بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تآثیر تراکم کاشت، دور آبیاری و محلول پاشی بر رشد و عملکرد رازیانه آزمایشی در سال 1391در استان زنجان به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. که کرت های اصلی شامل دور آبیاری 3، 5 و 7 روز و کرت های فرعی شامل محلول پاشی و فاقد محلول پاشی و کرت های فرعی - فرعی شامل تراکم های 6/66 ، 10 و 20 بوته در متر مربع اجرا گردید. صفات مورد ارزیابی در آزمایش مزرعه ای عبارتند از تعداد گل آذین، وزن صددانه، کلروفیل، تعداد شاخه های فرعی و عملکرد دانه. اثر تراکم بر تعداد گل آذین، وزن صددانه، کلروفیل، تعداد شاخه های فرعی و عملکرد دانه معنی دار شد. اثر آبیاری بر تعداد گل آذین، شاخص کلروفیل و وزن صددانه معنی دار شد. محلول پاشی با پپتون نیز بر تعداد گل آذین،کلروفیل و عملکرد دانه معنی دار شد. بنابر این دور آبیاری 3 روز و تراکم 20 بوته در مترمربع برای رازیانه در منطقه زنجان مناسب به نظر می رسد.
کلمات کلیدی: رازیانه، پپتون، تراکم کاشت، دور آبیاری، عملکرد.
.1 مقدمه و هدف
گیاه چند ساله رازیانه یا Foeniculum vulgare یکی از مهمترین و پرمصرفترین گیاهان دارویی از خانواده چتریان میباشد، که عمدتا به منظور استفاده از اسانس حاصل از آن در صنایع مختلف دارویی، غذایی، آرایشی و بهداشتی مورد کشت قرار میگیرد - درزی و حاج سید هادی، . - 1381 تعداد گیاه در واحد سطح از جمله عوامل مؤثر بر عملکرد است - کافی، . - 1381 در اکثر گیاهان زراعی، رشد و نمو مطلوب و حداکثر عملکرد تنها در شرایطی به دست می آید که مقدار آب مورد نیاز گیاه در سراسر دوره زندگی در حد مطلوبی تآمین شود . - Nonami, 1998 - بر اساس تحقیق صورت گرفته مصرف نیتروژن تآثیر مثبتی روی ارتفاع و عملکرد گیاه رازیانه داشت . - Omid baigi and Hornok 1992; Abdullah et al., 1978 - هدف از این تحقیق بررسی تآثیر تراکم کاشت، دور آبیاری و محلول پاشی بر رشد و عملکرد رازیانه می باشد.
.2 تئوری و پیشینه تحقیق
رازیانه در ابتدای کاشت یعنی در مرحله رشد رویشی گیاه، مرحله تشکیل ساقه و مرحله نمو گل ها به آب کافی نیاز دارد ولی به طور کلی گیاه به نسبت مقاوم در مقابل خشکی است و فواصل 10-15 روز آبیاری برای آن مناسب است - یزدانی و همکاران، . - 1383 محققان گزارش کردند که مصرف 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار باعث حداکثر عملکرد بذر، سطح برگ، وزن وارتفاع گیاه ومیزان روغن در رازیانه شد . - Cserni and Sass, 1994 - کوچکی و همکاران - 1385 - گزارش کردند که وقتی تراکم گیاهی از چهل گیاه در هر متر مربع به صد گیاه در هر متر مربع افزایش یافت محصول رازیانه 71 درصد افزایش پیدا کرد اما تعداد چتر در گیاه و تعداد چترک در هر چتر و تعداد بذر در هر چترک سیر نزولی داشت.
.3 مواد و روشها
این آزمایش در سال زراعی 1391 در مزرعه تحقیقاتی شخصی واقع در روستای آزاد سفلی زنجان صورت گرفت. به منظور بررسی تآثیر تراکم کاشت، دور آبیاری و محلول پاشی با پپتون - ترکیبی است با 3 الی10 اسید آمینه که از هیدرولیز پروتئینها حاصل میشود - بر رشد و عملکرد رازیانه یک آزمایش اسپلیت اسپلیت پلات در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی به اجرا در آمد و فاکتورهای مورد بررسی عبارت بودند از فاکتور آبیاری در کرتهای اصلی در سه سطح شامل آبیاری 3 روز - 5 - I1روز - I2 - و 7 روز - I3 - یکبار، فاکتور محلول پاشی در کرتهای فرعی در دو سطح شامل محلول پاشی با پپتون - F1 - و فاقد محلول پاشی با پپتون - F0 - و فاکتور فرعی- فرعی تراکم کاشت در سه سطح شامل 6/66 ، 10 و 20 بوته در متر مربع که برای این منظور فاصله ردیفهای کاشت از یکدیگر 50 سانتی متر و فاصله بوتهها روی ردیف به ترتیب 10، 20 و 30 سانتی متر در نظر گرفته شد. کاشت در اردیبهشت ماه 91 صورت گرفت و تیمار دور آبیاری بعد از سبز شدن کامل بذرها اعمال شد. تیمار تراکم بوته نیز در تاریخ 91/4/21 روی بوته ها اعمال گردید. محلول پاشی پپتون پس از سبز شدن بوتهها در دو نوبت و در تاریخهای 91/5/17 و 91/6/3 و با غلظت 3 در هزار انجام شد. تمامی محاسبات آماری با نرم افزار Mstat-C و مقایسات میانگین با آزمون دانکن در سطح احتمال 5 درصد صورت گرفت.
.4 نتایج و بحث
-1-4 تأثیر تیمارهای دور آبیاری، محلولپاشی و تراکم بوته بر روی تعداد گل آذین در مترمربع نتایج بهدست آمده نشان داد که سطوح مختلف آبیاری و محلول پاشی با پپتون و همچنین تراکم بوته تأثیر معنیداری در سطح احتمال یک درصد بر روی تعداد گل آذین در مترمربع داشت - جدول . - 1-4 حداکثر تعداد گلآذین در مترمربع از آبیاری هر 5 روز یکبار حاصل گردید که در مقایسه با کمترین تعداد گلآذین در مترمربع که مربوط به آبیاری هر 7 روز یکبار بود 7/47 درصد افزایش داشت - شکل. - 1-4 امامی و همکاران - 1389 - نشان دادند که اثر دور آبیاری بر تعداد گلآذین - چتر، چترک، چتر ناقص - در گیاه رازیانه معنیدار بود. . حداکثر تعداد گلآذین - 67/153 - عدد در متر مربع با محلولپاشی با پپتون حاصل گردید که در مقایسه با عملکرد تیمار شاهد که تعداد گلآذینهای آن - 52/231 - عدد در متر مربع بود دارای 28/56 درصد افزایش بود - شکل . - 2-4 در تحقیقی که در مورد گشنیز انجام شد محققان اظهار داشتند که کاربرد نیتروژن باعث افزایش تعداد چتر در بوته نسبت به تیمار شاهد شد که بانتایج حاصل مطابقت داشت . - Mallanagouda et al., 1995 - مقایسه میانگینها نشان داد که تعداد گلآذینها در تراکم 20 بوته در مترمربع حداکثر بود و با کاهش تراکم بوته تعداد گل-آذینها کاهش یافت. حداکثر تعداد گلآذین به میزان - 96/022 - عدد در متر مربع از تراکم 20 بوته در مترمربع حاصل گردید که در مقایسه با عملکرد تراکم 6/66 بوته در مترمربع که تعداد گلآذینهای آن - 33/165 - عدد دارای 189/52 درصد افزایش بود - شکل. - 3-4 در مطالعاتی که بر روی گیاه دارویی انیسون صورت گرفت سطوح تراکم کاشت بر صفات تعداد چتر در بوته ، تعداد چترک در چتر و تعداد دانه در هر چترک معنی دار بود - رسام و همکاران، . - 1386
