بخشی از مقاله
چکیده
مطالعهای بهمنظور بررسی تأثیر افزودن سطوح مختلف مواد ضد تغذیهای بر پتانسیل و فراسنجههای تولید گاز جیره در شرایط برونتنی انجام شد. تیمارهای آزمایشی شامل: -1 شاهد -2 جیره پایه × ساپونین 2/5 درصد -3 جیره پایه × ساپونین 5 درصد -4 جیره پایه × ساپونین 10 درصد -5 جیره پایه × فنل 2/5 درصد -6 جیره پایه × فنل 5 درصد -7 جیره پایه × فنل10 درصد -7 جیره پایه × تانن 2/5درصد -8 جیره پایه × تانن 5 درصد -9 جیره پایه × تانن 10 درصد بودند. ابتدا جیره پایه تهیه و مواد ضد تغذیهای - ساپونین، تانن و فنل - در سطح مختلف بهجیره اضافه شد. نتایج نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی از نظر پتانسیل و نرخ تولید گاز اختلاف معنیداری وجود داشت . - p<0/05 - از این نظر تیمار حاوی تانن 10 درصد و تیمار حاوی فنل 5 درصد بالاترین و پایینترین نرخ تولید گاز را داشتند. تیمار شامل فنل 5 درصد کمترین مقدار انرژی قابل متابولیسم، درصد قابلیت هضم ماده آلی و غلظت اسیدهای چرب کوتاه زنجیر را داشت. نتایج بهدست آمده در این مطالعه نشان میدهد که افزودن سطوح پایین ساپونین، تانن، فنل در جیره خوراکی در شرایط آزمایشگاهی الگوی تخمیر شکمبهای را به نفع دام تغییر داد.
کلمات کلیدی: مواد ضد تغذیهای، فنل، ساپونین، تانن، تولید گاز.
مقدمه
منابع غذایی گیاهی از جمله حبوبات و غلات بهواسطه حضور برخی ترکیبات ثانویه محدود میشود. ترکیبات ثانویه که به آنها متابولیتهای ثانویه گیاهی یا فاکتورهای ضدتغذیهای نیز میگویند توسط گیاهان بهعنوان دفاع در مقابل عوامل میکروبی، حشرات و حملات حیوانی ساخته شدهاند. در صورت وجود در مواد غذایی میتوانند اثرات مضری بر روی سلامت و عملکرد حیوانی داشته باشند. اثرات ترکیبات ثانویه روی حیوان در محدودهای از مسمومیت حاد یا مزمن تا تغییرات در ترکیب تولیدات حیوانی و بعضی اوقات اثرات مضری روی تأمین مواد مغذی یا متابولیسم آن دارند. در بسیاری از موارد اثرات مضر میتواند البته با محدود کردن مقدار اجزاء مشکلزا در جیره حیوانی بهسطوح قابل قبولی محدود شوند. ترکیبات فنولی بهمیزان فراوان در همه گیاهان وجود دارند و عامل چندین هزار ترکیب شیمیایی در گیاهان هستند که پایه ساختاری همه آنها حلقه آروماتیک است . - Boudet., 2007 - این ترکیبات چندین نقش مهم در گیاهان بازی میکنند، باعث ایجاد رنگ، طعم و ویژگیهای فیزیولوژیکی خاصی در گیاهان میشوند و از گیاه در برابر تنشهای زیستی و غیرزیستی بهخصوص علفکشها محافظت میکنند تولید گاز جیره در شرایط برونتنی میباشد.
مواد و روشها
ابتدا جیره پایه براساس جدول 1 تهیه و مواد ضد تغذیهای - ساپونین، تانن و فنل - در سطوح مختلف به جیره اضافه شد. تیمارهای آزمایشی شامل: -1 شاهد -2 جیره پایه × ساپونین 2/5 درصد -3 جیره پایه × ساپونین 5 درصد -4 جیره پایه × ساپونین 10 درصد -5 جیره پایه × فنل 2/5 درصد -6 جیره پایه × فنل 5 درصد -7 جیره پایه × فنل10 درصد -7 جیره پایه × تانن 2/5درصد -8 جیره پایه × تانن 5 درصد -9 جیره پایه × تانن 10 درصد بودند. برای اندازهگیری مقدار تولید گاز از فشارسنج و بطریهای شیشهای حاوی بزاق مصنوعی و مایع شکمبه صاف شده به نسبت 2:1 مطابق با روش - Menke & Steingass ., 1988 - و200 میلیگرم جیره تهیه شده - با 3 تکرار از هر نمونه - استفاده میشود. مایع شکمبه از 2 راس گوسفند نر دارای فیستولای شکمبهای و قبل از خوراکدهی وعده صبح بهدست میآید. بهمنظور تصحیح گاز تولید شده ناشی از ذرات باقی مانده در مایع شکمبه، 3 تکرار بهعنوان بلانک در نظر گرفته میشود. سر بطریهای شیشهای بهکمک در پوش لاستیکی و پوشش آلومینیومی بهطور کامل بسته و در بن ماری با دمای 39 درجه سانتیگراد قرار داده میشود. فشار گاز تولید شده در فاصله زمانی 2، 4، 6، 8، 12، 24، 36، 48، 72 و 96 ساعت پس از انکوباسیون قرائت و بهکمک رابطه - Theodorou et al., 1994 - حجم گاز تولید شده بدست میآید. در پایان دادههای بهدست آمده با نرم افزار - 2003 - SAS تجزیه و تحلیل خواهد شد.
جدول -1 اجزاء تشکیلدهنده و ترکیب مواد مغذی جیره پایه - درصد ماده خشک - .
نتایج و بحث
نتایج مربوط بهتأثیر افزودن سطوح مختلف مواد ضدتغذیهای بر پتانسیل و نرخ تولید گاز و فراسنجههای تخمیر جیره در جدول 2 نشان داده شده است نتایج نشان داد که بین تیمارهای آزمایشی از نظر پتانسیل و نرخ تولید گاز اختلاف معنیداری وجود داشت . - p<0/05 - از این نظر تیمار حاوی تانن 10 درصد و تیمار حاوی فنل 5 درصد بالاترین و پایینترین نرخ تولید گاز را داشتند. تیمار شامل فنل 5 درصد کمترین مقدار انرژی قابل متابولیسم، درصد قابلیت هضم ماده آلی وغلظت اسیدهای چرب کوتاه زنجیر را داشت. در این مطالعه، افزودن سطوح مختلف ساپونین، فنل و تانن سبب کاهش پتانسیل تولید گاز در شرایط آزمایشگاهی شد. در مطالعات دیگر کاهش گاز تولیدی در نتیجه استفاده از تانن و ساپونین - Castro-Montoya et al., - 2011; William et al., 2005 گزارش شده است. همچنین در مطالعاتی که از پلیاتیلن گلایکول برای بررسی اثر بیولوژیکی تانن بر فرآیندهای تخمیری در شرایط آزمایشگاهی استفاده شد، بهدنبال افزودن پلی اتیلن گلایکول افزایش تولید گاز مشاهده شد که نشان میدهد تاننها تاثیر منفی بر تخمیر شکمبه دارند . - Makkar et al., 2003 -
در یک پژوهش مشاهده شد که تانن فاز تاخیر را در سیستم تخمیر تولید گاز، احتمالاً بهخاطر ممانعت از فعالیت آنزیمهای میکروبی، افزایش داد - Beach et al., . - 2005 رابطه مثبتی بین تانن متراکم و فاز تاخیر در سیستم تخمیر تولید گاز گزارش شده است - . - Del Pino et al., 2005 در بسیاری از مطالعات در نتیجه استفاده از تانن و ساپونین تغییر در غلظت و نوع اسیدهای چرب فرار نشان داده شده است. این میتواند توجیهکننده کاهش پتانسیل گاز تولیدی باشد. در این مطالعه، تیمارهای دارای سطوح مختلف ساپونین، فنل و تانن بهطور معنیداری باعث کاهش انرژی قابل متابولیسم و غلظت اسیدهای چرب کوتاه زنجیر شدند. همانطور که موننسین از فعالیت بسیاری از باکتریهای تولیدکننده استات میکاهد و تولید اسیدهای چرب فرار از استات به پروپیونات شیفت پیدا میکند که هیدروژن قابل دسترس برای باکتریهای متانوژنزها را کاهش میدهد . - Mcsweeny et al., 2001 - گزارش شده است که ساپونین چای در دز بالا 8 - میلیگرم - باعث کاهش تولید گاز شد. است این کاهش احتمالاً بهدلیل آن است که ساپونین چای بهعنوان یک واسطه از رشد باکتریهای سلولایتیک و قارچها ممانعت میکند . - William et al., 2005 -
جدول-2 تأثیر افزودن سطوح مختلف ساپونین، فنل و تانن بر فراسنجههای تولید گاز جیره
