بخشی از مقاله
چکیده
هدف: حرکت عنصر کلیدی در مهارهای شناختی و حرکتی ایفا می کند. هدف از پژوهش حاضر تاثیر یک دوره بازی های پرورشی و مهارتهای ادراکی- حرکتی بر یادگیری مفاهیم ریاضی در کودکان دارای کم توانی یادگیری پیش از دبستان می باشد.
روش بررسی: پژوهش حاضر مطالعه ای از نوع آزمایشی است. جامعه ی آماری در این پژوهش کلیه کودکان پیش دبستانی 5 تا 6 ساله مهد کودک ها و مراکز پیش دبستانی شهرستان دلفان در سال1395 بودند. بر این اساس 45 نفر به صورت تصادفی بعنوان نمونه انتخاب شده در سه گروه 15 نفره کنترل و آزمایش قرار گرفتند. گروه آزمایش برنامه تمرینی بازی های پرورشی و مهارتهای ادراکی -حرکتی را مدت 15 جلسه اجرا کردند. در این مدت گروه کنترل به فعالیتهای معمول خود می پرداختند. در پایان جلسه پانزدهم از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برنامه حرکتی و مهارتهای ادراکی-حرکتی شامل 45 دقیقه در هر جلسه بود. ابزار اندازه گیری در این تحقیق شامل آزمون ریاضیات ایران کی مت و آزمون عصب- روان شناختی کانرز بود. اطلاعات به دست آمده با کمک SPSS-18 مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت.
یافته ها: بین میانگین پیش آزمون و پس آزمون یادگیری مفاهیم ریاضی در کودکان تفاوت معنی داری یافت شد - . - p=0/004 همچنین مداخلات آموزشی - بازی های پرورشی منتخب و مهارتهای ادراکی-حرکتی - موجب تفاوت معنادار بین گروه های آزمایش و کنترل در یادگیری مفاهیم ریاضی شده است
نتیجه گیری: نتایج این تحقیق بیانگر این بود که مهارتهای ادراکی - حرکتی نسبت به فعالیتهای پرورشی تاثیر بیشتری در رشد مفاهیم ریاضی در کودکان دارد و می تواند بعنوان عاملی مهم در جهت توسعه مفاهیم ریاضی بکار رود.
-1 مقدمه
متن درس ریاضیات در بین عموم مردم در واقع این فعالیت ذهنی که دارای سیستم های پیچیده ای از مفاهیم بینایی ، فضایی و هندسی است بسیار بسیار مشهود می باشد. و ناتوانی در یادگیری مفاهیم و مهارت های پایه ای آن بسیار آزار دهنده است و همواره دانش آموزان در مدارس با ترس از شکست در یادگیری ریاضی مواجه اند و گاه از اولین سال ورود به مدرسه این ترس آغاز شده و گاهی هرگز پایان نمی پذیرد
اگرچه این کودکان از نظر رشد جسمی ، قد و وزن، هوش، صحبت کردن، بازی و تعامل با دیگران و مهارت های خودیاری، بهنجار وتقریباً مشابه همسالان خود عمل میکنند، لذا وقتی به مدرسه می روند و می خواهند خواندن، نوشتن و حساب را بیاموزند دچار مشکلات جدی میشوند .کلمه ی ناتوانی های یادگیری برای چنین مواردی، اولین بار ساموئل کرک در سال 1962 به کار برده شد.
بنابراین هرگونه عاملی که باعث ایجاد اختلال در حرکت کودک گردد مشکلات زیادی در زمینه شناختی برای او بوجود می آورد. یکی از اختلالات ناتوانی های یادگیری عصبی - روانشناختی است. این ناتوانی بعنوان اختلال یادگیری شناخته شده است و به وسیله متخصصان بهد اشت روان و پزشکی به عنوان یک اختلال عصب زیست شناختی تشخیص داده شده که از طریق عملکرد مغز به وجود آمده است.
علت ناتوانی یادگیری عصبی- روان شناختی تحولی پیش از دبستان شامل اختلالات زیست شناختی، اختلالات ادراکی - حرکتی، اختلال در پردازش بینایی و شنوایی و اختلال حافظه و توجه می باشد که عمدتا در دوره ی پیش از دبستان رخ می دهند - . - 3 ناتوانی های رشدی پیش درآمد ناتونی های یادگیری تحصیلی در آینده است. کودکان خردسالی که از نظر مهارت های رشدی، طبیعی هستند ، قبل از این که به طور رسمی وارد مدرسه شوند به سهولت مهارت های پیش تحصیلی را فرا می گیرند، اما هر انحراف رشدی ممکن است پیش درآمد ناتوانی های یادگیری باشد. در مورد چنین کودکانی باید از راهبردهای مداخله خاص استفاده نمود تا بتوانند مهارت های اولیه مورد نیاز را برای موفقیت در یادگیری تحصیلی آینده کسب کنند. کودکان مبتلا به اختلال ناتوانایی یادگیری عصبی- روان شناختی تحولی پیش از دبستان از نظرحرکتی ضعیف، کند و بی سازمان اند و در حرکت های ظریف و کنترل حرکتی مشکل دارند
محققان نشان داده اند که بین رشد ادراکی حرکتی و عملکرد تحصیلی کودکان، همبستگی مثبت وجود دارد و دانش آموزانی که عملکرد بهتری در رشد ادراکی حرکتی دارند، پیشرفت تحصیلی بهتری از خود نشان می دهند
به علاوه حجم پایین تحقیقات مربوط به ناتوانی ریاضی نسبت به تحقیقات حیطه ی اختلال خواندن، ضرورت و اهمیت پرداختن به این موضوع را نشان میدهد. توجه به این موضوع که یکی از نقایص همراه اختلالات یادگیری مشکلات حسی حرکتی است، ضرورت انجام مداخله های حسی حرکتی بیش از پیش احساس میشود .هدف برنامه های ادراکی حرکتی انجام فعالیت هایی برای کودکان است تا جریان رشد و تکامل تواناییهای ضروری ادراکی- شناختی هرچه بیشتر تسریع شود
اختلالات یادگیری تنها به افت تحصیلی و اتلاف بودجه پایان نمی پذیرد ، بلکه به سرزنش، تحقیر از جانب سایر دانش آموزان ، به وجود آمدن خودباوری ضعیف و کاهش عزت نفس آنها می انجامد و سلامت روانشان را به مخاطره می اندازد
ناتوانیهای یادگیری در کودکان را می توان به سه دسته ی،اختلالات خواندن، اختلالات دیکته و اختلالات ریاضی طبقه بندی کرد. اهمیت درس ریاضی و اینکه ظهور این اختلال و شناسایی آن با توجه به کمی بودن نتایج در امتحانات این درس ، اهمیت توجه به این نوع از اختلال را برای همگان بیش از پیش نمایان می کند. متخصصین حرکتی، روش آموزش مهارتهای حرکتی را شیوه ی مناسب و مؤثر در درمان این اختلالات می دانند
احمدی و شاهی - - 1389 در تحقیقی به بررسی تاثیر تمرینهای ادراکی حرکتی بر مهارتهای حرکتی و ریاضی در اوتیسم، پرداختند.
و به این نتیجه رسیدند که تمرینهای ادراکی حرکتی به خوبی مهارتهای حرکتی کودک دچار اوتیسم را بهبود بخشید حال آن که تاثیر آن ها بر مهارتهای ریاضی بارز نبود - . - 9 شورکی و همکاران - - 1389 در تحقیقی به بررسی اثربخشی آموزش مهارت های حرکتی ظریف،بر یادگیری مفاهیم ریاضی در کودکان دارای اختلالات یادگیری ریاضی پایه سوم تا پنجم شهرستان میبد پرداختند و یافتند که آموزش مهارتهای حرکتی ظریف بر یادگیری مفاهیم ریاضی در کودکان دارای اختلالات ریاضی موثر بوده است
محمدی و فرهبد - - 1388 در پژوهشی باعنوان کاردرمانی و مهارتهای ادراکی -حرکتی در اختلالات ویژه یادگیری معتقدند که کاردرمانگرانی که در زمینه ی کودکان دارای اختلالات یادگیری با این دیدگاه کار می کنند ، معتقدند که این روشها به عنوان پایه هایی برای بهبود عملکردهای عالی مغز مثل خواندنو محاسبات میباشد و کارآیی سطوح انتزاعی تر مغز را افزایش داده و از این راه بر کارآیی تحصیلی و آموزشی این کودکان تأثیر می گذارد
در پژوهش که مسعود نیا - 1387 - انجام داد، بر اثربخشی بازی بردرمان اختلالات ریاضی دلالت دارد و اینکه بازی های حرکتی می تواند دردرمان اختلالات ریاضی کارساز باشد
اصلی آزاد و یارمحمدیان - 1391 - نیز در تحقیق خود به بررسی اثر آموزش فراشناخت و روابط فضایی بر عملکرد ریاضی کودکان دچار ناتوانی یادگیری ریاضی پرداختند و بر اساس یافته ها هر دو روش آموزش فراشناختی و آموزش درک روابط فضایی به یک اندازه در درمان اختلال یادگیری ریاضی مفید هستند .از یافته های این پژوهش نتیجه گرفته می شود که می توان از فراشناخت و درک روابط فضایی در آموختن ریاضی به دانش آموزان دچار اختلال ریاضی بهره برد
عابدی و همکاران - - 1391 نیز در پژوهشی به بررسی اثربخشی آموزش توجه بر عملکرد ریاضی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی پرداختند، آنها به این نتیجه رسیدند که آموزش توجه بر عملکرد تحصیلی ریاضی دانش آموزان با ناتوانی یادگیری ریاضی مؤثر بود.بر این اساس می توان نتیجه گیری کرد که آموزش توجه همانند سایر مهارت های زیر بنایی یادگیری ریاضی می تواند رویکرد مؤثر در درمان ناتوانی یادگیری ریاضی باشد
بنا بر این با توجه به چنین ضرورتی این پژوهش سعی می کند به بررسی تاثیر فعالیت های بدنی منتخب و مهارتهای ادراکی- حرکتی بر یادگیری مفاهیم ریاضی در کودکان دارای ناتوانی های یادگیری عصبی- روان شناختی تحولی پیش از دبستان بپردازد و بر اساس نتایج آن، دیدگاههای واضحتری به والدین دانش آموزان، مربیان، برنامه ریزان و مسؤولان امور تعلیم و تربیت کودکان ارایه دهد
-2 روش بررسی
پژوهش حاضر مطالعه ای از نوع نیمه آزمایشی با پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل بوده است، جامعه ی آماری در این پژوهش کلیه کودکان پیش دبستانی 5 تا 6 ساله مهد کودک ها و مراکز پیش دبستانی شهرستان دلفان در سال1395 بودند. برای انتخاب نمونه از بین 35 مهد کودک شهر 5 مهد و پیش دبستانی انتخاب شد، سپس تمام کودکان کلاس های منتخب، توسط پرسشنامه عصب روان شناختی کانرز مورد آزمون قرار گرفتند.
دلاور - - 1388 بیان کرد که برای انتخاب نمونه در تحقیقات در دسترس و آزمایشی حداقل 15 نمونه باید انتخاب گردد - - 13، بر این اساس 45 نفر به تصادف - از طریق نمونه گیری در دسترس - از میان کودکانی که نمره ی بیشتری در پرسشنامه عصبی - روان شناختی کانرز دریافت کردند. کودکان انتخاب شده در سه گروه 15 نفره کنترل و آزمایش - گروه تمرینات بدنی و گروه مهارتهای ادراکی حرکتی - بصورت تصادفی قرار گرفتند.
بازی های پرورشی در این تحقیق برگرفته از کتاب سلمان و رستمی پور و مربوط به توسعه مهارت های پایه کودکان است . این برای کودکان است. این تمرینات مربوط به بازی های پرورشی و تمرینات ادراکی-حرکتی میباشد.
برنامه های ادراکی - حرکتی شامل چهارقسمت بود .1:تقویت مهارت های حرکتی درشت - سینه خیز ،چهردست و پا،لی لی طناب زدن - ،.2تقویت مهارتهای حرکتی ظریف - مچاله کردن کاغذ،رنگ کردن، بستن پیچ و مهره و خمیربازی - ، .3هماهنگی بن چشم و دست - بازی مینی بسکتبال،هفت سنگ،پرتاب تیر دارت و پرتاب حلقه - ،.4تمرینات مدادکاغذی - ترسیم خطوط منحنی و زاویه دار،ماز و پازل ترسیم طرح از روی نقطه چین تشخیص تفاوت ها و تشابهات - .
-1-2 آزمون ریاضیات ایران کی مت: این آزمون توسط محمداسماعیل - - 1389 در ایران مورد هنجاریابی قرار گرفت. روایی محتوایی آن از طریق مشورت با کارشناسان و متخصصان ریاضی مورد تایید قرار گرفته و روایی پیشبین آن نیز از طریق همبستگی نمره ی کل آزمون با دروس ریاضی، علوم و فارسی محاسبه و نتایج آن بسیار مطلوب میباشد. روایی این آزمون 0/91 گزارش شده است
-2-2 آزمون عصب- روان شناختی کانرز: این آزمون توسط کانرز در سال 2004 به منظور ارزیابی مهارت های عصب روان شناختی از جمله توجه، حا فظه، فعالیت های حسی- حرکتی و پردازش بینایی- فضایی در چهار طیف - مشاهده نشده تا شدید - برای کودکان 5 تا 12 سال ساخته شده است . این پرسشنامه در ایران ترجمه و هنجاریابی شده است و ضرایب پایایی درونی با دامنه ای از 0/75 تا 0/90 وضریب پایایی بازآزمایی با هشت هفته فاصله 0/60 تا 0/90 گزارش شده است .
اعتبار سازه های فرم های کانرز با استفاده از روش های تحلیل عوامل به دست آمده و اعتبار افتراقی آن ها با بررسی آماری توانایی پرسشنامه در تمایز برنامه شامل ورزش ، بازی وخلاقیت های فعال افراد مبتلا به کودکان بیش فعال از عادی و دیگرگروه های بالینیقویاً تأیید شده است . روایی سازه این ابزار را مناسب ارزیابی کرده و پایایی این ابزار را به روش کرونباخ 0/72 گزارش کرده اند - . - 15 در تحقیق حاضر نیز آلفای کرونباخ این پرسشنامه 0/79 گزارش شده است، که برای انجام این تحقیق مناسب می باشد.
پس از هماهنگی های به عمل آمده با آموزش و پرورش شهرستان دلفان 5 مهد و پیش دبستانی بصورت تصادفی انتخاب شد. بعد از گرفتن رضایت از والدین دانش آموزان و مسئولین مدرسه برنامه تمرینی روی دانش آموزان اجرا گردید. گروه آزمایش بازی های پرورشی را مدت 15 جلسه اجرا کردند. در این مدت گروه کنترل به فعالیتهای معمول خود می پرداختند. در پایان جلسه پانزدهم از هر دو گروه پس آزمون به عمل آمد. برنامه حرکتی شامل 45 دقیقه در هر جلسه بودکه هفته ای سه جلسه توسط مربی تربیت بدنی آگاه به این آزمون و در پنج مهد کودک شهرستان دلفان انجام شد که به چهار بخش تقسیم می شود
