بخشی از مقاله
چکیده
مهارت در خواندن و درک مطلب، از مهم ترین نیازهای یادگیری دانش آموزان است .درک مطلب و حل مسئله، اعم ازفهم متن، تفسیر و استنتاج متون درسی و غیر درسی، دانش آموزان را با افکار و اطلاعات جدید آشنا میکند .شیوه بهتر اندیشیدن و بهتر زیستن را به آنها می آموزد .با توجه به وجود مشکل درک مطلب و حل مسئله در بین اکثر دانش آموزان واهمیّتی که این موضوع در زندگی فردی موفقیّتهای آینده آنان دارد.بنابراین، با برنامه ریزی، این موضوع را جهت پژوهش انتخاب کردیم .حافظه فعال پیش نیاز بسیاری از فعالیتهای شناختی و تحصیلی میباشد.به طور کلی حافظه فعال امروز به عنوان یک عامل مهم در مداخلات پیشگیرانه برای کودکان در معرض خطر ضعف پیشرفت تحصیلی مورد توجه متخصصان قرار گرفته است و یک عامل مهم و قابل اصلاح برای پیشرفت تحصیلی پایین به ویژه در دوره ابتدایی محسوب می شود .در مجموع حافظه فعال یک فعالیت شناختی است که برای یادگیری حیاتی به نظر میرسد و به عنوان یکی از دلایل ضعف پیشرفت تحصیلی و مشکلات یادگیری است .هدف اساسی این پژوهش بررسی تآثیر حافظه فعال بر درک مطلب دانش آموزان می باشد.پژوهش حاضر کیفی - توصیفی می باشد و با مطالعه کتب علمی و مقالات پژوهشی در زمینه اختلالات یادگیری انجام شده است .نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که بهبود حافظه فعال منجر به افزایش درک مطلب دانش آموزان دارای اختلال یادگیری می شود.
واژه های کلیدی: ناتوانی یادگیری ،حافظه فعال ، درک مطلب
مقدمه
ناتوانی یادگیری،از جمله مشکلاتی هستند که از دیر باز مورد توجه متخصصان روان شناسی و حتی پزشکی بوده است . کودکان مبتلا به این اختلالات، علیرغم هوش به هنجار قادر به پیشرفت تحصیلی در زمینه های خواندن ، نوشتن و ریاضیات نیستند .یکی ازناتوانی یادگیری، ناتوانی خواندن است . - لرنر، - 1384مطالعات حاکی از آن است که فرآیند خواندن مشتمل بر بازشناسی دیداری و واژه شناسی و استخراج معنا در سطح عبارت یا در جمله و درک متن است . - یوایل واکهیل1 ،1991، - 1988
مطالعات بین المللی پیشرفت سواد خواندن پرلز ، یکی از مطالعات گستردهای است که انجمن بین المللی پیشرفت تحصیلی انجام میدهد .نتایج آزمون پرلز حاکی از آن است که جایگاه ایران در پرلز2001، میان 35 کشور شرکت کننده، رتبه 32و در پرلز2006، میان 45 نظام آموزشی جهان، رتبه 40است و در پرلز2011، میان 46نظام آموزشی جهان، 39 بوده است . - کریمی، 1388وکریمی وهمکاران، - 1391
چنانکه ملاحظه میگردد دانش آموزان ایرانی درآزمون پرلز، بسیارضعیف هستند که باید مورد توجه قرار گیرد.
در سند تحول ملی هدف آموزش خواندن در دوره ابتدایی ، درک معنایی کلمات ، جملات و پاراگراف است . آموزش مهارت های درک مطلب از اهداف مهم آموزش به شمار می رود .دربرنامه درسی ، آموزش درک مطلب دو هدف عمده دارد . اول کمک به دانش آموزان برای فهم مطلب و محتوای درسی و دیگرتوسعه توانایی حل مسائل به منظور تبدیل آنان به افرادی خود تنظیم در استفاده از راهبردهای درک مطلب و حل مسئله اسکندری. - 1392 -
دانش آموزان ناتوانی یادگیری در درک مطلب ، معمولا منفعل و همیشه منتظر راهنمایی های معلم هستند . آنها نمی دانند چگونه تعامل ثمر بخشی با متن برقرار کنند یا اطلاعات جدید را با آنچه قبلا یادگرفته اند، ادغام کنند و ارتباط دهند . این دانش آموزان اغلب با بی میلی می خوانند، با تردید به سوالات پاسخ می دهند و فقط به چیزی فکرمی کنند که معلم می پرسد و برآن متمرکز می شوند .آنان نمی توانند درک مطلب خود را از مطالب خوانده شده استنباط کنند و هنگامی که از معنی متن کوتاهی که میخوانند اطمینان ندارند به جای آن که سعی کنند با مراجعه به مطالب قبلی ، مطالب جدید را درک کنند، همینطور به خواندن متن بدون هدف ادامه می دهند و در نتیجه مطالب بیشتری را درک نمی کنند و سردرگم می شوند .آنها اغلب نمی دانند کجای کارشان اشتباه است که نمی توانند مطالب را درک و مسائل را حل نمایند .همه این مسائل به ضعف حافظه فعال برمی گردد . - لرنر1997، ترجمه دانش. - 1384
پیش نیازهای درست خواندن برخورداری از تواناییهایی چون حافظه شنوایی ،ادراک شنوایی ،حافظه بینایی ، ادراک بینایی و به طور کلی حافظه فعال است. - سمرود -کلیمن - 2005 در مجموع حافظه فعال یک سیستم جامع است که عملکردها و زیر سیستمهای حافظه ی دراز مدت و کوتاه مدت را متحد میکند - دن - 2008.3 .یکی از اهداف مهم حافظه فعال عبارت است از توانایی نگهداری اطلاعات در ذهن برای انجام فعالیتهای پیچیده از قبیل استدلال ، درک مطلب و یادگیری است
.اطلاعات برای مدت زمان کمی در حافظه فعال نگهداری می شوند .مگر اینکهتوجّه کافی جهت نگهداری این اطلاعات اختصاص داده شود که باعث می شوداطّلاعات پایدارتر بماند .مطالعات نشان می دهد که مشکل درک جملات، ناشی از محدودیّت پردازش واجی این جملات درحافظهفعّال است که با استفاده ازفعالیّتهای حرکتی و روشهای گوناگون میتوان به پردازش آنها در حافظه فعال کمک کرد. - نجفی - 1392 یادگیری مهارت درک مطلب و حل مسئله، مهمترین پیشرفت در زندگی دانش آموزان است .متأسفانه تعدادی از دانش آموزان با وجود این که می توانند متن را به صورت روان بخوانند اما قادر به درک و فهم آن نیستند در نتیجه علاوه بر درس فارسی در سایر دروس از جمله حل مسائل ریاضی نیز با مشکل مواجه می شوند .به طوری که قادر به درک مفاهیم کتابها نخواهند بود؛ چرا که درک مطلب به افزایش دانش آن ها و ارتباط با دیگران و همچنین تحصیل آنها در سنین بالاتر کمک می کند .از این رو ضروری است که مهارت های خواندن ، درک مطلب و حل مسئله به دانش آموزان آموزش داده شود تا در مواقعی که در فهم مطالب با مانع مواجه می شوند با استفاده از این آموزش ها بتوانند درک و فهم خود را بهبود بخشند.
ضرورت اجرای طرح
یادگیری مهارت درک مطلب و حل مسئله، مهمترین پیشرفت در زندگی دانش آموزان است . متأسفانه تعدادی از دانش آموزان با وجود این که می توانند متن را به صورت روان بخوانند اما قادر به درک و فهم آن نیستند در نتیجه علاوه بر درس فارسی در سایر دروس از جمله حل مسائل ریاضی نیز با مشکل مواجه می شوند. به طوری که قادر به درک مفاهیم کتابها نخواهند بود ؛ چرا که درک مطلب به افزایش دانش آن ها و ارتباط با دیگران و همچنین تحصیل آنها در سنین بالاتر کمک می کند. از این رو ضروری است که مهارت های خواندن ، درک مطلب و حل مسئله به دانش آموزان آموزش داده شود تا در مواقعی که در فهم مطالب با مانع مواجه می شوند با استفاده از این آموزش ها بتوانند درک و فهم خود را بهبود بخشند.
هدف کلی طرح
تقویت مهارت درک مطلب و حل مسئله همراه با تقویت حافظه فعال در دانش آموزان با اختلال یادگیری.
اهداف اختصاصی طرح
-1 ارتقاء وضعیت درک مطلب و حل مسئله دانش آموزان به گونهای که بتوانند هم سطح همسالان خود در فعالیتّهای یادگیری شرکت کنند.
-2 علاقهمندی دانش آموزان به مطالعه مطالب درسی و غیر درسی با ابزار کمک آموزشی مناسب -3 آشنایی والدین و معلمین با روشهای تقویت حافظه فعال و درک مطلب -4 بهبود و تمرکز دانشآموزان از طریق شرکت در کلاس یوگا 5ایجاد- انگیزه و تقویت حس کنجکاوی، خلاقیّت و نوع دوستی در دانش آموزان 6 -شرکت خانواده ها در جلسات آموزش خانواده
