بخشی از مقاله
چکیده
در جهان امروز رسانههای دیداری و نوشتاری منابع عمده آفرینش و پویایی فرهنگ به شمار میروند. قدرت و توان این ابزارهای فکری از پایهای آن چنان بلند برخوردار است که بدون حضور آن، دسترسی به جامعهای با فرهنگ پویا، دستنیافتی و محال است. چشمانداز اطلاعاتی مردم شهر، خود ریشه در آگاهیهایی دارد که از رسانهها میستاند. رسانههای دیداری و شنیداری کارکردیامنیّتساز دارند. آنها در ایجادامنیّتاز نقشی مؤثّر برخوردارند. اما آنگاه که کارکردی منفی بر عهده بگیرند، فضای اطلاعاتی شهر آلوده خواهد شد که نتیجه آن زوال و فروپاشیامنیّت و آرامش ذهنی، روحی و اجتماعی خواهد بود. همچنین نقش رسانهها در برانگیختگی بیداری و یا تحریف وجدان جمعی، خود تأثیر مستقیم بر افزایش یا کاهشامنیّت اجتماعی خواهد داشت. بر همین مبنا مقاله حاضر سعی دارد با روش توصیفی تحلیلی نقش کارکردی رسانهها را برامنیّت شهرها و شهروندان مورد بررسی قرار دهد.
واژههای کلیدی: شهر،امنیّت، رسانههای جمعی، شهروندان.
-1مقدّمه
واژهامنیّت به عنوان یک مفهوم عام تمامی شئونات و ابعاد زندگی انسان را در برمیگیرد و با بقای نفس و صیانت از حیات و موجودیّت انسان پیوند میخورد. در واقعامنیّت تضمینکننده حیات و بقای انسان و موجود زنده میباشد. همه موجودات در تقلای بقا و حفظ وجود و حیات سالم خود میباشند وامنیّت عامل تأمین این نیاز اساسی و حیاتی است. لذاامنیّت مهمترینرمانآ انسان و موجود زنده تلقّی میشودامنیّت. عبارت است از توانایی کشور در دفع تهدیدهای خارجی علیه حیات سیاسی یا ملّی - برژینسکی، . - 12 : 1369 امنیّت در گرو ابزار گوناگونی قرار دارد؛ از جمله این ابزار رسانههای جمعی هستند. توسعهروزافزون فنّاوری-های اطلاعاتی و ارتباطی و به ویژه ظهور پدیدههای جدید این فنآوری از قبیل تلویزیونهای ماهوارهای، اینترنت و غیره تأثیر شگرفی بر زندگی مردم شهرها گذارده استگسترش. و تنوّع ابزارها و امکانات اطلاعاتی و ارتباطی و تبدیل شدن دنیای حاضر به تعبیر »مارشال مکلوهان« کانادایی به دهکده جهانی ارتباطات که در آن سرعت انتقال اطلاعات و دانش تا حد زیادی بالا رفته است به گونهای که کاربری یک تکنولوژی جدید به سرعت در میان جمع کثیری از مردم دنیا پذیرفته میشود و این در حالی است کهاین فنّاوریها از یکسو ساختارهای علمی و فرهنگی جوامع را همسان و همگون ساخته است و از سوی دیگر باعث ایجاد جرائمی در شهرها شده که به تقلید از هنرپیشگان اینگونه وسایل انجام میشود.
از سوی دیگر برای کاربردی شدن هر تکنولوژی یا دانشی به صورت عام و پذیرش آن باید در چارچوب-های فرهنگی تلاش و تحقیق بسیاری انجام داد تا موضوع به عنوان یک فرهنگ در شهرها مورد بررسی و کاربری قرار گیرد - قاسمی، . - 220 :1386 از آنجا که رسانهها، ابزارهای هنجارآفرین به شمار میآیند و از منابع آفرینش و پویایی هنجارهای فرهنگی و اجتماعی محسوب میشوند، در کارکرد مثبت خود بازتاب رخدادهای اجتماعی مرتبط باامنیّت، نمایشی از فرهنگی پویا در شهر را پدیدار میسازند که همه چیز را در پرتو خردی تحلیلگر باز مییابد. از سوی دیگر رسانههای دیداری میتوانند با ارایه آثاری که در آن خشونت جلوهای فراوان و مستولی داردبر نوع تفکّر شهروندان به ویژه جوانان که میزان اثرپذیری آنان بسیار زیاد است تأثیر گذاشتهبینش و تفکّر خشونتگرا را در آنان رواج دهد.
-2 چارچوب مفهومی
12امنیّت.
امنیّتبسته به متغیّرها و عوامل مؤثّر بر بقا، حیات سالم و بیدغدغه انسان دارای ابعاد مختلف میباشد. به عبارتی حفظ وجود و حیات سالم و آرامشبخش انسان موکول به تأمین همه نیازهای مادی و معنوی انسان است که در صورت عدم تأمین یا وجود نقص و تنگنا در تأمین آن، حیات انسان فردی و دستهجمعی انسانها به چالش کشیده میشود و با تهدید روبرو میگردد و بلافاصله نیاز بهامنیّت و مفهوم آن در ارتباط با نیاز یا نیازهایی که با تنگنا روبرو شده در ذهن شکل میگیرد - حافظنیا،. - 324 : 1390 کشوری دارای امنیّت است که در صورت احتراز از جنگ، مجبور به فدا کردن منافع حیاتی خود نباشد و در صورت وقوع جنگ منافع حیاتی خود را با پیروزی در جنگ حفظ کند - روشندل، . - 11 : 1374
2.2 رسانههای جمعی:
از رسانههای جمعی معانی گوناگونی در دست است. از نظر فرهنگ اندیشه نو »سیستمها یا دستگاههای انتقال اطلاعات و یا سرگرمی از جمله رادیو، تلویزیون، فیلم، کتاب و غیره را رسانه میگویند.« در کتاب فرهنگ الفبای قیاسی »به مجموعه ابزارها و روشهایی را که برای ارتباط اجتماعی و شخصی به کار میرود رسانه میگویند.« از منظر مارشال مکلوهان، رسانه همان پیام است به فرهایم فنّاوریشده. رسانهها امتداد انسان هستند. به عبارتی مکلوهان معتقد است: رسانه، ابزار یا امتداد ارتباطات انسانی است. فرد اینگلس در کتاب نظریه رسانهها در این باره مینویسد: یک رسانه عبارت است از هر ابرازی برای برقراری ارتباطات. رسانه حامل یا واسطه پیام است: او به نام خود صحبت نمیکند بلکه از طریق او صحبت میشود. در انگلیسی medium هم به معنی رسانه است و هم واسط - اینگلیس، . - 37 : 1377 از این تعریف چنین به نظر میرسد که رسانهها تنها به انتقال محتوی نمادین پیامها میپردازند و نقشی فراتر از این را نمیتوانند به عهده بگیرند. اما در مقابل، دانشمندانی مانند مکلوهان از واسطهای بودن صرف رسانهها در حمل و انتقال پیام فراتر رفته و رسانه را معادل پیام میدانند. به عقیده او وسیله نه تنها از محتوی پیام خود جدا نیست بلکه به مراتب مهمتر از خود پیام نیز هست و بر آن تأثیر چشمگیری دارد - دادگران، - 90-91 : 1377 نکتهمهمّی که میتوان راجع به نقش و اهمیّت رسانهها در اینجابایستی ذکر شود، مسأله مهم فنّاوریهای نوین رسانهای است که به طور مشخص از اختراع ماشین چاپ توسط گوتنبرگ آغاز و به شبکههای جهانی و دنیای مجازی کشیده شده است.فنّاوریهایی که بسیاری از مبانی اساسی جامعه را دستخوش تغییر و تحول کرده تغییرات جدید را نوید داده و همچنان این عقیده را که تأثیرات حاصل از خود رسانه؛ مهمتر از تأثیرات حاصل از محتوی آن است را تقویت کرده است. رسانههای جمعی نوین، امکان برقراری ارتباطات جمعی را با پشت سر قرار دادن دو عامل و مانع مهم »زمان و مکان« در دنیایی که امروز دهکده جهانی نامیده میشود، به سادگی فراهم آورده است. رسانها با داشتن قدرت تکثیر انواع واقعیّتو توان بالای انتشار مرزهای سنّتی دولت ملّتها را
