بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش درس ریاضی مبتنی بر رسانههای نوین آموزشی - لوح فشرده آموزش تعاملی-مشارکتی - بر عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانشآموزان پسر پایه سوم مقطع ابتدایی شهرستان ایذه انجام گرفت روش پژوهش شبه آزمایشی بود. در این پژوهش 30 نفر از دانشآموزان پایه سوم دبستان های دولتی، با روش نمونهگیری دو مرحلهای تصادفی ساده انتخاب شدند و در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند . برای جمع آوری دادهها از آزمون پیشرفت تحصیلی ریاضی - محقق ساخته - و پرسشنامه عزت نفس الیس-پوپ - خرده مقیاس عزت نفس تحصیلی - ، برای پیش آزمون، پس آزمون در دو گروه کنترل و آزمایش استفاده شد . گروه آزمایش 15 جلسه درس ریاضی را با استفاده از لوح فشرده چندرسانه ای و گروه کنترل درس ریاضی را به روش سنتی - سخنرانی - آموزش دیدند . پس از آموزش، هر دو گروه از نظر میزان عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی آزموده شدند . نتایج پژوهش نشان داد که پس از آموزش تفاوت بین گروه کنترل و آزمایش در متغیر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی وجود داشته است اما این تفاوت معنادار نبوده است . - P=0/549 - اما در متغیر عزت نفس تحصیلی پس از آموزش بین گروه کنترل و آزمایش تفاوت معنادار شده است . - P<0/001 - بنابراین نتایج این پژوهش تاییدی بر بعضی پژوهشهای قبلی است که تفاوت معناداری را در متغیر پیشرفت تحصیلی گزارش نکردهاند است . در متغیر عزت نفس تحصیلی نتایج در راستای پژوهشهای قبلی نشان از تاثیر مثبت و معنادار آموزش با لوحهای فشرده بر روی عزت نفس تحصیلی دانش آموزان دارد.
مقدمه
نهاد آموزش یکی از نهادهای آغازین است که در همه جوامع شناخته شده در طول تاریخ وجود داشته است و در آینده نیز وجود خواهد داشت. هرچند ساختار نهاد آموزش در سایه پیشرفتهای تکنولوژیک، ممکن است در طول زمان تغییر کند، ولی کارکرد آن هم چنان انتقال فرهنگ، دانش، مهارتها و فنون به نسلهای بعدی است - وایتهد3، . - 2003 البته کارکردهای آموزش در این کارکردهای آشکار خلاصه نمی شود و این نهاد، کارکردهای پنهانی همچون افزایش یا کاهش خودباوری و عزت نفس در دانش آموزان را نیز دارد. از همین روی است که توجه به امر آموزش و پرورش علاوه بر ابعاد دانش افزایی و علم آموزی بر ابعاد روانشناختی و بهداشت روانی دانش آموزان از اهمیت به سزایی برخوردار است. یکی از روزنه های نوینی که امروزه در پیش روی نظام آموزش و پرورش گشوده شده است آموزش به کمک فناوری های نوین آموزشی است. این شیوه نوین آموزشی در صورت اجرای صحیح و به جا دایه آن دارد که می تواند فرآیند یاددهی-یادگیری را تسهیل نموده و یادگیری را عمق بخشد. یکی از مهمترین نیازهای انسان که او را در برابر اضطراب و رویدادهای فشارآور محافظت می نماید، عزت نفس است؛ مفهومی که در دهه های اخیر بیش از گذشته مورد توجه روانشناسان قرار گرفته است. عزت نفس در تمام فعالیت های روزانه انسان به نوعی جلوهگر می شود و به این شکل از مهمترین جنبه های شخصیت و تعیین کننده ویژگی های رفتاری و شکوفایی انسان است و بیشتر صاحب نظران آن را به عنوان عامل مهم و اساسی در سازگاری عاطفی و اجتماعی می دانند - امین شکروی و همکاران، . - 1386 عزت نفس عبارت است از ارزشی که اطلاعات درون برای فرد دارد و از اعتقادات وی در مورد تمام صفات و ویژگی هایی که در او هست، ناشی می شود و قابل تغییر است. به بیان دیگرعزت نفس به منزله مجموعه نگرش ها و عقایدی است که افراد در روابط خویش با دنیای بیرونی ابراز می کنند - مشکی و همکاران ،. - 2000 عزت نفس دارای ابعاد گوناگونی است که یکی از مهمترین این ابعاد عزت نفس تحصیلی است . عزت نفس تحصیلی یعنی نگرش فرد نسبت به توانایی یادگیری خویش در دروس گوناگون همچون : ریاضی ، علوم و ... است - الیس – پوپ ؛ به نقل از مظاهری و همکاران ، . - 1385 عزت نفس تحصیلی عامل بسیار تاثیرگذاری بر عملکرد دانش آموزان در مدرسه داشته و بر فرایندهای شناختی،گرایش ها، نیازها، علاقه ها و آرمان های فرد اثر می گذارد - ستاری ،. - 1393 از سوی دیگر عزت نفس تحصیلی با مؤلفه پیشرفت تحصیلی رابطه متقابل و تنگاتنگی دارد . پیشرفت تحصیلی بر مقدار یادگیری آموزشگاهی فرد به صورتی که توسط آزمون های مختلف درسی همچون : ریاضی ، علوم ، فارسی و ... سنجیده می شود دلالت دارد - سیف،. - 1368 افروز - 1373 - ، بیان می دارد که پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در کسب دانش و مهارت در مدارس یکی از دغدغه های متولیان تعلیم و تربیت، سیاستمداران و مربیان کشورها بوده است. شایان ذکر است که تحقیقات نشان داده است که دانش آموزانی که دارای عزت نفس بالاتری نسبت به همسالان خود هستند در شرایط مشابه پیشرفت تحصیلی و کارایی بیشتری نشان می دهند - ستاری، . - 1393 میزان افت پیشرفت تحصیلی از مشکلات عمده و رایج دانش آموزان ایرانی در همه ی پایه های تحصیلی است . یافته های مطالعات بین المللی ، از جمله سومین مطالعه جهانی تیمز در سال 1374 و مطالعه مجدد آن در سال 1387 مؤید پیشرفت تحصیلی ضعیف دانش آموزان ایرانی در حوزه های مختلف بوده است - کیامنش ،. - 2006 از همین روی نیاز شدید و جدی در راستای ارتقا سطح پیشرفت تحصیلی و عزت نفس تحصیلی در دانش آموزان ایرانی احساس می گردد . پژوهش ها نشان می دهد که امروزه چیزی که بیش از همه یادگیری را تسهیل می کند، استفاده از امکانات کمک آموزشی یا به عبارتی همان استفاده از تکنولوژی آموزشی در یاددهی و یادگیری است . براساس یافته های روانشناسی یادگیری، دانش آموزان از طریق دیدن و به کارگیری وسایل مختلف، مطالب درسی را بهتر و راحت تر می آموزند، زیرا وسایل کمک آموزشی به سبب فعال کردن حواس مختلف دانش آموزان، امر آموزش را واقعی تر، عملی تر و دلپذیرتر می سازند - عباسی، . - 1371 یکی از بارزترین و شناخته شده ترین انواع وسایل کمک آموزشی لوح های فشرده هستند . امروز خوشبختانه تلاش های زیادی در راستای تولید نرم افزارهای آموزشی صورت می گیرد و شاهد عرضه انواع لوح های فشرده آموزشی در زمینه های مختلف هستیم . مطالعات دیگر نشان می دهند که استفاده از فناوری های نوین در آموزش سنتی ، به افزایش اثربخشی یادگیری می انجامد : از جمله تغییرات ایجاد شده در آموزش های سنتی تلفیق شده با فناوری می توان از تغییر نگرش دانش آموزان، افزایش مشارکت و تعامل، وهمچنین بالا رفتن اعتماد به نفس دانش آموزان یاد کرد - دامنز ، . . - 2003 از همین روی این تحقیق به دنبال آن است تا میزان تاثیر لوح های فشرده آموزشی را بر میزان عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی درس ریاضی دانش آموز پسر کلاس سوم ابتدایی شهرستان ایذه بررسی نماید .شایان ذکر است از میان کتب درسی آموزش و پرورش کشورمان کتاب ریاضی پایه سوم ابتدایی در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفته است . دلیل انتخاب درس ریاضی از میان دروس مختلف به عنوان شاهدی برای پیشرفت تحصیلی آن است که به دلیل اهمیت راهبردی درس ریاضی و نیز وجود مشکلاتی در امر فرایند یاددهی و یادگیری این درس است تا جایی که این ویژگی های درس ریاضی موجب جلب نظر بسیاری از محققانی که در زمینه عوامل تأثیرگذار و پیش بینی کننده پیشرفت تحصیلی دانش آموزان در آزمون های بین المللی پژوهش میکنند شده است - هاوی و تی جرد ، . - 2006 دلیل انتخاب پایه سوم ابتدایی به عنوان شاخصی برای مقطع ابتدایی آن است که دانش آموزان این مقطع در میانه دوره ابتدایی قرار دارند و به محیط مدرسه و انجام تکالیف درسی نسبتا عادت کرده اند و از سوی دیگر پایه سوم ابتدایی برای درس ریاضی پایه ای راهبردی می باشد زیرا مباحث ریاضی ارایه شده در این پایه برای یادگیری مباحث ریاضی پایه های بالاتر و همچنین زندگی روزمره اهمیت بسیار زیادی دارند . بناراین مسئله اصلی این پژوهش بررسی تاثیر آموزش درس ریاضی مبتنی بر لوح های فشرده بر میزان عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی در ریاضی می باشد . شواهد نشان میدهد که عزت نفس پایین به طور چشمگیری با بسیاری از مسائل و مشکلات بهداشت روانی رابطه دارد و اکثر مردم که دارای مشکلات سلامت روان می باشند از عزت نفس پایین رنج میبرند - سیلوراستون4 ، . - 2003 در همین راستا عزت نفس پایین در دانشآموزان دبستانی ، یک عامل خطرناک برای نتایج منفی در طول زندگی است - ایرول5 ، . - 2011 در میان ابعاد مختلف عزت نفس در دانش آموزان دبستانی ، یکی از مهمترین ابعاد عزت نفس تحصیلی است. عزت نفس تحصیلی متغیری مهم و اثرگذار بر نقش کودک در محیط مدرسه است . هرگاه فرد، ارزشیابی مثبتی از عملکرد خود داشته باشد، عزت نفس وی افزایش مییابد؛ در حالی که اگر فرد ارزیابی منفی از عملکرد خود داشته باشد، عزت نفس او کاهش مییابد. با توجه به اهمیت عزت نفس تحصیلی و نقش آن در جنبه های مختلف زندگی تحصیلی فرد و به این دلیل که دانشآموزان دبستان در مراحل اولیه رشد و ورود به اجتماع هستند، ضرورت دارد تا با انجام پژوهشهای کافی بر روی دانش آموزان مقطع ابتدایی در گام نخست میزان این متغیر را در دانشآموزان سنجید و در گام بعدی به دنبال راهکارهایی جهت بهبود و تقویت این ویژگی در دانشآموزان دبستانی بود . ناکارآمدی شیوه های سنتی تدریس دروس می تواند اثرات نامناسبی را بر دانش آموزان تحمیل نماید . از همین روی است که به ارتباط تنگاتنگ و متقابل عزت نفس تحصیلی و پیشرفت تحصیلی می توان پی برد . قوت یا ضعف هر کدام از این دو بر دیگری اثر گذار است به طوری که در برخی تحقیقات نشان داده شده است که شکست دانشآموز در یادگیری محتوای درسی تاثیر مخربی بر عزت نفس دانشآموز داشته است - سلیگمن6 ، . - 2000 در میان عوامل تاثیر گذار بر پیشرفت تحصیلی و به دنبال آن عزت نفس تحصیلی می توان به رسانه های کمک آموزشی اشاره نمود . یکی از تجارب ارزنده که میتواند در مراکز و نهادهای آموزشی مثمر ثمر واقع شود، استفاده از جنبههای مختلف تکنولوژی آموزشی همچون لوحهای فشرده و اهمیت شناخت دقیق و کاربرد وسایل کمک آموزشی در فرآیند تدریس است . به علت کمبود تحقیقات در خصوص ابعاد مختلف استفاده از تکنولوژیهای مدرن همچون لوحهای فشرده تعاملی-مشارکتی در فرآیند تدریس در نظام آموزشی رسمی کشورمان ، متاسفانه شاهد بیتوجهی زیادی در بررسی و گسترش و بهبود کیفیت تدریس به وسیله این رسانههای نوین آموزشی را شاهد هستیم و استفاده از فناوریهای نوین آموزشی در فرآیند تدریس و یادگیری به کندی پیش میرود و یا دارای وضع مناسبی نیست - مشایخی، . - 1372 از همین روی تحقیق حاضر به دنبال بررسی تاثیر استفاده از لوحهای فشرده آموزشی درس ریاضی بر پیشرفت تحصیلی درس ریاضی و میزان عزت نفس تحصیلی دانشآموزان پسر پایه سوم دبستان می باشد. در تحقیقی که به بررسی تأثیر تعمیم از طریق چندرسانه ای آموزشی بر یادگیری و یادداری مفاهیم علوم تجربی پایه پنجم ابتدایی مدارس پسرانه شهر دلیجان پرداخته شده است. نشان داده است که بین دو گروه در یادگیری مفاهیم تفاوت معناداری وجود ندارد، ولی تفاوت بین میانگین دو گروه در یادداری مفاهیم در سطح 99 درصد اطمینان معنادار است
