بخشی از مقاله
چکیده
هدف تحقیق، تعیین ارتباط بازشناسی هیجان چهره ای با عملکرد اجتماعی مبتلایان به اسکیزوفرنی است . روش تحقیق همبستگی بود. جامعه آماری، کلیه ی افراد مراجعهکننده به مرکز شخصیت آئین شهرستان آمل بودند و تشخیص بالینی اسکیزوفرنی گرفتند. در این پژوهش حجم نمونه 100 نفر بود. برای جمع آوری داده ها از آزمون بازشناسی بیان چهره ای هیجان و مقیاس خودارزیابی انطباق اجتماعی استفاده شد. یافتهها به روش ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون چندمتغیره با استفاده از نرم افزار spss تحلیل شد. نتایج نشان داد در افراد مبتلا به اسکیزوفرن فقط هیجان خشم قادر به پیش بینی عملکرد اجتماعی بود
.1 مقدمه
اسکیزوفرنی یک نوع اختلال شدید روانپزشکی باعلائم روانپریشی است، که درتمامی جوامع و فرهنگ های مختلف گزارش شده است. واژه اسکیزوفرنی لغتی یونانی است و به معنی تقسیم و تفکیک است و منظ ور از آن، تجزیه و تقسیم قسمت های تشکیل دهنده شخصیت می باشد . آمارها نشان می دهد که بیش از پنجاه درصد تخت های بیمارستان های روانی را مبتلایان به بیماری اسکیزوفرنی اشغال کرده اند . بر اساس طبقه بندی بین المللی بیماری ها ، که از طریق سازمان بهداشت جهانی اعلام شد ه است، آن دسته از روان پریشی هائی که شامل این علامت هستند، نشان دهنده ی بیماری مزبور است: اختلال بنیادی در شخصیت، انحرافات مشخص کننده فکری، احساس کنترل شدن از طریق نیروهای بیگانه، هذیان هائی که عجیب و غریب است، اختلال در ادراک، انفعالات ناهنجار و غیر منطقی با موقعیت واقعی و درخور فرو رفتگی و گوشه گیری . - 19 -
در حالیکه برخی شواهد کُندی در بیان هیجان و نقص مهارتها و عملکردهای اجتماعی را وابسته به حوزه های عملکردی در اسکیزوفرنیها می دانند، پژوهشهای دیگر ارتباط بین تأثیر کُندی عاطفی را در عملکردهای اجتماعی جاری بررسی کردند. مطالعاتی که از ارزیابهای طبیعی برای عملکردهای اجتماعی استفاده کردند، نشان داده اند که کُندی عاطفی غالباً با مشکلات تجربیات اجتماعی روزانه که شامل ارتباط اجتماعی ضعیف، کیفیت کار ضعیف، نمرات پایین در ارزیابی کلی عملکردها و توانایی کم در ملاقات با دیگران می شود، مرتبط استمرتبط. بودن کُندی عاطفی با نقص اجتماعی ممکن است نقش مهمی در بیان چهره ای در ارتباطات اجتماعی داشته باشد، به خاطر این که بیان چهره ای در نشان دادن هیجان در موقعیتهای اجتماعی به کار می رود، هر عدم پیوستگی بین تجربه و بیان چهره ای هیجان ممکن است عاملی مشکل ساز در تعاملات اجتماعی باشد . - 10 -
ثبات دادهها نشان میدهد که تخریب در بیماران اسکیزوفرنی - بیان چهره ای هیجانقویاً - با نقص در شناسایی صحیح و واکنش به عاطفه و هیجان چهرهای در دیگران نیز در ارتباط بوده است. به هر حال نقص تفکر در ادراک عاطفه و هیجان چهرهای به طور مکرر در اسکیزوفرنیها گزارش شده است و عامل این نقص به طور مشخص آشکار نیست . - 11 - با توجه به آنچه که در مورد نابهنجاری مغزی مرتبط با اسکیزوفرنی می دانیم، نباید تعجب کنیم که بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در جنبه هایی از عملکردهای اجتماعی و عصبی- شناختی خود مشکلاتی را تجربه می کنند . در واقع، دامنه نارساییها به قدری گسترده است که اسکیزوفرنی بیشتر خود را در شناخت معیوب و ناتوانی در انجام مطلوب عملکردهای اجتماعی آشکار میسازد تا در زیستشناسی معیوب . - 1 -
عملکرد اجتماعی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی در بسیاری از حیطه های زندگی چون موقعیتهای کاری، اوقات فراغت، ازدواج و خانواده دستخوش تغییرات اساسی می گردد. وجود نقص درعملکرد اجتماعی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی پیش آگهی درمان را منفی کرده و در نهایت می تواند سبب طرد بیمار از حوزه های اجتماعی گردد . - 9 - اختلال اسکیزوفرنی پنجمین عامل ناتوانی در سراسر جهان به شمار می آید و حوزه های وسیع عملکردی از جمله مهارتهای زندگی مستقل، عملکرد اجتماعی، و نقش های تحصیلی و شغلی را دچار آسیب می سازد . - 21 -
با توجه به چنین مسائل و مشکلاتی در اسکیزوفرنیها و با توجه به این که در ایران پژوهشهای انگشت شماری در ارتباط با بازشناسی هیجان چهرهای در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی انجام شده و پژوهشهای اندکی نیز در ارتباط با عملکردهای اجتماعی صورت گرفته، انجام این پژوهش ضروری و مهم به نظر می رسد و این میتواند موجب تقویت و افزایش علم آسیب شناسی روانی در مورد بیماران اسکیزوفرنی گردد. همچنین با توجه به این که عملکردهای اجتماعی و بازشناسی بیان چهره - ای هیجان نقش بسیار مهمی در زندگی بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی دارد، انجام چنین تحقیقاتی لازم به نظر می رسد و نتایج این پژوهش میتواند در مراکز بالینی و درمانی راهگشای درمانگران باشد. با توجه به آنچه گفته شد، پژوهش حاضر در پی پاسخگویی به این پرسش می باشد که آیا بازشناسی انواع هیجان چهره ای قادر به پیش بینی عملکرد اجتماعی در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی است؟
.2 مواد و روش ها
با توجه به اهداف تحقیق، این پژوهش از نوع همبستگی است. چرا که در یک هدف پژوهشی پیش بینی عملکرد اجتماعی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی و عادی بر اساس بازشناسی هیجان چهره ای مد نظر بود. جامعه ی آماری این پژوهش، کلیه ی افراد دارای دامنه ی سنی 20 تا 40 ساله ی زن و مردی هستند که طی زمان اجرای پژوهش - سه ماههی آخر سال 1391 و 3ماهه ی اول سال - 1392 به مراکز بهزیستی شهرستان آمل مراجعه کرده و از آنجا به مرکز شخصیت آئین شهرستان آمل ارجاع داده شدند و توسط روانشناس و یا روانپزشک آن مرکز تشخیص اسکیزوفرنی گرفتند .
نمونه ی پژوهش شامل 100 بیمار اسکیزوفرن بودند که بیماران اسکیزوفرنی به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند . بدین صورت که بیماران اعصاب و روان به مراکز بهزیستی شهرستان آمل مراجعه کرده و از آنجا به مرکز شخصیت آئین شهرستان آمل ارجاع داده شدند. از 100 بیمار اسکیزو فرنی، 50 نفر از بین مراجعه کنندکان به مرکز بهشت آئین که به صورت روزانه تحت نظر گرفته می شوند و 50 نفر از بین افرادی که برای ویزیت به منزل آنها مراجعه می شود انتخاب شدند. مصاحبه بالینی ساختار یافته جهت تشخیص گذاری اسکیزوفرنی برای روان پزشک از پرسشنامه ی سازمان رسمی بهزیستی کشور برای گرفتن شرح حال استفاده شد.
آزمون بازشناسی بیان چهرهای هیجان
این آزمون توسط اکمن و فرایسن1 در سال ساخته شد و شامل 36 تصویر سیاه و سفید از هیجانات چهره ای است . این عکسها، ت صاویر چه رهای از دو زن و مرد است که 6 هیجان اصلی شامل: خشم، تنفر، ترس، شادی، غم و تعج ب را نشان میدهند و آزمودنی باید با نگاه کردن به هر یک از تصاویر بتواند هیجان مورد نظر را بازشناسی کرده و حدس بزند . آزمون فوق به صورت رایانه ای انجام می شود و به صورت 0 و 1 درجه بندی می شود و عملکرد آزمودنی ها به وسیله ی تعداد پاسخ های صحیح که امتیاز 1 می گیرد، ارزیابی می شود.
امیری - 12 - ، ضریب پایایی این آزمون را به روش بازآزمایی در فاصلهی یک هفته 0/85 گزارش کرد، برای بررسی روایی آزمون در ایران قاسم پور - 12 - روایی ملاکی آزمون را از طریق روایی همزمان در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی که در بیمارستان رازی شهر تبریز بستری بودند مورد بررسی قرار داد . همچنین ضریب همسانی درونی آزمون در بیماران مبتلا به اسکیزوفرنی 0/64 بدست آمد. این نتایج بیانگر روایی ملاکی هم زمان و پایایی خوب آزمون در جامعه ی بالینی کشور ایران می باشد . بر اساس پژوهش قاسم پور پای ایی این آزمون 0/71 بدست آمد.
مقیاس خودارزیابی انطباق اجتماعی یک مقیاس خود گزارشی است که شامل 21 آیتم است و 5 حیطه که شامل کار، ارتباط با اقوام و دوستان، علایق و اوقات فراغت، نگرش های اجتماعی کلی و توانایی مدیریت و کنترل فرد بر محیط پیرامونش را می شود، می سنجد. نمره گذاری هر سوال بین 0 تا 3 اندازه گیری می شود. نمره ی 3 برای گزینه ی خیلی خوب، نمره ی 2 برای گزینه ی خوب، نمره ی 1 برای گزینه ی نسبتا خوب و نمره ی 0 برای گزینه ی به هیج وجه استو کل تست در حدودِ 5 تا 10 دقیقه زمان می برد . هر چه نمره ی فرد از 36 بالاتر باشد انطباق اجتماعی او نیز بیشتر است. در ایران خمامی - 4 - آلفای کرنباخ این پرسشنامه را 0/47 گزارش کرد. در چین تسی سو این ضریب را معادل 0/97 گزارش کرد. همچنین این ابزار با ابزارهای دیگری چون BDI همبستگی معناداری دارد و دامنه ی نرمال آن بین 35 تا 52 در نظر گرفته شده است.
