بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه جوّ روانی - اجتماعی کلاس با عملکرد ریاضی و تعیین نقش میانجی گرانه خودکارآمدی ریاضی و جنسیت انجام شد. جامعه مورد مطالعه تمام دانش آموزان پایه اول متوسطه شهر ارومیه و نمونه پژوهش شامل384 دانش آموز 215 - پسر و 168 دختر - بود که از طریق نمونه گیری تصادفی چند مرحله ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسشنامه های جوّ روانی اجتماعی کلاس، خود کارآمدی ریاضی و کارنامه تحصیلی دانش آموزان استفاده شد. داده ها با استفاده از روش های آماری همبستگی و رگرسیون گام به گام تحلیل شدند. یافته های پژوهش نشان دادند که بین مولفه های جو روانی اجتماعی کلاس - به غیر از دلبستگی متقابل و مشارکت - با خود کارآمدی ریاضی رابطه مثبت و معنادار وجود دارد.
همبستگی بین جو روانی اجتماعی کلاس و جنسیت - r =0/062 - ، جو روانی اجتماعی کلاس و عملکرد ریاضی - r =0/062 - و جنسیت وعملکرد ریاضی - - r =0/083 از نظر آماری معنادار نیست. اما همبستگی بین خود کارآمدی ریاضی و عملکرد ریاضی - - r =0/41، و خود کارآمدی ریاضی و جنسیت - - r =0/155 معنی دار است . - p < 0/01 - نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام نشان دادند از میان متغیر ها فقط خود کارآمدی ریاضی به شکل معنی داری قادر به پیش بینی عملکرد ریاضی بوده و توانسته است 18 درصد از واریانس عملکرد ریاضی را تبیین کند.
مقدمه
در طول 35 سال گذشته، مطالعه محیط های کلاسی توجه محققان، معلمان، مدیران مدرسه، مدیران سیستم های مدرسه را به خود جلب کرده است - درمن1 و همکاران، . - 2006 مفهوم محیط به اتمسفر یا جوی که زمینه خاصی را فرا بگیرد، اشاره دارد - درمن و همکاران، . - 2005 محیط یادگیری یا جو کلاس به فضا یا مکانی که یادگیرندگان و معلمان با همدیگر تعامل دارند و از ابزارها و منابع اطلاعاتی متنوع برای تعقیب فعالیتهای یادگیری استفاده می کنند برمی گردد - ویلسون، . - 1996 راگ - 2001 - معتقد است جو کلاس برای فرایند یاددهی یادگیری تحت تاثیر محیط فیزیکی و روانی است. محیط فیزیکی تقریبا ثابت بوده و به طور غیر مستقیم بر فرایند یاددهی یادگیری و پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد.
ولی محیط روانی کلاس درس به طور مستقیم بر جو کلاس و فرایند یاددهی یادگیری موثر است - رجائی پور و همکاران، . - 1385 پژوهش های متعددی در خصوص ابعاد شکل دهنده جو روانی اجتماعی کلاس انجام شده است - میشو2 و همکاران، 1985؛ فرایزر، 1998b؛ درمن، 2002؛ خین و چیو3، 2002؛ خین و فرایزر، . - 2003 میشو و همکاران - 1985 - بر اساس نتایج پژوهش خود، جوّ روانی -اجتماعی کلاس را دارای هفت مؤلفه می دانند. مؤلفه اول، مشارکت است که سطح فعّال بودن و رغبت شاگردان نسبت به بحث ها و امور کلاس را می سنجد. مولفه دوم، دلبستگی متقابل بین دانش آموزان مهم ترینجزء جوّ روانی اجتماعی کلاس بشمار می رود که توصیف کننده نحوه ارتباط و برخورد متقابل دانش آموزان با یکدیگر است.
مولفه بعدی، برخورداری از پشتیبانی معلم، نقش حمایت های عاطفی معلم با دانش آموز را مورد توجه قرار می دهد. در مولفه اهمیّت دادن به کار و تکلیف، هدف نحوه ارائه تکلیف می باشد. در مؤلفه نظم و سازمان دهی مطالب، میزان نظم یافتگی مطالب، رعایت سطح دشواری و استفاده از پیش سازمان دهنده ها مورد توجه است. در مولفه ششم به کار بستن مقررات کلاس و قواعد حاکم بر آن مورد بررسی قرار می گیرد. نهایتاً در مولفه نوآوری آموزشی، تنوع در شیوه عرضه مطالب، ارائه تکالیف متنوع، استفاده از روش های ارزشیابی گوناگون و گنجاندن انواع مثال ها در مطالب درس مد نظر است.
علاوه بر این، تحقیقات نشان داده اند که ادراک دانش آموزان از محیط کلاس یک پیشگوی قوی برای عملکرد تحصیلی است - درمن، آدامز و فرگوسن4، 2001؛ نیکس، فرایزر و لربتر5، . - 2005 ادراک دانش آموزان از محیط کلاسی به عنوان متغیر پیش بینی کننده برای ارتباط بین محیط طبیعی کلاس و نتایج عاطفی و شناختی دانش آموزان بوده است - فرایزر، 1998a؛ مک روبی6 و فرایزر، 1993؛ ونگ1 و فرایزر، . - 1996 نتایج تحقیق هاشمی - - 1382 نیز نشان دادکه متغیر های ادراک از مشارکت، ادراک دلبستگی بین دانش آموزان و استفاده دانش آموزان از راهبردهای فراشناختی، به ترتیب بیشترین سهم را درپیش بینی تحصیلی درس علوم دارد.
ادراک فرد از جو روانی اجتماعی کلاس علاوه بر داشتن رابطه با عملکرد تحصیلی با متغیرهای عاطفی و فردی نیز رابطه دارد - درمن، 2001؛ درمن و همکاران، . - 2005 یکی از این متغیرها که در سال های اخیر توجه روانشناسان را به خود جلب کرده است، خودکارآمدی است. این مفهوم به اطمینان افراد از توانایی خود در برخورد با مسایل، مشکلات و تکالیف اشاره می کند - کبیری، . - 1382 تحقیقات بسیاری نشان داده اند که خودکارآمدی روی انگیزه تحصیلی، یادگیری و پیشرفت تحصیلی تاثیر می گذارد.
مطالعات گسترده حاکی از این بوده که خود کارآمدی به حوزه و حیطه های مشخص وابسته است. بدین معنا که انسان ها در هر یک از حیطه های فعالیت خود، کارآمدی مخصوص به آن حوزه را دارند - بندورا، . - 1997 یکی از انواع آنها که در زمینه فعالیت های تحصیلی حائز اهمیت است خودکارآمدی تحصیلی4 است. خود کارآمدی تحصیلی اشاره به قضاوت افراد در مورد توانایی هایشان برای سازماندهی و اجرای یک سلسله کارها برای رسیدن به انواع تعیین شده عملکرد ها دارد.
بر اساس نظریه شناختی اجتماعی - 1997 - و به استناد تحقیقات متعدد از جمله کارهای پاجارس و میلرم1994 - 6، - 1997؛ پاجارس و گراهام - 1999 - 7؛ گرین و همکاران - 2004 - و کبیری - 1382 - خودکارآمدی تحصیلی نقش مهمی در پیش بینی پیشرفت تحصیلی در سطوح مختلف تحصیلی و در حوزه های خاص ایفا میکند - محسن پور و همکاران، . - 1386 بنابراین بسیاری از تحقیقات کارامدی تحصیلی بر حوزه های خاص بر نامه درسی رسمی مدارس متمرکزند. یکی از این حوز ه ها حوزه درس ریاضی است - پاجارس، 1995؛ گوس و همکارن، . - 2008 خودکارآمدی ریاضی به عنوان قضاوت فرد در مورد توانائی ها و یادگیری موفقیت آمیز خویش در درس ریاضی تعریف شده است - پاجارس، . - 1995 سه نوع قضاوت خود کارآمدی ریاضی8 وجود دارد:
-1 اطمینان به حل مساله های ریاضی
-2 اطمینان به موفق شدن دررشته های مر تبط با ریاضی
-3 اطمینان به انجام تکالیف مرتبط با ریاضی - پاجارس و میلرم، . - 1995 فان و واکر - 2000 -
