بخشی از مقاله
چکیده
هدف: این پژوهش کاربردی بهمنظور بررسی میزان تاثیربرنامه آموزش مستقیم بربهبود عملکرد ریاضی برای دانش آموزان دیرآموز دبستان انجام شد. روش: این بررسی آزمایشی از نوع پیشآزمون و پسآزمون باگروه کنترل است. نمونه پژوهش مورد مطالعه آن شامل کلیه دانشآموزان دیرآموز دبستان روستای ماخونیک میباشد. روش نمونهگیری بهصورت در دسترس بود که 20 نفر از دانشآموزانی که براساس تشخیص قبل از مدرسه دیرآموز نامیده شده انتخاب شده و به دوگروه 10 نفره آزمایش وکنترل تقسیم شدند. نتایج بااستفاده از آزمونهای آماری، تحلیل کواریانس، نمره t زوجی و t افزوده مورد بررسی قرار گرفت. یافتهها: نتایج پژوهش نشان داد که تفاوت نمرههای پیشآزمون و پسآزمون دوگروه آزمایش و کنترل معنیدار است. بنابراین نتایج بهدست آمده حاکی از تایید فرضیه پژوهش مبنی برتاثیر آموزش مستقیم در عملکرد ریاضی میباشد. نتیجهگیری : باانجام برنامه آموزش مستقیم در تدریس ریاضی برای آموزش کودکان دیرآموزمیتوان نتایج بهتری دریافت کرد و نتایج پژوهش حاضر اثربخشی این روش را نشان میدهد.
کلید واژگان:
آموزش مستقیم، ریاضی، دانش آموزان دیرآموز.
مقدمه
در طول تاریخ، نتایج مطالعات آموزش ریاضی و علوم در تدریس و یادگیری اثرگذاری اساسی داشتهاند. برای فهم تفکر، یادگیری و تدریس ریاضی و نیز تغییرات پیشرفت گرا در برنامه درسی ریاضی، ترکیبی از اصلاح برنامه درسی، آموزش کلاسی و تحقیقات در زمینه یادگیری و آموزش ریاضی لازم است - کلمنت، 1 - 2002 بیشتر کارهای انجامشده در زمینه ریاضی را میتوان به سهطبقه آموزش کلاسی، تحقیقات آموزشی و طراحی آموزشی طبقهبندی کرد .همه افرادی که در این سه حوزه کار میکنند دارای هدف مشترکی هستند و آن هدف بهبود آموزش و یادگیری ریاضی است. در حوزه آموزش کلاسی معلمان برای افزایش توان یادگیری دانشآموزان، در حیطه تحقیقات آموزشی، محققان برای درک و فهم بیشتر یادگیری و آموزش ریاضی و بالاخره طراحان آموزشی برای رشد و بهبود مواد آموزشی مفید تلاش میکنند - ماگیدسون، .2 - 2005
معمولاً برخی معلمان بدون توجه به محدودیت تواناییهای ذهنی این گروه از دانشآموزان آنان را سرزنش و با دیگران مقایسه میکنند و چنین برخوردهایی موجبات شکست و دلزدگی بیشتر آنان را نسبت به تحصیل فراهم میسازد،اصولاً یأس و ناامیدی ناشی از شکست در مدرسه، اعتماد و اطمینان به خود را کاهش میدهد و چنین القا میداردکه من به دردهیچ کاری نمیخورم. درحالیکه معلم آگاه و دانا باید در برخورد با چنین دانش آموزانی محدودیتهای ذهنی آنان را در نظر میگیرد. - نادری و سیف نراقی، . - 1383 تحقیقات عطایی - 1379 - و واتکینز و اسلوکام3 - 2004 - نشان داده است که آموزش مستقیم بر بهبود عملکرد ریاضی دانشآموزان مؤثر است لذا ازآنجاییکه کمتر تو جه به دانشآموزان دیر آموز روستایی شده است این پژوهش درصدد است با استفاده از برنامه آموزش مستقیم در بهبود عملکرد ریاضی دانشآموزان دیرآموز روستایی نقش بسزایی داشته باشد. لذا با توجه به مطالب فوق نگارنده به بررسی تأثیر برنامه آموزش مستقیم بر بهبود عملکرد ریاضی برای دانش آموزان دیرآموز می پردازد.
برنامههای ویژه آموزش مستقیم در برخی و سطوح مختلف تحصیلی ساختهشدهاند. یکی از شایعترین مشکلات یادگیری اختلال ریاضی است. - کرانر، برگر، .4 - 2001 فراگیری ریاضیات نیازمند کسب مفاهیم مقدماتی متعدد، تحول ذهنی معین و متناسب بودن موضوعهای ارائهشده با درک ذهنی فراگیران است. و این عوامل در موفقیت کودک در ریاضیات مدرسهای نقش مؤثری دارند ازاینرو کودکی که در اثر بهرهمندی از محیطی سرشار از محرکها و فعالیتهای مختلف، مجال کسب تجربه و فراگیری مقدمات موردنیاز برای آموختن مفاهیم ریاضی موجود در برنامهی درسی ابتدایی را داشته باشد آمادگی بیشتری برای شروع تحصیل و فهم ریاضی دارند. - آریافر، . - 1382 پیاژه معتقد است ریاضیات قبل از هر چیز اعمالی است که در مورد اشیاء انجام میگیرد و عملیات ذهنی نیز همواره در حکم اعمالاند، البته اعمالی که با یکدیگر هماهنگ شدهاند لذا بدون تردید لازم است در این زمینه به انتزاع رسید. - دادستان، . - 1376 پژوهشهای شریفی و داوری - 1391 - میزان شیوع اختلالات ریاضی در بین دانشآموزان استان چهارمحال بختیاری در پایه اول 6/9 و در پایه دوم 7/5 درصد گزارش کردهاند، ولی در شهر تهران شیوع اختلال ریاضی در پژوهش حمید 3/6 - 1385 - درصد گزارششده است که بالا بودن نسبی آمار شیوع این اختلال در ایران در مقایسه با گزارشات جهانی میتواند یکی از دلایل اهمیت توجه به علل شیوع و راهکارهای درمانی این اختلال باشند بهمنظور کمک به رفع مشکلات یادگیری دانشآموزان با اختلال ریاضی پژوهشگران پیشنهاد کردهاند که متناسب با مشکلات موجود باید مداخلات خاصی اعمال شود. - شلوو، کراس، تسور،.1 - 2000 که این مداخلات باید با توجه به فرد و میزان یادگیری وی نیز باشد. یکی از گروههایی کهمعمولاً عملکرد ریاضی ضعیفتری دارند دانشآموزان دیر آموز هستند واژه دیر آموز برای همه دانشآموزان کلاسهای عادی که از هوش کمتری و درنتیجه توان یادگیری کمتری برخوردارند به کار میرود. بر پایه توضیح به هنجار هوشبهر برحسب مقیاس و کسلر، کودکان مرزی، 6/1 درصد از جامعه دانشآموزان را تشکیل میدهند. هوش بری در مقیاس و کسلر 75 - 85 میباشد. - میرزا خانی وهمکاران، . - 1385 از سوی دیگر وجود این دانشآموزان در مدارس عادی باعث وارد آمدن فشار روانی به آنان به دلیل آموزش همچنین ایجاد مشکلات هیجانی، ناآشنایی با مهارت خواندن و نوشتن، بیعقلی به تحصیل و زدن برچسبهای گوناگون همچون عقبماندگی ذهنی میشود که پیامدهای زیان باری برای بهداشت روانی این کودکان دارد. ازنظر واتکینز و اسلوکام 2 - 2004 - آموزش مستقیم بیشتر از هر برنامه آموزشی دیگر بهوسیله نتا یج تحقیقات آزمایشی مورد تأیید و حمایت است بنابراین بدون شک برنامه آموزش مستقیم برای دانشآموزانی که در معرض خطر افت تحصیلی هستند، بهعبارتدیگر برای دانشآموزان دیر آموز سودمندترین برنامهی آموزشی خواهد بود - معتمدی، برقی، ایرانی، کریمی، . - 1391
عملکرد ریاضی دارای مجموعهای از مؤلفههاست که مهمترین آنها دانش اعداد، واقعیتهای عددی، درک مفاهیم ریاضی و توانایی پیگیری رویههاست - دوکر،1998، نقل از عریضی، عابدی و تاجی، . - 1384 رشد مفاهیم ریاضی در میان کودکان حتی پیش از آغاز تعلیمات مدرسهای شکل میگیرد - رزنیک3،1989، نقل از عریضی، عابدی و تاجی، . - 1384 کودکان از ابتدا به مفاهیم بنیادی خاصی مانند اندازه مطلق - بزرگ، کوچک - ، روابط بخشی با کل و طرحواره های پیش نمونهای استدلال دست مییابند - آنولا، لسکین و نورمی4،2004، نقل از عریضی، عابدی و تاجی، . - 1384 این مهارتها و تواناییها پایه رشد ریاضی کودکان میشوند
- گینزبرگ5،1997، نقل از عریضی، عابدی و تاجی . - 1384 همچنین در بسیاری از نظریههای روانشناختی مرتبط با آموزش ریاضی کودکان بر سازماندهی اطلاعات و کنترل فرایندهای ذهنی از طریق شکلگیری طرحواره ها از سوی کودکان تأکید شده است - علم الهدائی،1379، نقل از عریضی، عابدی و تاجی، . - 1384 یکی از متغیرهای شناختی پیشایند رشد عملکرد ریاضی، دانش فراشناختی است که مربوط به دانش کودکان و درک آنها از فرایندهای شناختی مرتبط به آن میشود - عریضی، عابدی و تاجی، . - 1384
از طرفی دانشآموزان دیر آموز بهعنوان گروهی از دانشآموزان که توانایی یادگیری کمتری نسبت به دیگر همکلاسیهای خود دارند کمتر موردتوجه قرارگرفته و برنامههای آموزشی کمتر برای آنان ترسیمشده است. لذا توجه به این گروه از دانشآموزان حائز اهمیت است از طرفی با مروری بر تحقیقات گذشته این نکته روشن است که آموزش مستقیم در رفع اختلالهای یادگیری بهویژه، اختلال ریاضی فوقالعاده شیوه موفقی بوده و هست. ازاینرو استفاده از روش آموزش مستقیم که کمبودهای موجود در مهارتهای فهم عددی، تولید عددی و محاسبه را برطرف میدارد برای دانشآموزان دیرآموز ضروری به نظر میرسد .هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تأثیر برنامه آموزش مستقیم بر بهبود عملکرد ریاضی دانشآموزان دیر آموز میباشد. به همین منظور فرضیههای زیر مورد بررسی قرار گرفت:
برنامه آموزشی مستقیم بر بهبود عملکرد ریاضی دانشآموزان دیر آموز دبستانی تأثیر دارد.
میزان اثربخشی برنامه آموزش مستقیم در دختران و پسران تفاوت وجود دارد.
روش
پژوهش حاضر ازنظر هدف کاربردی و ازنظر روش، آزمایشی از نوع پیشآزمون و پسآزمون با گروه کنترل است. آموزش به صورت کارگاهی و در مدت 10 جلسه 60 دقیقهای با استفاده از محتوای آموزشی استاندارد که شامل برنامه آموزش مستقیم بود انجام شد. جامعه آماری پژوهش حاضر شامل کلیه دانشآموزان دیرآموز دبستانی روستای ماخونیک میباشد. که در سال 92-93 مشغول به تحصیل بودهاند.
روش نمونهگیری به صورت در دسترس خواهد بود. بهاینترتیب که 20 نفر از دانشآموزانی که بر اساس تشخیص قبل از مدرسه دیر آموز نامیده شدهاند انتخاب شد و به دو گروه 10 نفره آزمایش و کنترل تقسیم شد ابزار جمعآوری تحقیق .1 آزمون محقق ساخته عملکرد تحصیلی ریاضی: ازآنجاییکه هدف ما بررسی اثربخشی برنامه آموزش مستقیم است. این آزمون برای سنجش عملکرد ریاضی توسط گروه آموزشی ریاضی تهیه شد .2 برنامه آموزش مستقیم
روایی محتوای این آزمون توسط 5 نفر متخصص تدوین گردید. جلسات گروه آزمایش برنامه آموزشی پیشبینیشده را در جدول 1 ضریب پایایی آزمون نیز به روش آلفای کرونباخ 0/876 به دست به شرح ذیل مشاهده میشود. هر جلسه آموزشی 60 دقیقه بود که آمد. هر هفته دو جلسه برگزار گردید که کل برنامه آموزشی 5 هفته طول کشید.
جدول 1، جلسات برنامه آموزش مستقیم
همانطور که در جدول 4 - 1 مشاهده میگردد میانگین نمرات طرفی دیگر مقایسه وضعیت دو گروه آزمایش و کنترل در گروه آزمایش و کنترل در پیشآزمون فاصله چندانی باهم ندارند و پسآزمون نشان میدهد که نمرات گروه آزمایش افزایشیافته است به نظر میآید تفاوت قابلتوجهی در پیشآزمون وجود ندارد. از و این درحالی است که در گروه کنترل افزایش قابلتوجهی ندارد
جدول - 4-2 - نتایج آزمون تحلیل کوواریانس بر روی میانگین نمرات پیشآزمون و پسآزمون گروههای آزمایش - n=10 - و گواه - n=10 - در متغیر عملکرد ریاضی
