بخشی از مقاله
چکیده
هدف مطالعه ی حاضر، تأثیر استفاده از چندرسانه ای آموزش ریاضی بر میزان خلاقیت و نگرش به درس ریاضی در دانش آموزان دختر پایه ی ششم ابتدایی شهر اراک بود. جامعه ی آماری شامل: کلیه ی دانش آموزان دختر مشغول به تحصیل در پایه ی ششم ابتدایی شهر اراک در سال تحصیلی 91-92 بود و نمونه ی تحقیق شامل انتخاب تصادفی یک مدرسه دارای دو کلاس پایه ی ششم بود که یک کلاس به تصادف به عنوان گروه گواه 31 - نفر - و کلاس دیگر به عنوان گروه آزمایش 32 - نفر - انتخاب شد. ابزارهای پژوهش شامل: آزمون خلاقیت غیر کلامی تورنس - فرم - B و پرسشنامه ی سنجش نگرش به درس ریاضی - - AATM بود. استفاده از یک چندرسانه ای آموزش ریاضی، برای گروه آزمایش به مدت 12 هفته و هرهفته سه جلسه در کنار روش تدریس سنتی اجرا شد در حالی که گروه گواه با همان روش سنتی آموزش دید. در تحلیل نتایج از آزمون t گروه های مستقل استفاده شد. نتایج نشان داد که اگر آموزش با چندرسانه ای ها همراه شود، می تواند میزان خلاقیت و نگرش به درس ریاضی دانش آموزان پایه ی ششم ابتدایی را در مقایسه با روش سنتی صرف ارتقا دهد.
-1 مقدمه
از دیرباز تاکنون ایجاد شرایط لازم به منظور افزایش کیفیت و بهره وری آموزش و به تبع آن، موفقیت تحصیلی فراگیران در خصوص موضوعات مختلف درسی به ویژه ریاضی، همواره یکی از دغدغه های اصلی نظام آموزشی بوده است - علی بخشی و زارع . - 1389 ماهیت ریاضی به گونه ای است که نه تنها نقش و اهمیت به سزایی در علوم مختلف دارد بلکه با تقویت توان استدلال، نظم فکری و به ویژه پرورش قدرت خلاقیت به انسان کمک می کند تا بهتر بتواند مسائل زندگی روزمره را حل کند - مژده آور . - 1385 لذا تربیت فراگیران در نظام های آموزشی مختلف در راستای دستیابی به تفکرات سطح بالا به ویژه قدرت خلاقیت و نیز پرورش افراد خلاق و نوآور یکی از اهداف اساسی نظام آموزشی هر کشور محسوب می گردد. مطالعه در زمینه ی خلاقیت با تحقیقات تورنس - 1974 - 1 آغاز شد او خلاقیت را "فرایند حساسیت نسبت به مسایل، کمبودها، تنگناها و ناهماهنگی ها می داند که در اثر این حساسیت، فرد برای یافتن راه حل مسایل موجود تلاش می کند تا فرضیه هایی مطرح کند، به آزمایش فرضیه های خود بپردازد و نتایج حاصل را با یکدیگر ترکیب نماید تا به راه حل مطلوبی دست یابد" - به نقل از بامداد 1388 ص. - 21 علاوه براین، اهمیت و تأثیر نگرش ها و باورهای دانش آموزان را بر کارکرد تحصیلی آنان، نمی توان نادیده گرفت. نتایج تحقیقات گوناگون نشان میدهد که درک و یادگیری ریاضی و نیز پیشرفت تحصیلی در این درس، نه تنها به ساختارهای شناختی وابسته است بلکه به عوامل انگیزشی و عاطفی نظیر باورها، نگرش ها، ارزش ها و اضطراب ها نیز مربوط است - بسانت1995 2 به نقل از موسوی . - 1390 روانشناسان، نگرش را به مثابه باور یا احساس قوی و همچنین تصویب و یا عدم تصویب در مورد اشخاص و موقعیت ها و نیز تعیین کننده ی رفتار فرد تعریف کرده اند . - kiamanesh 2004 - در خصوص بررسی نگرش دانش آموزان نسبت به دروس مختلف درسی به ویژه ریاضی تحقیقات مختلفی صورت گرفته است. مطالعه در زمینه ی نگرش به درس ریاضی با تحقیقات آیکن - 1970 - 3 آغاز شد. به زعم او نگرش به درس ریاضی "سازه ای مشتمل بر چند بعد شامل انگیزش، باورهای فرد نسبت به ارزش و اهمیت ریاضی، لذت بردن از درگیر شدن در تکالیف ریاضی - چه در تجارب تحصیلی و چه در زندگی روزمره- و میزان ترس از رویارویی با موقعیت هایی است که مستلزم به کارگیری دانش ریاضی اند" - Aiken 1979 ص. - 230 میزان علاقه به درس و متعاقب آن نگرش دانش آموزان نسبت به موضوعات مختلف درسی، از جمله عوامل اثر گذار بر یادگیری و پیشرفت تحصیلی است . - kiamanesh 2004 - پس به همان اندازه که پرورش قدرت خلاقیت عنصر مهمی از فرایند آموزش و پرورش و یکی از اهداف اساسی آموزش ریاضی است، ایجاد نگرش مثبت به دروس مختلف به ویژه ریاضی نیز به عنوان جزء لاینفکی از عناصر و اهداف مهم نظام آموزشی است. با این وجود، مطالعات انجام شده در کشور ما در خصوص آموزش ریاضی حاکی از آن است که این نوع از آموزش، به ندرت توانایی اندیشیدن، حل مسأله و خلاقیت را در دانش آموزان ایجاد کرده است - صمدی. - 1387 آمار نشان می دهد که درس ریاضی از جمله دروس پایه ای است که همواره دانش آموزان از مقطع ابتدایی تا مراحل بالای آموزشی، در مواجهه با آن مشکل دارند. به گونه ای که اکثریت ریزش نمرات دانش آموزان در امتحانات پایانی، به این درس اختصاص دارد - صفاریان و همکاران . - 1389 متأسفانه در نظام آموزشی کشور ما اکثریت معلمین با محور قراردادن خویش در جریان یادگیری و استفاده از روش های سنتی و غیرفعال تدریس، خود، مسأله را طرح و مطالب مربوط به آن را گردآوری کرده و سامان می دهند و از این طریق فراگیر را در روند یاددهی-یادگیری به موجودی منفعل و صرفاً پذیرا تبدیل می کنند بدون آنکه قدرت خلاقیت، تفکر، حل مسأله و استدلال را در او تقویت کرده باشند. درصورتی که برای یادگیری با معنا، دانش آموز باید در مقابل مسائل قرار بگیرد، ذهن خود را به کار اندازد و با خلق راه حل های جدیدشخصاً درگیر حل مسائل مختلف شود - فلاح . - 1385 علاوه بر این، دانش آموزانی که ناچارند با وجود انتزاعی بودن مفاهیم ریاضی، در کلاس های خشک و انعطاف ناپذیر و نیز با یک روش مشخص درس بخوانند و هیچ ارتباطی بین ریاضیات و زندگی واقعی خود نمی بینند و علی رغم تلاش بسیار برای یادگیری ریاضی باز هم در فهم این درس مشکل دارند، مدام دچار افت تحصیلی و احساس ضعف و شکست در این درس می شوند که این امر به نوبه ی خود باعث می شود که آن ها رفته رفته انگیزه شان را برای یادگیری این درس از دست بدهند و به نوعی بی علاقگی و نگرشی منفی نسبت به این درس دچار شوند - سلیمانی نسب . - 1386 لذا تغییرات بی سابقه ی اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و از همه مهم تر تکنولوژیکی، ایجاب می کند که دانش آموز به جای دریافت حقایق خشک، جدا از هم و بدون کاربرد، بیش تر به یادگیری چگونگی استدلال، ایجاد ارتباط بین اجزای ریاضی و افزایش توانایی های حل مسأله بپردازد که این امر مستلزم تغییر محتوا، شیوه های ارزشیابی، روش های تدریس و نظایر آن است. بنابراین از میان مجموعه عواملی که در رشد و پرورش خلاقیت و نیز ایجاد نگرش های مثبت نسبت به یادگیری اثرگذار است می توان به بهبود روش تدریس به عنوان یکی از عوامل مهم در این زمینه اشاره کرد. از آنجا که دوره ی ابتدایی زیر بنای ساخت شخصیت علمی، بستری مهم برای رشد شناختی، پرورش خلاقیت و زمینه ساز ایجاد نگرش مثبت یا منفی در دانش آموزان نسبت به سایر دروس به ویژه درس ریاضی است، با بهره گیری از روش های نوین آموزشی می توان به تربیت دانش آموزانی خلاق و مسأله حل کن پرداخت و نیز علاقه و نگرشی مثبت را در دانش آموزان نسبت به این درس خاص ایجاد نمود - مژده آور . - 1385 چنان که اولاتوند - 2009 - 1 در تحقیقی که در نیجریه انجام داده است، نشان می دهد که نگرش دانش آموزان می تواند به وسیله ی معلم و روش تدریس او تحت تأثیر قرار گیرد. او اذعان می دارد که روش معلمان در تدریس ریاضی و نیز شخصیت آنان، به میزان زیادی به نگرش مثبت دانش آموزان نسبت به ریاضیات منجر می شود. لذا در این میان با بهره گیری از روش های نوین تدریس از قبیل چندرسانه ای ها که ترکیبی از متن، صدا، تصویر، انیمیشن، بازی، فیلم، موسیقی و... هستند به این ترتیب که چندین کانال حسی را درگیر فرایند یادگیری می کنند و نیز در بهترین و استاندارد ترین شکل دارای بازخورد و تعامل هستند، با خاصیت برانگیزاننده و درگیرکننده ای که دارند، می توان دانش آموزان را از درون، نسبت به یادگیری ترغیب و تحریک نمود زیرا تغییر در رفتاریادگیرنده و دریافت پیام های تربیتی و آموزشی از جانب او، از میل درونی و رغبت طبیعی او سرچشمه می گیرد - کریمی . - 1383 در خصوص چند رسانه ای ها و اثرات آن ها، تحقیقات مختلفی انجام گرفته که گویای تأثیرات و مزایای بسیار آن ها در امر آموزش و یادگیری است اما کم تر به جنبه ی تأثیر آن بر خلاقیت و نگرش به درس خصوصاً درس ریاضی در پایه ی ششم ابتدایی به عنوان پایه ای نوبنیاد، پرداخته شده است. کانگ - 1995 - 2 در پژوهشی دریافت که استفاده از برنامه های شبیه سازی کامپیوتری رشد معنی داری را در مهارت تفکر و خلاقیت به وجود آوردند. جونز - 2004 - 3 در دانشگاه ملبورن ضمن انجام تحقیقی به این نتیجه دست یافت.
