بخشی از مقاله
چکیده
مقدمه: اسپاسیتیک شایع ترین نوع فلج مغزی است و معمولا نیمی از افراد مبتلا از این نوع هستند . عضلات سفت ، منقبض و متشنج می باشند و در مقابل کشش به شدت مقاومت می کنند.این مطالعه تاثیر تمریناتی فراوان را در بهبود شرایط بیماران مبتلا به اسپاسیتیک نشان میدهد.
مواد و روش ها: دراین مطالعه نیمه تجربی،تعداد 30 نفر از بیماران به طور تصادفی به دو گروه 15 نفره تجربی و 15 نفر کنترل تقسیم شدند.پرسشنامه مقیاس تکرار اسپاسم و اشورث در اختیار آزمودنی ها قرار گرفت و پس از تکمیل جمع آوری شد. گروه کنترل در این مدت تحت روش ها وقوانین سنتی موجود در سازمان معلولین بودند. به منظور تعیین معنی دار بودن تفاوت بین میانگین متغیرها در پیش آزمون و پس آزمون برای هر گروه از آزمون t وابسته و برای تعیین معنی دار بودن تفاوت بین میانگین متغیرها در پس آزمون گروهها از آزمون t مستقل استفاده گردید. سطح معنی داری در این تحقیق P <0/05 درنظر گرفته شد.کلیه محاسبات آماری با استفاده از نرم افزارspss نسخه 16 انجام شده است.
یافته ها: پس از بررسی های آماری نتایج زیر حاصل گردید:بین وضعیت اسپاسم - - P <0/05 <0/05 - بیماران،قبل و بعد از درمان تفاوت معنی داری وجود داشت.
بحث: نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که انجام تمرین در آب باعث بهبودی در شاخص های اسپاسم و تون عضلانی بیماران مبتلا به اسپاسیتیک می شود.
مقدمه:
اسپاسیتیک شایع ترین نوع فلج مغزی است و معمولا نیمی از افراد مبتلا از این نوع هستند . عضلات کودک اسپاتیک ، سفت ، منقبض و متشنج می باشند و در مقابل کشش به شدت مقاومت می کنندعلائم کلینیکی این نوع فلج مغزی به علت ضایعه کورتکس مغزی و راه های پیرامیدال مربوط به آن تظاهر می کند.برحسب اینکه پس از معاینه تونوس عضﻻت در حین انجام حرکات غیر فعال - پسیو - در مفاصل،در ابتدا یا انتهای دامنه حرکتی افزایش تون عضلانی به صورت مقاومت در برابر حرکت غیر فعال تظاهر نماید،به سه شکل شدید،متوسط و خفیف تقسیم بندی می شود.در نوع شدید،تون عضلات به شدت بالاست
بطوریکه حتی در حالت استراحت و خواب هم سفتی عضلانی مشهود است.همچنین افزایش تون در عضلات پروگزیمال - ابتدا و بالای اندام - بیشتر از نواحی دیستال - انتها و نوک اندام - است.در نوع متوسط،افزایش تون در حد متوسط بوده و در هنگام استراحت اندام،نزدیک به تون طبیعی است اما با تلاش و تقلا،هیجان،کشش ناگهانی،عضله سفت شده و با قرار گرفتن در معرض سرما و وجود اضطراب در فرد افزایش یافته و بیشتر نواحی دیستال اندام ها را در بر می گیرد .در نوع خفیف،تون عضلانی به طور جزئی افزایش یافته و در حالت استراحت اندام ها،تون عضلات کاملاً طبیعی بوده و هنگام تلاش برای حرکت یا سریعتر کردن حرکت،مختصری افزایش می یابد.
سفتی عضلانی ممکن است در حالت خفیف فقط تعداد محدودی حرکت را مختل نماید.به طور کلی در این نوع فلج مغزی،عضلات کودک اسپاتیک و سفت می باشند و در مقابل کشش،به شدت مقاومت می کنند.همچنین این عضلات هنگامی که بکار گرفته می شوند بیش از اندازه فعال می شوند و حرکات زمختی را ایجاد می کنند.در حالت طبیعی عضلات به صورت جفت کار می کنند به این صورت که وقتی یک گروه عضلانی منقبض می شود گروه مخالف شل می شوند تا امکان ایجاد حرکت آزادانه را در راستای مورد نظر فراهم سازند - . - 1اما در عضلات کودکان فلج مغزی اسپاستیک هر دو گروه عضلانی بطور همزمان منقبض می شوند و حرکت را متوقف می سازند که به این حالت انقباض همزمان گفته می شود.
بنابراین می توان گفت که مشکلات این نوع فلج مغزی عمدتاً شامل افزایش مقاومت در برابر حرکات غیر فعال - پسیو - ،اسپاسم عضلات،کلونوس،افزایش رفلکس های تاندونی عمقی،عدم ایجاد تغییر تون عضلانی در ارتباط با تغییر پوسچر - مثلاً چرخش از حالت طاقباز به حالت نشستن - و کاهش حرکات بدن و تحرک مفاصل می باشد.بدلیل وجود تنش دائمی عضلانی در این افراد یک اسپاسم دائمی در عضلات فلکسور آنها دیده می شود.
متعاقبا عضلات اکستنسورشان معمولا در حالت کشیده قرار میگیرند.این شرایط همراه با دیگر ویژگی های بیماری، افراد را در یک حالت فقر حرکتی قرار می دهد - . - 2در نتیجه عملکرد عضلانی و نیروی آنها متناسب با رشد سنی و افزایش وزن آنها پیشرفت نمی کند و عملکرد عضلانی و مکانیکی این بیماران در سیکل معیوب قرار می گیرد. از طرفی بخاطر عدم تحرک و مشکلات عصبی ناشی از این بیماری عملکرد گیرنده های حسی-عمقی عضلات و مفاصل دچار نقصان می شوند.به این ترتیب کنترل حرکتیشان نیز آسیب جدی می پذیرد - . - 3از جمله عضلات درگیر در این اسپاسم عضلات اندام تحتانی از قبیل فلکسور های ران،زانو و مچ پا می باشند.عضله سوئز خاصره - ایلیو پسوآس - که در حالت طبیعی قویترین فلکسور ران است در این بیماران در اثر اسپاسم، تنه را در حالت خمیده قرار می دهد.این وضعیت با اسپاسم عضلات شکمی تشدید می گردد.
در نتیجه مرکز ثقل بدن به جلو متمایل می شود که خود این موضوع خطر سقوط کودکان فلج مغزی در راه رفتن را افزایش می دهداگرچه. معمولاً مقدار سفتی واسپاسمعضلانی معمولاْ با گذشت زمان تغییر می کند - . - 4میزان شیوع فلج مغزی حدود 3/3 مورد به ازای1000 نفر جمعیت است و در حدود 81 درصد مبتلایان به فلج مغزی از نوع اسپاسیتیک می باشد و این عارضه مهمترین و شایع ترین انواع فلج مغزی می باشد . - 5 -
روش های درمانی وکنترل کننده خاصی برای بیماران اسپاستیک وجود دارداز جمله می توان به ماساژ درمانی،فیزیو تراپی،طب سوزنی و مداخلات پزشکی دیگر از جمله تزریق بوتاکس و عمل جراحی اشاره کرد که در این میان نقش تمرینات درمانی بعنوان روش کارا،موثر،ساده و کم هزینه بیشتر از سایر روش ها خود را نشان می دهد.همچنین تمرین درمانی،یک روش موثر درمانی در کاهش اختلالات عملکردی این افراد محسوب می شود و ازبین تمرینات،تمرین در آب ازاین لحاظ مهم است که اجرای حرکات و نرمش های خاص در آب به دلیل برخی خواص فیزیکی نظیر چسبندگی، شناوری،فشار و غلظت - ویسکوزیته - اثرات بسیار مفیدی در انجام حرکات ورزشی دارد.
آب سبب افزایش تحریک اعصاب آوران یا حسی می شود و از این طریق،عضلات،راحت تر و آزادانه تر برانگیخته می شوند،به گونه ای که بیمار به اندازه قبل،از حرکت نمی هراسد. تمرین در آب،تأثیرات فیزیکی،فیزیولوژیکی و حرکتی زیادی را ایجاد می کند که به لحاظ نقش مهمی که در حفظ و پیشرفت دامنه حرکتی مفاصل،کاهش تنش عضلانی و افزایش ریلکس عضلانی دارد به عنوان عاملی کمکی در بازتوانی یا جلوگیری از تغییرات عملکردی به کار گرفته می شود.بطوری که در یک وان هیدروتراپی،آب خارج شده از جت ها به بدن برخورد می کند و این برخورد باعث انبساط عضلات می شود و در نتیجه نوعی ماساژ غیر فعال ایجاد می کند و باعث بهبود تون عضلات می شود .همچنین این انبساط عضلات باعث افزایش قابلیت حرکت مفاصل و عضلات شده و انقباضات،گرفتگی و کوفتگی ها را بهبود می بخشد - . - 6
در تحقیقی که توسط فیروزه ساجدی و همکاران صورت گرفت نتایج تحقیق نشان داد که افزودن ماساژ به کار درمانی در کودکان مبتلا به فلج مغزی اسپاستیک،بر تون عضلانی آنان تاثیری ندارد،ولی با توجه به ذکر چنین تاثیری در برخی مقالات و از طرفی محدودیت های اجرایی مختلف در انجام این تحقیق،نمیتوان وجود اثر مثبت این روش را در بهبود توانایی های حرکتی این کودکان رد کرد - . - 7در این تحقیق سعی شده که بیشتر بر روی معضلات بیماران اسپاستیک،اسپاسم و تون عضلات است، بررسی شود.آب - خصوصا آب گرم - تا حد بسیار زیادی اسپاسم را کم می کند.
اثرات گرما نیز به اثر تمرین در آب اضافه شده و تاثیر بسزایی در کاهش اسپاسم می گذارد و همچنین مقاومت یا کشش آب باعث تقویت و کشش عضلهها میشود. بنابراین و با توجه به ماهیت تمرینات در آب و اهمیت اسپاسم و تون عضلات در میزان سفتی و اسپاسم عضلانی افراد اسپاستیک ، هدف از تحقیق حاضر، بررسی تأثیر تمرین در آب بر اسپاسم و تون عضلانی مبتلایان به اسپاستیک است.
مواد و روش ها
در این تحقیق با توجه به موضوع تحقیق، روش به کار گرفته شده از نوع نیمه تجربی است که با طرح پیش آزمون-پس آزمون است از میان 150 نفر از اعضای زن مراجعه کننده به کلینیک ها و مراکز درمانی و دریافت مجوز و معرفی نامه از اداره کل بهزیستی شهرستان اراک که به صورت داوطلبانه آمادگی خود را برای شرکت در این پژوهش اعلام کرده بودند، 30 نفر انتخاب شدند.
معیار های ورود به مطالعه شامل موارد ذیل می باشد:
الف:آزمودنی ها به غیر از فلج اسپاستیک هیچگونه بیماری تاثیرگذاری مانند بیماری های پوستی نداشته اند .
ب: آزمودنی ها دارای هیچ گونه دردی در ناحیه ساق پا و شکم و لگن نبوده اند.
ج:مبتلایان بی حسی و فلج در اندام ها نداشته اند.
ز: حجم نمونه را زنان در دامنه سنی 6 تا 15 تشکیل داده اند.
در ابتدا از والدین افراد دعوت شد تا در جلسه ای که جهت کسب رضایت و توضیح تمام اهداف و چگونگی انجام تحقیق تشکیل شده بود شرکت کنند. بعد از پر کردن رضایت نامه ای که توسط خود افراد صورت گرفت، اندازه گیری و جمع آوری اطلاعات شروع شد . در یک جلسه سن، قد و وزن تمام آزمودنی ها اندازه گیری و یک هفته قبل از شروع تمرینات در آب، آزمودنی ها بوسیله تست مربوط به تون عضلانی ارزیابی شدند و بر اساس نمره کسب شده در آزمون به صورت تصادفی به دو گروه کنترل و تجربی تقسیم شدند در هفته ی اول پس از 15 دقیقه گرم کردن در سه روز به طور مجزا، آزمون اشورث انجام و دامنه ی حرکتی اندازه گیری و ثبت شد .
مقیاس اصلاح شده اشورث ،مقیاس تازه ای است که در سال 2006 ارائه شد. بر اساس این مقیاس، شدت اسپاستیسیته با توجه به میزان مقاومت احساس شده توسط آزمونگر در طول دامنه حرکتی غیرفعال که منجر به کشش عضله اسپاستیک می شود، از - 0عدم افزایش تون عضله - تا 4 - ثابت بودن عضو مبتلا در وضعیت خم شده یا باز شده - درجه بندی می گردد و برای ارزیابی شدت اسپاسم از پرسشنامه مقیاس تکرار اسپاسم که یک گزارش مقیاس از تکرار اسپاسم های عضلانی گزارش شده و معمولا برای تعیین کمیت اسپاستیکی استفاده می شود. PSFS جزء مقیاس خود گزارش توسعه یافته برای افزایش رتبه بندی بالینی اسپاستیکی و ارائه یک درک جامع تر از وضعیت اسپاستیکی فرد است
. جزء اول مقیاس 5 نقطه ارزیابی فراوانی است که با اسپاسم رخ می دهد اعم از = 0 " هیچ اسپاسم" به = 4 " اسپاسم خود به خود رخ می دهد بیش از ده بار در ساعت" است. بخش دوم مقیاس 3 نقطه ارزیابی شدت اسپاسم های مختلف از = 1 " خفیف" به = 3 " شدید" است. بخش دوم پاسخ داده نمی شود اگر شخص نشان دهد که هیچ اسپاسمی در بخش 1 ندارد.
