بخشی از مقاله
چکیده
بحران نماهای شهری در کشورما و به ویژه در شهرهای جدید، از مسائل ریشه ای و قابل تامل است . درحال حاضر نه فقط به نما بهعنوان جزیی از فضای شهری توجه نمیشود، بلکه اغلب، بهصورت منفرد و برای عرض اندام مالکین ساخته می شود. این مساله باعث اغتشاش ادارکی فضاهای شهری شده است. حال آنکه مطالعه و نظریهپردازی در نمای ساختمانها بهعنوان بخشی از جدارههای شهری سعی در کشف قانونمندیهای مستتر در نمای ساختمان دارد.شاید از این رهگذر پس از شناخت با کمک ضوابط و خطوط راهنما، نقاط قوت و فرصتهای موجود را تقویت و ضعفها را برطرف کند. موضوع مقاله پیش رو پرداختن به نماهای شهری جدید با نمونه ی موردی شهر یاسوج به دلیل پتانسیل ویژه - بومگرایی و نقش آن در شهرسازی و معماری، ارتباط دوسویه معماری پایدار و فرهنگ و رفتارهای اجتماعی - با تاکید بر عنصر مهم جداره ی شهری - نما - و تاثیر آن بر محیط شهری و شهروندان است.تامل درباره اغتشاشات بصری نماهای شهری شهر یاسوج و تاثیر آن بر امنیت اجتماعی و آسیب های اجتماعی و نزاع های دست جمعی قومی و قبیله ای در شهر ضرورت تامل درباره ی این موضوع را اقتضاء می کند. به نظر می رسد بتوان گفت با بیان موضوع و راه حل ها و اهداف ارائه شده با کمک طراحی نماهای همساز با بستر و اقلیم شهر و الگوی پایدار ارائه شده می توان به فضایی مطلوب و ایده ال دست یافت.موضوعی که ناخودآگاه بر شأن و شخصیت افراد نیز تأثیر می گذارد.
کلمات کلیدی:نماهای شهری، معماری پایدار، بوم گرایی، روانشناسی محیط، شهر ایرانی اسلامی
-1 مقدمه
مقاله حاضر بر این فرضیه استوار است که کیفیت مطلوب بصری و روانی نمای شهری در معماری و شهرسازی هر سرزمین به ابعاد جغرافیایی، محیطی، فرهنگی و اجتماعی شهر و شهروندان وابسته است.
این پژوهش با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است ودر نهایت با تجزیه و تحلیل یافته ها و تعیین پارامتر های مهم و موثر نتایج یافته های آن را با پژوهشگران در میان می گذارد.
-2 تعریف و لغت شناسی نما
در ابتدا لازم است تعریف مناسبی از نما ارائه شود تا بتوان بر اساس این معیار - تعریف نما - به داوری درستی نشست . نکات اصلی که در بررسی نماها مورد استفاده قرار می گیرد می تواند در سه اصل ذیل خلاصه گردد:
-1 مشخصاتی که خاص خود شیء است و به آن فردیت و وحدانیت می دهد. -2 تصویر هر نما در ذهن ناظر - رابطه فضایی و شکلی با ناظر و اشیا دیگر - . -3 معانی و مفاهیمی که نما در رابطه با ناظر به او انتقال می دهد.
از دیدگاه لغت شناسی نما به معانی ذیل به کار رفته است: صورت ، ظاهر و آنچه در معرض دید و برابر چشم باشد نما اطلاق میگردد. - نک: لغت نامه دهخدا ذیل نما - اما بنایان به آنچه از بیرون عمارت و بنا دیده شود نما می گویند . می توان گفت این معانی به طور عام به معنی نما و شاید به طور خاص تعریف نمای معماری باشند. اما نمای شهری چیست؟ آیا آنچه را از بیرون شهر می توان دید نمای شهری است؟ یا نه، هر آنچه را از طریق پرسپکتیو ناظ ر در درون شهر می توان دیدنمای شهری نام دارد ؟ آیا نمای شهری زیر مجموعه ی منظر شهری است ؟ نویسنده معتقد است نمای شهری در واقع دیدی از فضای شهری است که حریم آن را معماری، و گستردگی آن را شریانهای شهری و وضوح آن را طراحی شهری تعریف میکند. بنابراین می توان پارامتر های زیر نمای شهری برشمرد:
-1 سطوح معماری
-2 شریانهای شهر
-3 طراحی شهر لذا به طور خلاصه می توان گفت" در بررسی نماهای شهری هم باید به بررسی معماری و هم به بررسی شهر سازی و طراحی شهری پرداخت" - دراج. پریسا، نما پوسته ای هویت ساز، معماری و ساختمان - سپس نما های شهری را چنین می توان تعریف کرد :
نماهای شهری فصل مشترک معماری، شهرسازی و طراحی شهری هستند که می تواند ریشه در عوامل جغرافیایی، محیطی، فرهنگی و اجتماعی هر اقلیم و دیار داشته باشد و رابطه ی مستقیمی بین انسان، طبیعت و معماری برقرار کند. رابطه ای که منجر به خلق یک اثر هنری گردد.
-3 طبقه بندی نماهای شهری
نمودار شماره ی -1 سلسله مراتب نماها - طبا طبایی ملک، جداره های شهری و نقش آنها در فضای شهری، مقدمه جهانشاه پاکزاد -
-4 مفهوم نمای شهری در معماری
نما یکی از مؤثرترین عناصر تأثیرگذار بر کیفیت بصری یک بنا می باشد و شناخت اولیه ی هر فرد از بنا از این طریق صورت می گیرد. بحث نما به مفهوم خاص آن از جایی شروع می شود که سطح یا سطوح مهم و اصلی به دلیل قرار گرفتن در معرض دید، بیشترین اطلاعات را در مورد حجم ساختمان ارائه می دهد.
مظهر و تجلی گاه ابعاد گوناگون وجودی شهر، سیما و پیکره ی کالبدی و کیفیات حاصل از آن ازجمله فضای شهری می باشد. یکی از مهمترین اجزا و عناصر کالبدی شهری که با شهروند و تقویت حس مکان در فضای شهری مؤثر واقع میگردد، ترکیب نمای ساختمان ها و به عبارت دیگر "نمای شهری" است. به بیان دیگر " شهر زمینه ی بصری مشترکی است که همه ی شهروندان هر روز به ناگزیر در معرض آن قرار می گیرند و بایستی از آن استفاده کنند. اگر این زمینه ی مشترک نمایی زشت و ناموزون داشته باشد، تأثیرات مخرب روحی و روانی بر استفاده کننده می گذارد."
-5× آرایش زیبایی شناختی نماهای معماری
افلاطون زیبایی را به دو دسته تقسیم می کند:
- زیبایی نسبی : طبیعت و موجودات زنده.
- زیبایی مطلق: هندسه، خط و دایره - دست ساخته ی بشر - .
الکساندر بومگارتنر زیبایی را اینچنین تعریف می کند: "مفهوم زیبایی شناسی به عنوان مفهومی به موازات علم الاخلاق و منطق است. نقشی که عقل در علم الاخلاق دارد، سلیقه در زیبایی شناسی دارا می باشد."
