنها به جای این که شنونده صرف باشند، فعالانه در جریان یادگیری مشارکت میکنند و خود را مسئول یادگیری خویش می دانند.
به نظر شفراز جمله روشهای فعالی که امروزه توجه صاحب نظران را به خود جلب کرده است، یادگیری مشارکتی است. شواهد پژوهشی نشان می دهد بیشتر مسایلی که در روش سنتی و غیر فعال به چشم میخورد، در رویکرد مشارکتی به حداقل میرسد
به عقیده چاپین3 گفتگو درباره چگونگی پیدا شدن اندیشهها و ایدههای ریاضی، باعث جلب توجه دانشآموزان به مبحث مورد نظر خواهد شد. کیفیت راهنمایی و نحوه سازماندهی گفتمان دانشآموزان در کلاس درس برای فهم مسئله، تفکر دانشآموزان و توانایی آنها در مفهوم سازی ریاضی مؤثر است .
پژوهشهای کاربردی نشان میدهند که برای معلمان سازماندهی محیط یادگیری در کلاس درس به نحوی که بتوانند دانشآموزان را حمایت کنند تا درباره ریاضی، اندیشه و گفت و گو کنند، در عمل دشوار است .[4] البته بیشتر معلمان میدانند که این روش به فهم عمیقتر مفاهیم ریاضی برای دانشآموزان کمک میکند و کلاس ریاضی را برای آنها شوق انگیز میسازد، ولی در عمل طراحی و مدیریت چنین کلاس درسی را دشوار ارزیابی میکنند و اذعان میکنند که به نمونههای عینی برای کارآموزی و یادگیری نیاز دارند
این مشکل معلمان برای پژوهشگران آموزشی قابل درک است، چون آنها از یک طرف باید تلاش کنند دانشآموزان را در کلاس درس به سخن گفتن وادارند و از طرف دیگر به راهبردهایی کاربردی نیاز دارند که به آنها کمک کنند تا گفتوگوهای دانشآموزان را در راستای فهم مسئله، تفکر پیرامون آن، حل مسئله و مفهومسازی ریاضی سازماندهی کنند .[6] بنابراین ترویج روشهای عملی که معلمان را قادر کند دانشآموزان را در فرایند تدریس با روشهای نوین آموزش هدایت کنند کمک بزرگی از طرف آموزشگران ریاضی خواهد بود.
پس از آنکه نتایج دادههای سومین مطالعهی بینالمللی ریاضی و علوم1 منتشر شد و شکاف زیاد بین دانشآموزان آمریکایی و ژاپنی سخن اصلی آموزشگران و سیاستمداران آموزش ریاضی گردید، بررسیهای ویدیویی روی روشهای تدریس برخی از کشورهای شرکت کننده در این مطالعه، از جمله ژاپن صورت گرفت. نتایج این بررسیها نشان داد که معلمان ژاپنی از فرایند سحرآمیزی در تدریس خود بهره میگیرند که باعث بهبود پیشرفت تحصیلی دانشآموزان میشود و این فرایند چیزی نبود جز درسپژوهی. در این پژوهش نیز سعی شده است با استفاده از این روش بر روی نگرش دانشآموزان تغییر ایجاد شود.
-2 گفتمان ریاضی
اصول استاندارهای ریاضیات مدرسهای2، استاندارد گفتمان را اینگونه توصیف میکند: گفتمان، یک بخش ضروری از ریاضی و بخش مهمی از جریان یاددهی و یادگیری است. گفتمان وسیلهای است برای در میان گذاشتن اندیشهها و عقیدهها و شفاف شدن آنچه میدانیم. وقتی ایدهای بیان میشود، موضوعی برای بحث کردن ایجاد شده، در مورد آن تامل و موشکافی میشود تا در نهایت آن ایده پذیرفته یا اصلاح شود .[7] چنین فرایندی، به ساخته شدن مفاهیم، شکل گیری معانی، و تداوم اندیشهها کمک میکند و به آن عمومیت میبخشد.
