بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی تأثیر بانکداری الکترونیکی بر رضایت شغلی کارکنان شعب بانک ملی شهر اصفهان صورت گرفته است. جامعه آماری پژوهش شامل 1200 نفر فرد شاغل در شعب بانک ملی شهر اصفهان بوده اند که تعداد 291 نفر از آن ها با استفاده از فرمول کوکران وروش نمونه گیری خوشه ای تصادفی به عنوان نمونه برای انجام پژوهش انتخاب شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه رضایت شغلی دانت و همکاران بر مبنای نظریه هرزبرگ جمع آوری شدند. در تعیین روایی پرسشنامه از روایی صوری استفاده شد و پایایی آن نیز با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ 0/93 مشخص گردید. داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار SPSS و آزمون های آماری T تک نمونه ای و T دو گروه مستقل و تحلیل واریانس مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بانکداری الکترونیکی بر رضایت شغلی کارکنان بانک ملی شهر اصفهان و همچنین بر عوامل انگیزشی و بهداشتی رضایت تأثیر دارد و از دیدگاه کارکنان بانک ملی شهر اصفهان میزان این تأثیر بیش از حد متوسط ارزیابی شده است. همچنین در مقایسه نظرات پاسخگویان در خصوص تأثیر بانکداری الکترونیکی بر رضایت شغلی کارکنان بانک ملی شهر اصفهان بر اساس جنسیت، سن، سابقه خدمت، میزان تحصیلات و پست سازمانی تفاوت معناداری مشاهده نشد.
-1 مقدمه
یکی از عمده ترین و شاید جنجال برانگیزترین مفاهیمی که از یک سو تلاش های نظری و بنیادی و بسیاری را به خود معطوف ساخته و از دیگر سو در تمامی سطوح مدیریت و منابع نیروی انسانی سازمان ها اهمیت زیادی پیدا کرده ، رضایت شغلی است - ناگی، . - 1996 اما رضایت شغلی خود متأثر از بسیاری از تغییراتی است که در سازمان ها رخ می دهد. یکی از این تغییرات عمده ورود تکنولوژی و فناوری های مدرن به سازمان هاست. آنچه که بیشتر از تمامی فعالیت های اقتصادی تحت تأثیر فناوری اطلاعات و ارتباطات قرار گرفته ، حوزه تجارت و بازرگانی است ، که موجب تغییرات ساختاری در اقتصاد جهانی شده است - برین ، . - 2004 از این رو به واسطه نقش پول و بانکداری در تجارت ، بانکداری الکترونیکی اصلی ترین زیر بنای تجارت الکترونیکی محسوب می شود. هنگامی که در سال 1994 اینترنت قابلیت های تجاری خود را علاوه بر جنبه های علمی و تحقیقاتی به نمایش گذاشت ، موسسات تجاری و بانک ها در کشورهای پیشرفته اولین نهادهایی بودند که تلاش جدی خود را برای استفاده هر چه بیشتر از این جریان به کار انداختند . محصول تلاش آن ها نیز همان بانکداری الکترونیکی امروزی است . بانکداری الکترونیکی هم اکنون در جهان به عنوان یک بحث بسیار تخصصی و در عین حال بسیار پیچیده تبدیل شده است و تطبیق آن با سیاست های تجاری و اقتصادی کشورهای مختلف نیاز به تحقیق و برنامه ریزی دقیق دارد - میرابی ، . - 1387 بانکداری الکترونیک، کسب و کار بانکداری تغییر شکلیافتهای به سوی کسب و کار الکترونیکی است که به واسطه کانالهای الکترونیکی صورت میپذیرد - حسنی و همکاران ، . - 1385 پس یکی از فناوری های نوین که به خصوص در بانک ها و موسسات مالی رضایت شغلی کارکنان را متأثر کرده است بانکداری الکترونیکی است. رضایت شغلی مجموعهای از احساسات و باورهاست که افراد در مورد مشاغل کنونی خود دارند. رضایت شغلی یکی از عوامل مهم در موفقیت شغلی است ، عاملی که موجب افزایش کارایی و نیز احساس رضایت فردی میگردد. رضایت شغلی یعنی دوست داشتن شرایط والزامات یک شغل ، شرایطی که درآن کارانجام میگیرد و پاداشی که برای آن دریافت میشود - فیشر ،. - 2005 هم اکنون بانک ها در یک ارتباط حیاتی با بانکداری الکترونیکی قرار دارند پس باید در مورد اثرات آن بر کارکنان خود آگاه باشند و دانستن اینکه بانکداری الکترونیکی چه تأثیری بر رضایت شغلی کارکنان دارد ضروری به نظر می رسد.
-2مبانی نظری و پیشینه پژوهش
-1-2 بانکداری الکترونیکی
بانکداری الکترونیکی عبارت است از ارائه اطلاعات و خدمات بانکی از طرف بانک ها به مشتریان از طریق پلت فرم های مختلف که از طریق پایانه های مختلف مانند کامپیوتر های شخصی ، تلفن همراه دارای مرورگر یا نرم افزار دکستاپ ، تلفن و تلویزیون دیجیتال انجام می شود - یون ، . - 2010 در مقایسه بانکداری سنتی با بانکداری الکترونیکی می توان به بازار محدود، ارائه خدمات محدود، ارائه خدمات به یک شکل خاص، متکی بودن بر شعب، در قید ساعات اداری بودن، نبودرابطه نزدیک ومرتبط - بین بانکی - و به علت وجود ساختار مبتنی بر کاغذ، به تعداد زیادی نیروی انسانی نیاز داشتن بانکداری سنتی در مقابل بانکداری الکترونیکی اشاره کرد - عباسی نژاد و مهرنوش ، . - 1388 تغییر ساختار هزینه ها - هزینه ارائه خدمات پایین است - ، پس از افتتاح حساب اولیه ، قابلیت دسترسی به خدمات از هر شعبه امکان پذیربودن، ارائه خدمات به سرعت و صرف زمان اندک انجام شدن، کاهش سفرهای درون شهری و ترافیک، گستردگی طیف مشتریان، احتمال اشتباه در تولید آمار و اطلاعات اندک بودن، کاهش فاصله جغرافیایی و زمانی بین بانک و مشتریان وتهیه اطلاعات به سرعت امکان پذیر بودن از مزایای بانکداری الکترونیکی ونیازمندبودن به فرهنگ سازی در جامعه، افزایش ریسک کاهش شهرت بانک در صورت دسترسی افراد متفرقه به اطلاعات محرمانه، وجود موانع و مشکلات قانونی نظیر امضای دیجیتال و ...، عدم جلب رضایت عمومی مبنی بر اعتماد از این خدمات و افزایش ریسک های بانکی بالاخص ریسک شهرت از معایب بانکداری الکترونیکی می باشد - علیخانزاده ، . - 1387 درگاه ها و خدمات بانکی هم شامل خودپرداز، اینترنت بانک، تلفن بانک، موبایل بانک، تلویزیون تعاملی، دستگاه کیوسک بانکی، دستگاه پایانه فروش و کارت های بانکی است - اللهیاری فرد ، . - 1384 برای توسعه بانکداری الکترونیکی باید به توسعه زیرساخت های ارتباطات، مالی و بانکی، انسانی، نرم افزاری و امنیتی و توسعه شاخصهای قانونی پرداخته شود
-2-2 رضایت شغلی
فیشر و هانا - 1939 - رضایت شغلی را عاملی روانی قلمداد کرده و آن را به صورت نوعی سازگاری عاطفی با شغل و شرایط شغل تعریف میکنند، به این معنا که اگر شغل، شرایطی مطلوب را برای فرد فراهم کند، فرد از شغلش رضایت خواهد داشت، اما اگر شغلی برای فرد رضایت و لذت مطلوب را فراهم نکند ، فرد شروع به مذمت شغل کرده و در صورت امکان، شغل خود را ترک خواهد کرد - شفیع آبادی ، . - 1388 هاپاک رضایت شغلی را مفهومی پیچیده و چند بعدی دانسته و آن را با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی مرتبط کرده است. به نظر اوصرفاً وجود یک عامل، موجب رضایت شغلی فرد نخواهد شد. بلکه وجود ترکیبی از عوامل مختلف موجب خواهد شد که فرد در لحظه ی معینی از شغل خود احساس رضایت کند - درویش،. - 1389 "رضایت شغلی یک حالت احساسی مثبت یا خوشایند است که از ارزیابی فرد از شغلش یا تجربه شغلیش منتج می شود" عوامل متعدد و زیاد موثر بر رضایت شغلی در مجموع به چهارگروه قابل تقسیم می باشد که عبارتند از: - 1 عوامل سازمانی - حقوق و دستمزد، ترفیعات، خط مشی های سازمانی - - 2 عوامل محیطی - سبک سرپرستی، گروه کاری، شرایط کاری - - 3 ماهیت کار - یکی محدوده شغل شامل: میزان مسئولیت، اقدامات کاری و بازخورد و دیگری تنوع کار - و - 4 عوامل فردی - صفت و ویژگی های فردی، سن، ارشدیت و سابقه - - یاسین ، . - 2013 اسمیت و همکاران - 1969 - پنج بعد رضایت از کار، رضایت از پرداخت، رضایت از مدیر، رضایت از ارتقاء و رضایت از همکار را مطرح کردند. بعد رضایت از کار، اشاره به ماهیت کار و خصوصیات و ویژگی های موجود در وظایف شغلی دارد . بعد رضایت از پرداخت، اشاره به مقدار حقوقی که فرد دریافت می کند و درجه ای که آن را در مقایسه با دیگران عادلانه و منصفانه می داندبُعد. رضایت از مدیر، اشاره به ارتباط فرد با مدیر خود و هم چنین توانایی مدیر در حمایت رفتاری و شغلی از کارکنان اشاره دارد. دربُعد رضایت از ارتقاء، به افراد فرصت پیشرفت در سلسله مراتب سازمانی داده می شود و دربُعد رضایت از همکار، از دید کارکنان، همکاران شغلی از نظر فنی کارا هستند و ازبُعد اجتماعی حامی فرد به شمار می روند. آنها چند سال بعد دوبُعد دیگر رضایت از قوانین و رضایت از ارباب رجوع - خریداران - را اضافه کردند - رودرفورد و همکاران، . - 2009 هرزبرگ در نظریه خود که با نام های »نظریه انگیزشی-بهداشتی« و » نظریه دو عاملی هرزبرگ « نیز معروف است به دو نوع نیاز - یعنی نیازهای بدنی و نیازهای روانی - اشاره می کند .به ادعای هرزبرگ، این دو نوع نیاز بر طبق دو اصل متفاوت عمل می کنند: نیازهای بدنی در جهت اجتناب از درد و ناراحتی عمل می کنند .عواملی که این نیازها را بی اثر می کند - که هرزبرگ آن ها را »عوامل بهداشتی « می نامد - می تواند ناراحتی را کاهش دهد یا از آن دوری کند، اما نمی تواند موجب خشنودی شود.از سوی دیگر، نیازهای روان شناختی، مشتاق رشد، دانش، پیشرفت، خلاقیت وفردیت است و بر اساس اصل لذت عمل می کند. ارضا کننده های آن - که »برانگیزاننده « خواننده می شود - می تواند موجب خشنودی گردد، ولی فقدان آن نمی تواند موجبات عدم لذت یا ناراحتی را فراهم آورد .هرزبرگ رضامندی و نارضامندی را مستقل از یکدیگر تلقی می کند.هر یک مستقل از دیگری می توانند به درجاتی وجود داشته یا نداشته باشند; یعنی امکان دارد به طور همزمان در رابطه با جنبه های گوناگون یک شغل واحدارضاکننده باشند یا نباشند
-3 روش شناسی پژوهش
پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع تحقیقات کاربردی و از حیث گرداوری دادهها از نوع تحقیقات توصیفی پیمایشی است. جامعه آماری شامل کلیه کارکنان مرد و زنی است که در سال 1393 در شعب بانک ملی شهر اصفهان مشغول بکار بودند. تعداد کل جامعه آماری 1200 نفر است. باتوجه به اینکه افراد مورد مطالعه در این پژوهش در شعب مختلف پراکنده بودند برای انتخاب تعداد نمونه آماری از روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی استفاده شد. برای تعیین حجم نمونه مورد نظر با توجه به تعداد جامعه آماری از فرمول کوکران استفاده گردید. در این پژوهش ابزار جمع آوری اطلاعات در روش مطالعات کتابخانه ای، فیش برداری و در روش میدانی جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه بوده است. پژوهشگر پس از طرح سوالاتی از مشخصات فردی پاسخ دهندگان از قبیل جنسیت ، سن ، سابقه خدمت ، میزان تحصیلات و پست سازمانی، برای بررسی تأثیر بانکداری الکترونیکی بر رضایت شغلی کارکنان از پرسشنامه رضایت شغلی که توسط دانت و همکارانش در سال 1996 و بر مبنای نظریه هرزبرگ تهیه شده است، استفاده کرده است. پرسشنامه یاد شده شده دارای 72 سوال شامل 36 سوال رضایت شغلی و 36 سوال نارضایتی شغلی می باشد که در هرکدام هم عوامل انگیزشی و هم عوامل بهداشتی در مقیاس 7 درجه ای لیکرت سنجیده شده است. پرسشنامه مذکور در پژوهشی توسط عبدالکریمی - - 1377 ترجمه گردیده و مورد استفاده قرار گرفته است و پایایی آن 96 درصد گزارش شده است. همچنین این پرسشنامه با حذف 36 سوال مربوط به نارضایتی شغلی در سال - - 1380 توسط سرداری در پژوهشی مورد استفاده قرار گرفته است و پایایی آن 86 درصد گزارش شده است. در پژوهش حاضر نیز از 36 سوال رضایت شغلی با دو خرده مقیاس عوامل انگیزشی و بهداشتی در مقیاس 5 درجه ای لیکرت - کاملا مخالف 1 تا کاملا موافق - 5 با کمی تعدیل و مرتبط کردن با بانکداری الکترونیکی استفاده شده است. برای روایی پرسشنامه از روایی صوری استفاده شد و برای محاسبه پایایی آن پس از انجامیک مطالعه مقدماتی و تعیین واریانس سؤالات، از طریق ضریب آلفای کرونباخ مورد محاسبه قرار گرفت که در جدول زیر ارائه گردیده است.
جدول:1 مولفه های پرسشنامه رضایت شغلی و پایایی مربوط به آن ها
-4 یافته های پژوهش
-1-4 یافته های آمار توصیفی
در این بخش از تجزیه و تحلیل آماری به بررسی چگونگی توزیع نمونههای آماری از حیث متغیرهایی چون، جنسیت ، سن ، سابقه خدمت ، میزان تحصیلات و پست سازمانی پاسخگویان پرداخته شده است.
-1-1-4 جنسیت
جدول:2 فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب جنسیت
-2-1-4 سن
جدول:3 فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب سن
-3-1-4 سابقه خدمت
جدول:4 فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب سابقه خدمت
-4-1-4 میزان تحصیلات
جدول:5 فراوانی و درصد پاسخگویان بر حسب میزان تحصیلات
