بخشی از مقاله
چکیده
تحقیق حاضر با هدف بررسی تأثیر آموزش مهارتهای تصمیم گیری بر مقابله بر استرس معتادان در حال ترک مقیم مرکز بازپروری کهگیلویه انجام شد. روش تحقیق حاضر، شبه آزمایشی است. جامعه آماری این تحقیق معتادان در حال ترک مرکز بازپروری کهگیلویه بود. نمونه تحقیق30 نفر بودند که به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه تقسیم شدند. مقیاس سبک-های مقابله ای اندلر و پارکر به صورت پیش آزمون و پس آزمون در هر دو گروه اجرا شد. به منظور تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون کواریانس در نرم افزار اس. پی. اس. اس استفاده شد. یافته های تحقیق نشان داد که آموزش مهارتهای تصمیمگیری بر سبک های مقابله با استرس تأثیر معنی دار دارد.
مقدمه
یکی از معضلاتی که تاثیر عمیق و شگرفی برزندگی دارد،اعتیاد است. تاثیر اعتیاد نه تنها منحصر به دوران نوجوانی و جوانی است، بلکه کل دوران زندگی را در برگرفته و دیگران از جمله خانواده و جامعه را نیز تحت تاثیر قرار میدهد و تبدیل به معضلی فراگیر میشود - حسینی،. - 1391 از اثرات جانبی منفی مواد مخدر میتوان به مشکلات رفتاری چون بیشفعالی، بی-قراری، کمحوصلگی، تغییر رفتار اجتماعی و انزوای اجتماعی افراد مصرفکننده اشاره کرد این پژوهش در مورد آموزش مهارت تصمیمگیری برای مقابله با استرس در بین معتادان در حال ترک شهرستان کهگیلویه انجام میشود زیرا تصمیمگیری درست و به جا میتواند کمک کند که شخصی که در حال ترک است استرس و دغدغه کمتری در موقعیتها داشتهباشد. باتوجه به اینکه دام خانمانسوز اعتیاد بیشتر جوانان را میگیرد، آموزش تصمیمگیری درست در مقابل وسوسه و راههای متنوع مقابله با استرس بیشترین نیاز این قشر میباشد تا در مواقع استرسزا بهترین کار را انجام دهند. پس از آنکه راهحلهای مختلف از بین راههای موجود بهترین راهحل را انتخاب نمود در این مرحله باید راهحلهای مختلف را با هم مقایسه کنیم تا بفهمیم کدام یک از همه بهتر است. باید از خود سئوال کنیم که اگر از این راهحل استفاده کنیم چه اتفاقی خواهد افتاد و پیامد یا نتیجه آن چه خواهد بود؟ واقعیت این است که هر کاری ما انجام میدهیم نتایج یا پیامدهایی دارد و اگر یاد بگیریم که قبل از انجام کارها پیامد و نتیجه آن را پیشبینی کنیم آن وقت کمتر اشتباه کرده و با مشکلات و دردسرهای کمتری رو بهرو خواهیم شد راهکارهای مقابله با استرس عبارت است از روشهای رفتاری و شناختی که بهمنظور فائق آمدن بر یک عامل استرسزای درونی یا بیرونی - متمرکز بر مسئله - یا ایجاد تسکین هیجانی و عاطفی - متمرکز بر هیجان - به کار میرود - لازاروس، 1998، به نقل از ابراهیمی و موسوی،. - 1382 افراد میتوانند برای ارتقای زندگی به مطلوبترین سطح ممکن راههای مقابله با استرس را بیاموزند، بنابراین نیاز به پیشگیری از عوارض تنیدگی که میتواند علاوهبر ایجاد بیماریهای جسمی سبب بر انگیختن واکنش-های ناسازگارانه شوند، ضروری است رهنمودهایی در جهت سالمسازی محیط داده شود و به کار گیری روشهای مقابله صحیح با استرس میتواند در روند ترک اعتیاد افراد مثمر ثمر باشد و فرد با موفقیت مراحل ترک را طی کند لذا بدین منظور هر فرد معتادی نیاز به حمایت و مراقبت و آموزش در رابطه با فرایند مقابله با استرس بهوجود آمده را دارد - رمائی و همکاران، . - 1388 در این پژوهش متغیر مستقل آموزش مهارت تصمیمگیری و متغیر وابسته مقابله با استرس در بین معتادان در حال ترک شهرستان کهگیلویه میباشد تا تاثیر آموزش مهارت تصمیمگیری بر مقابله با استرس بررسی شود. بنابراین هدف اساسی تحقیق عبارت است از: تعیین تأثیر آموزش مهارت تصمیمگیری بر سبکهای مقابله با استرس در بین معتادان در حال ترک شهرستان کهگیلویه. چهارچوب مفهومی توانایی مقابله با استرس: این توانایی شناخت استرسهای مختلف زندگی و تأثیر آنها بر رفتار است و ما را قادر میسازد که منابع فشار روانی در زندگی را شناخته و راههای صحیح کاهش فشار را دنبال کنیم - خنیفر و پورحسنی،. - 1388 بر طبق مدل تعاملی، استرس، تلاشهای مقابلهای، فرد را در اصلاح رفتار یا کاهش هیجانها منفی یاری میکند. تلاشهای مقالهای، شامل استفاده از شیوه مقابله مسألهمدار، شیوه مقابله هیجانمدار و شیوه مقابله اجتنابمدار در موقعیتهای استرسزا است. شیوه مقابله مسألهمدار، شیوهای است که برای تغییر یا اداره موقعیتهای استرسزا مورد استفاده قرار میگیرد و شیوه مقابله هیجان-مدار شیوهای است که برای مهار واکنشهای هیجانی مرتبط با عامل استرسزا به کار گرفته میشود. شیوه مقاله اجتناب مدار عبارت است از اجتناب - دوری عینی - از عامل استرسزا و انکار - دوری ذهنی - عامل استرسزا - جونز و جانستون، . - 1997 توانایی مقابله با استرس متأثر از عوامل اجتماعی- روانی متعددی است یکی از این عوامل توانایی تصمیمگیری در موقعیتهای استرسزایی است که فرد با آن مواجه میشود.
تصمیم گیری: در مهارت تصمیمگیری افراد میآموزند که چگونه تصمیمگیری منطقی و درستی داشتهباشند، ابراز وجود کنند، نظریات و خواستههای خود را مطرح کنند و پاسخ قاطع به تقاضای دیگران بدهند. با توجه به اینکه مهارت حل مسأله و تصیمیمگیری در جهت ارتقاء روانی اجتماعی عمل میکند و در نتیجه سلامت روانی، جسمانی و اجتماعی را تأمین میکنند - بهرامی،. - 1391 در گذشته تحقیقاتی در مورد عوامل موثر بر سبکهای مقابله با استرس انجام شدهاست بهطور مثال بیگی و همکاران - - 1391 پژوهشی تحت عنوان اثربخشی آموزش مهارتهای زندگی بر بهبود کیفیت زندگی و سبکهای مقابلهای معتادان تحت درمان نگهدارنده متادون در شهرستان شاهرود روی معتادان درحال ترک انجام دادند و به این نتیجه رسیدند: نتایج پزوهش در پیش آزمون و پس آزمون درگروه کنترل و آزمایش نشان داد که آموزش مهارتهای زندگی در استفاده معتادان از سبک مقابلهای مسألهمدار موثر بودهاست، به این معنا که افرادی که تحت تأثیر آموزش مهارتهای زندگی از تکنیکهای موثر مقابله با استرس و فشارهای زندگی، توانایی تصمیمگیری و حل مسأله، توانایی برقرار ارتباط موثر بین فردی و توانایی خودآگاهی قرار گرفتهاند، با بهبود قابل ملاحظهای در شرایط فرد در مقابله با مسایل زندگی و حل مساله بهصورت درگیری فکری و ابزاری با مشکل همراه بوده است.
طارمیان - - 1387نشان داد که آموزش مهارتهای زندگی بر کاهش مصرف الکل سیگار و مواد مخدر موثر است. سموعی و همکاران - - 1379 درتحقیقی تحت عنوان الگوی مقابله با استرس در معتادان خود معرف مراکز اعتیاد اصفهان به این نتیجه دست یافتند که سبک مقابلهای معتادان بیشتر از نوع متمرکز بر هیجان شامل پذیرش، انکار و مقابلههای کمتر موثر شامل عدمدرگیری ذهنی، عدمدرگیری رفتاری، ابراز و برونریزی عاطفی، تکانشوری، تفکر منفی، تفکر آرزومندانه و استفاده از دارو و مواد بودهاست. دیگر پژوهشها نیز به تأثیر آموزش مهارتهای زندگی بر کاهش مصرف مواد، ارتقاء سطح کیفیت زندگی و بهبود راهکارهای مقابلهای موثر در مقابله با مشکلات و شرایط فشارزا تأثیر مبتنی داشتهاست - ونزل و همکاران،. - 2009 حاجی-پور - - 1381 در تحقیق خود تحت عنوان بررسی نگرشهای ناکارآمد میزان استرس، راهبردهای مقابله با استرس در معتادان به مواد افیونی جویای درمان در مقایسه با افراد غیر معتاد به این نتیجه رسیدند که افراد معتاد به تریاک از بین مهارتهای مقابلهای راهبردهای مقابلهای متمرکز بر حل مساله را کمتر و راهبرد مقابلهای مبتنی بر هیجان و راهبردهای غیرسودمند را بیشتر به کار میگیرند. مهارتهای زندگی، تواناییهای روانی، اجتماعی لازم برای رفتارتطابقی موثر در رویارویی با چالشهای روزمره زندگی در اختیار افراد میگذارند. بررسیها نشان دادند که افراد معتاد به تریاک از بین مهارتهای تقابلی راهبرد متمرکز بر حل مساله را کمتر و راهبردهای کماثر و غیرسودمند را بیشتر به کار میگیرند
روش تحقیق
این تحقیق شبهتجربی، از نوع کاربردی و از لحاظ روششناسی توصیفی بودهاست. جامعه آماری تحقیق، شامل معتادان در حال ترک مقیم در مرکز بازپروری شهرستان کهگیلویه میباشد. از این جامعه، 30 نفر گزینش شدند و بهطور تصادفی در دو گروه 15 نفری گروه آزمایش و گروه کنترل - گواه - قرار گرفتند. ابزار سنجش متغیرهای تحقیق شامل پرسشنامه مقابله با راهبردهای استرس اندلر و پارکر - - 1990 است؛ این پرسشنامه در سال 1990 توسط اندلر و پارکر تدوین شد.
