مقاله تأثیر سواد مالی بر برنامه ریزی بازنشستگی و ثروت خانوادگی

بخشی از مقاله

تأثیر سواد مالی بر برنامه ریزی بازنشستگی و ثروت خانوادگی

چکیده
پژوهش حاضر با عنوان" تأثیر سواد مالی بر برنامه ریزی بازنشستگی و ثروت خانوادگی(مورد مطالعه:دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیرت بازرگانی _گرایش مالی ورودی 91 دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر)" طراحی شده است. تامین مالی شخصی یکی از مهمترین اجزای توسعه تلقی می شود. استفاده از تسهیلات و وام های بانکی برای ازدواج، خرید خودرو و مسکن، کارت های اعتباری، بیمه عمر و بازنشستگی ازجمله مصادیق مهم تامین مالی شخصی تلقی می شوند. هدف پژوهش بررسی تأثیر سواد مالی بر برنامه ریزی بازنشستگی و ثروت خانوادگی میباشد. این پژوهش بر اساس نوع هدف کاربردی و از نظر ویژگیهای موضوعی، توصیفی است، از نظر روش انجام کار نیز تحقیقی پیمایشی – میدانی است. جامعه آماری را کلیه دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیرت بازرگانی _گرایش مالی ورودی 91دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر در بهار 93 تشکیل میدهند. با توجه به اطلاعات دریافتی حجم جامعه آماری مورد مطالعه 59 نفر میباشد. در پژوهش حاضر ابزار جمع آوری داده ها پرسشنامه می باشد که برای آزمون فرضیات پژوهش از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون استفاده شده است. نتایج حاصل نیز نشان داد که تنوع بخشیدن به ریسک، برنامه ریزی های بازنشستگی، برنامه ریزی های پس انداز و ایجاد ابزاری جهت کنترل وتسلط بر خود بر سواد مالی تاثیر مثبت و مستقیمی دارد.

واژگان کلیدی: سواد مالی، پس انداز، برنامه ریزی بازنشستگی، ریسک.

1

-1مقدمه

در طول چند سال گذشته به نظر میرسد که ترویج آموزش مالی در برنامه مربیان گروه های اجتماعی کسب و کار سازمان های دولتی ارگان ها و سیاست گذاران افزایش یافته است. مصرف کنندگان آگاه که از نظر مالی آموزش دیده اند باید بهترین تصمیمات را برای خانواده شان بگیرند تا امنیت اقتصادی و رفاهی شان افزایش یابد. خانواده های تامین بهتر قادرند بر جوامع شکوفا و به علاوه بر توسعه اقتصادی جامعه اثر بگذارند. بنابراین آموزش مالی نه تنها برای خانوارهای فردی و خانواده مهم است بلکه به همان اندازه برای جوامع شان هم حائز اهمیت می باشد. رفتار مالی رویکرد و نگرش افراد به سمت پول را در بر می گیرد و اینکه پول چگونه خرج می شود و چگونه پس انداز می شود، چگونه سرمایه گذاری می شود، به عبارت دیگر نقشی که پول در زندگی و سبک آن ایفا می کنداصطلاحاًرفتار مالی نامیده می شود. هدف تغییر رفتار مالی ایجاد توانایی برای فرایند مدیریت مالی بین مردم و فراهم کردن نگرش هایی که یک شخص یا خانواده را قادر می سازد تا به اهداف زندگی شان برسند می باشند. مدیریت مالی یک مجموعه پیچیده از رفتارها و تصمیمات می باشد که دارای اهمیت متفاوتی هستند و دستیابی به آنها بنابر احتیاجات یک فرد یا خانواده، اولویت ها و مهارت ها می باشد. افراد و خانواده ها قادر هستند رفتار های خود را در زمان های گوناگون و به دلایل مختلف تغییر بدهند. هدف از ارائه این مقاله کشف الگوهای رفتارهای مالی با استفاده از مجموعه اطلاعات خاص و جدید در جهت کمک به مربیان جامعه متخصصین در امر توسعه ی جامعه و سیاست گذارانی که بر ارائه ی برنامه های آموزش مالی هدف گذاری میکنند می باشد.

امروزه خانواده ها مبالغ متفاوتی را پس انداز میکنند. عدم تجانس در درآمدهای زندگی، تمایل به ترک میراث و باقی گذاشتن میراث، انگیزش برای پس انداز و تنوع مقطعی در ترجیحات زمانی، توقعات، سلامتی، طول عمر و سایر شوک های درآمدی درپراکندگی نگهداری ثروت مشارکت دارند که در رابطه با آنها به طور گسترده تحقیق و تفحص شده است. توجه بسیار کمی به رابطه ی موجود بین ذخیره و جمع آوری ثروت و توانایی های مالی شده است، و این کم توجهی بیشتر به این دلیل است که اطلاعاتی در رابطه با سطح مهارت مالی وجود ندارد. هرچند، اخیرا پیشرفتی در بررسی سنجش سواد مالی و تاثیرات آن بر رفتار خانواده حاصل شده است .(Van Rooij Lusardi and Alessie. 2007)
وقتی که از افراد درخواست می شود مسئولیت های خصوصی را برای رفاه مالی خود بر عهده گیرند رابطه ی بین مهارت مالی و رفتار پس انداز بسیار مهم می باشد . با ارائه ی شواهدی بر انتشار بی سوادی مالی و دانش بازنشستگی محدود، این سوال مطرح می شود که آیا آموزش مالی بر رفتار پس اندازی تاثیری دارد یا نه؟ و چه نوع برنامه ی آموزشی تاثیرگذارتر میباشد؟× حتی اگر در مطالعات تاثیر مهمی از آموزش مالی بر پس انداز یافت شود، معمولا آن نتایج اطلاعات زیادی در رابطه با خط مشی اساسی این تاثیر را فراهم نمی کند. سمینارهای بازنشستگی یک بخش کامل جهت افزایش آگاهی های مالی یا اهمیت تاثیرات جامعه در افزایش پس انداز می باشند. ما تاثیر مهارت های مالی را جدا میکنیم، و بررسی میکنیم که آیا چنین مهارت مالی تاثیری بر ذخیره و جمع آوری ثروت دارد و از خود این پرسش را میکنیم که چه خط مشی اساسی اینجا به کار میرود. مشارکت های اصلی این مقاله به صورت زیر میباشد: شواهدی از تاثیر مثبت و مستقل مهارت مالی بر ذخیره ی ثروت ماورای تاثیر سایر تعیین کننده ها مانند، درآمد، سن، تحصیلات، ساختار خانوادگی، تحمل ریسک، طاقت و صبر، نگرش به سمت پس انداز وجود دارد. دو خط مشی را که از طریق آنها سواد مالی ذخیره ی ثروت را تسهیل می بخشد، مشخص کرده و مورد تاکید قرار می دهیم. ابتدا، سطح بالای مهارت های مالی هزینه ی جمع آوری و پردازش اطلاعات را کاهش می دهد و موانع سرمایه گذاری بر بازار سهام را نیز کم میکند(.(Haliassos and Bertaut. 1995 مهارت مالی مشارکت در بازار سهام را می پروراند و فرصت هایی را در اختیار خانواده ها قرار می دهد تا از تساوی حق العمل (حق بیمه ) در سرمایه گذاری سهام سود ببرند. دوما، متوجه می شویم که مهارت مالی رفتار برنامه ریزی بازنشستگی توسط خانواده ها را با ایجاد یک مکانیزم مهم برای ذخیره ی ثروت، پیش می برد(.(Ameriks Caplin and Leahy. 2003 مهارت های مالی را نمیتوان اثبات کرد،

2

آموزش مالی نقش مهمی در آن دارد، همانطوری که خانواده هایی که مهارت مالی دارند بهتر پس اندازهایشان را اداره می کنند. از دلایل اهمیت این موضوع این است که بسیاری از خانواده ها با ثروت بسیار کمی پا به عرصه ی بازنشستگی میگذارند(.)Venti and Wise. 1998 این مسئله نه تنها برای رفاه شخصی معانی عمیقی در پی دارد، بلکه برای خط مشی یا مصلحت عمومی نیز اینگونه میباشد، به عنوان مثال خانواده هایی با پس انداز کم که فاقد سپری در مقابله با شوک های منفی هستند به احتمال زیاد به دریافتی های ماهیانه ی دولتی وابسته خواهند بود. علاوه بر این، ابتکارات آموزش مالی باید به کاهش پراکندگی در ثروت کمک کند، پراکندگی که بسیار بیشتر از نابرابری موجود در درآمد که اغلب مورد بحث است، میباشد.

-2ادبیات موضوع:

تامین مالی شخصی اگر چه یکی از ابعاد بسیار مهم اقتصاد خانوارها می باشد اما متاسفانه در کشور ما در آموزش آن در سطوح مدارس و حتی دانشگاه ها برنامه مشخص و مدونی وجود ندارد. بخش مهم سبک زندگی خانوارها از تصمیمات مرتبط با تامین مالی شخصی آنان نشات می گیرد. در کشور ما دانش مالی افراد و خانواده ها ضعیف بوده و مطالعات نشان می دهد حتی فارغ التحصیلان یا دانشجویان رشته های مرتبط مانند مدیریت مالی و حسابداری نیز لزوماً شناخت کاملی از دانش تأمین مالی شخصی ندارند.

مهناز مسیبی (1392) در تحقیقی تحت عنوان " مطالعه ی رفتار مالی شخصی معلمان دبیرستان های شهرستان خرمدره " میزان درک و شناخت معلمان دبیرستان های شهرستان خرمدره از دانش تأمین مالی شخصی با روش علمی مورد بررسی قرار گرفته است.شیائو جینگ جیان چوانیی تنگ و شیم سویون در ژوئن سال (2008 ) در تحقیقی با عنوان " رفتارمالی و رضایت از زندگی در میان دانشجویان دانشگاه ایالات متحده آمریکا "هدف این پژوهش بررسی رابطه میان رفتار مالی و رضایت از زندگی در میان دانشجویان دانشگاه یا به عبارتی بررسی نقشی که رفتار مالی در رضایت آکادمیک ایفا می نماید و تاثیر آن بر رضایت کلی از زندگی بوده است. که به این نتیجه رسیدند که داشتن سواد مالی در رضایت از زندگی مشارکت دارد. لئو آرمل ( 2011) در تحقیقی با عنوان " سواد مالی وپذیرش مشتری در اوگاندا " که نشان داد برخورد با برخی از محصولات مالی از طریق گوشی های تلفن همراه هنوز نیاز به یک سطح عمومی سواد مالی از کاربران فقیر و کم درآمد تا کاربران نهایی را دارد. دیویدسون در مطالعه خود نشان داد که تنها حدود %15 از طرح رهبری پول موبایل در استفاده از خدمات به فعالیت های موفقیت آمیز دست یافتند. بنابراین، هدف اصلی از پژوهش ارزیابی این است که آیا بین سطح سوادمالی وپول تلفن همراه کاربران ارتباطی وجود دارد؟

آنها ازمردم کم درآمد شروع کردند ومتوجه شدند که آنها برای استفاده از تلفن همراه ارزشهای شخصی و اصلی دارند و ویژگی اصلی مورد انتظار آنها سرعت و امنیت و مقرون به صرفه بودن بود. این در حالی بود که در خانواده ها ارزشهای شخصی و کیفیت زندگی و مسئولیت ها متفاوت بود. علت اصلی عدم تمایل به استفاده عدم اعتماد مردم به دلیل نداشتن سواد مالی شناخته شد.
الزویر در تحقیقی با عنوان " تنظیمات خطر بازگشت دردامنه بازنشستگی "این مقاله به بررسی استقلال کارکنان هلند و تنظیمات بازنشستگی وسرمایه گذاریشان با استفاده از نظر سنجی از حدود 1000 شهروند هلندی پرداخته است که به این نتیجه رسیدند که متوسط پاسخ دهندگان تمایلی به پس انداز و سرمایه گذاری برای بازنشستگی ندارند و علت آن این است که بسیاری از پاسخ دهندگان در حال حاضر فاقد مهارت استقلال سرمایه گذاری به دلیل نداشتن دانش و یا سواد مالی برای بازنشستگی هستند.

در 26 فوریه سال 2013 درکوالالامپور، در کنفرانسی به بررسی سطح آگاهی از سواد مالی در میان دانشجویان مدیریت پرداختند و به این نتیجه رسیدند که، دانش آموزان باید از سنین جوانی شروع به یادگیری واژگان مالی و امور مالی بکنند، و باید قادربه نشان دادن مهارت های خود باشند.

3

آناماریا لوساردی و روب آلیسی در سال 2008 ، در مقاله ای با عنوان سواد مالی و حضور در بازار بورس، دریافتند که کسانی که سواد مالی کمتری دارند به احتمال زیاد تمایل کمتری به سرمایه گذاری در سهام دارند.

در زیر به تعریف متغیرها می پردازیم:
سواد مالی
سواد یعنی سیاهی و یک مصدر عربی است. اصطلاح سواد مالی ترجیحا به عنوان اطلاعات مناسب و بطور عموم به عنوان توانایی دسترسی، ارزیابی، سازماندهی و استفاده از منابع مالی تعریف شده است. برای اینکه کسی دارای سواد مالی گردد باید چگونگی وضوح یک موضوع یا ناحیه ای از دستورالعملهای مورد نیاز را بشناسد. سیستم آموزشی مالی باید با حرکت سریع علوم و فنون انفجار اطلاعاتی حاکم بر دنیای کنونی متناسب باشد و اطلاعات مورد نیاز در حوزه ی تخصصی خود را در اختیار اشخاص قرار دهد تا آنها توانایی برنامه ریزی مالی را دارا باشند و بتوانند برای آینده خود به خصوص زمان بازنشستگی برنامه ریزی نمایند.
پس انداز
پس انداز در واقع " درآمد خرج نشده یا مصرف معوق است." یعنی میزانی از درآمد که ما آن را خرج نمی کنیم یا اموالی که برای مصرف بعد کنار می گذاریم.

برنامه ریزی بازنشستگی

طراحی و پیاده سازی مجموعهای از پیش بینیها وعملیات مالی است که نیازهای مالی هر فرد و خانواده را در زمان بازنشستگی برآورد میکند .

تنوع بخشیدن به ریسک
میزان احتمال آن که بازده واقعی سرمایه گذاری شما با میزان مورد انتظارتان تفاوت داشته باشد. پاره ای از مولفین ریسک و عدم اطمینان را مترادف با یکدیگر دانسته و نهایتا ریسک را عدم اطمینان ذهنی دانسته اند که نسبت به وقوع حوادث وجود دارد.

سرمایهگذاران با توجه به تأثیر شرایط عدم اطمینان روی پیامدها، علاوه بر در نظر گرفتن بازده، ریسک سرمایهگذاری را مورد توجه قرار میدهند. نگهداری تعدادی سهام مختلف، ریسک سرمایهگذاری را کاهش میدهد زیرا همه سهام در بازار دارای رفتار همسانی نیستند.

اگر در یک سبد سرمایهگذاری تشکیل شده، تعداد سهام افزایش یابد از میزان نوسانپذیری بازده سبد سرمایهگذاری کاسته میشود. برای مثال، گرم شدن آب و هوا، بازار چتر را خراب میکند ولی باعث رونق فروش بستنی میشود. بنابراین، اگر کسی مالک سهام شرکتهایی در هر دو این صنعتها باشد میتواند خود را از تأثیرات آب و هوا حفظ کند اما اگر سهام یکی از این دو را داشته باشد گرمای هوا، او را تحت تأثیر قرار میدهد. ×

ایجاد ابزاری جهت کنترل بر خود

کنترل و مدیریت مسایل مالی بسیار آسان تر از آن چیزی است که تصور می شود. برای کنترل خرج و درآمد خود می توانید از راهکارهای متفاوتی استفاده کنید تا بودجه دقیق خود را تعیین و بر اساس آن به موفقیت های مالی دست پیدا کنید؟لازم نیست برای این منظور از مشاور مالی کمک گرفت. اینکه برای درآمد و هزینه های ثابت خود برنامه ریزی داشته باشید و به صورت ماهانه، ریز مخارج خود را یادداشت کنید، باعث می شود تا متوجه شوید هر ماه بابت چه چیزهایی پول خرج کرده اید. این مساله همچنین کمک می کند تا به مرور زمان متوجه خرج های اضافه بشوید و از آنها پرهیز کنید؟

-3فرضیه های تحقیق

4

-1 برنامه ریزی بازنشستگی و ثروت خانوادگی اثر مثبت و مستقیمی بر سواد مالی دارند. -2 تنوع بخشیدن به ریسک اثر مثبت و مستقیمی بر سواد مالی دارد؟

-3 برنامه ریزی های بازنشستگی اثر مثبت و مستقیمی بر سواد مالی دارد. -4 برنامه ریزی های پس انداز اثر مثبت و مستقیمی بر سواد مالی دارد؟

- 5 ایجاد ابزاری جهت کنترل وتسلط بر خود اثر مثبت و مستقیمی بر سواد مالی دارد.

-4روش تحقیق

جامعه آماری عبارتست از گروهی از افراد یا اشیاء که در خاصیت ها یا ویژگی های مورد پژوهش مشترک می باشند و با هدف و موضوع پژوهش ارتباط دارند ( ساعی ارسی، .(1390 هرچه جامعه آماری کوچکتر باشد میتوان آنرا دقیقتر از یک جامعه آماری بزرگتر مطالعه نمود؟ در این پژوهش جامعه آماری دانشجویان کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی-گرایش مالی ورودی سال1391 دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر میباشد که با توجه به اطلاعات دریافتی از دانشگاه در بهار 1393، تعداد دانشجوی کارشناسی ارشد رشته مدیریت بازرگانی-گرایش مالی 59 نفر میباشد که به دلیل مشخص بودن تعداد افراد جامعه آماری، نمونه آماری با جامعه آماری برابر است. نمونه، عضوی از جامعه ی آماری است که ویژگی های غالب اعضاء جامعه آماری را دارا است و در واقع معرف جامعه و یا مجموعه ی آزمودنی ها می باشد و نتایج حاصله از مطالعه ی آن قابل تعمیم به کل جامعه است ( ساعی ارسی، .(1390 نمونه آماری این تحقیق، از طریق نمونهگیری تصادفی ساده انتخاب شدند. این تحقیق از نظر اهداف کاربردی بوده و از نظر جمع آوری داده ها از نوع توصیفی×پیمایشی است. به منظور جمع آوری اطلاعات از مطالعات کتابخانه ای و هم چنین از×یک مطالعه ی میدانی در دانشگاه آزاد اسلامی واحد ابهر استفاده شد. در این مطالعه برای جمع آوری داده ها، از پرسش نامه استفاده شد که روایی و پایایی آن مورد بررسی قرار گرفت. پرسشنامه استفاده شده شامل دو بخش سوالات جمعیت شناختی و سوالات ارزیابی کننده متغیرهای تحقیق بود، که متغیر کنترل بر خود (سوال 1 و 2 و (3، متغیر برنامه ریزی پس انداز (سوال 4 و 5 و (6، متغیر برنامه ریزی بازنشستگی (سوال 7 و 8 و (9، متغیر تنوع بخشیدن به ریسک (سوال 10 و (11، و متغییر وابسته-سواد مالی (سوال 12و ( 13 قید و مورد بررسی واقع شده اند. بمنظور طراحی این سوالات از طیف 5 گزینه ای لیکرت استفاده شد که یکی از رایج ترین مقیاس های اندازه گیری به شمار می رود. این طیف یک مقیاس فاصله ای است که از تعدادی عبارت و گزینه های جوابیه تشکیل شده است . لذا یک مقیاس مرکب است. گزینه های جوابیه در این مقیاس، معمولا نشانگرخیلی زیاد یا خیلی کم پاسخگو نسبت به یک موضوع یا مفهوم معین، اعم از مثبت یا منفی است. به عبارت دیگر از طریق این مقیاس می توان باور و نگرش پاسخگو را تعیین کرد (خاکی، 1389، ص. (290 شکل کلی و امتیاز بندی این طیف به خیلی زیاد با امتیاز 5 و خیلی کم با امتیاز 1 تعلق می گیرد. ×

جدول : 1 امتیاز بندی طیف 5 گزینه ای لیکرت

در این تحقیق به منظور دست یابی به روایی پرسشنامه از نظرات متخصصین امر بویژه اساتید راهنما و مشـاور اسـتفاده شـد و پرسشنامه نهایی تهیه شده به تایید آنها رسید. روایی محتوای وسیله اندازه گیری( ترکیب مقیاسهای اندازهگیری)، حدّی است که آن پوشش مناسب برای سوالات تحقیقی مطالعه فراهم میکند.

5

در این تحقیق علیرغم اینکه ازپرسشنامه استاندارد استفاده شده ولی باتوجه به بومی سازی آن بـرای سـنجش پایـایی از روش آلفای کرونباخ استفاده شد. اطلاعات مربوط به آزمون آلفای کرونباخ در جدول 2 آمده است.

جدول :2 آزمون ضریب آلفای کرونباخ جهت بررسی پایایی

در این تحقیق مقدار آلفا با توجه به فرمول بالا در همه گویه ها بالای 70 درصد بدست آمد که نشان می دهد پرسشنامه استفاده شده پایا میباشد. هرقدر درصد بدست آمده به % 100 نزدیکتر باشد بیانگر قابلیت اعتماد بیشتر به پرسشنامه است.

-5یافته های تحقیق

در این بخش ابتدا از آمار توصیفی به منظور بررسی ویژگیهای جامعه آماری استفاده شده است، سپس به آزمون فرضـیه هـا پرداخته شده است.

-1آمار توصیفی: پاسخ دهندگان این پرسشنامه از لحاظ جنسیت 35/6 درصد زن و 64/4 درصد مـرد بودنـد. بیشـترین پاسـخ دهندگان در بازه سنی 25 تا 30 سال است.

-2آمار استنباطی: به منظور بررسی رابطه بین متغیرهای مستقل و وابسته و بررسی فرضیه های تحقیق، از آزمـون همبسـتگی استفاده میشود که با توجه به نتایج آزمون کولموگروف- اسمیرونوف، از آزمون ضریب همبستگی پیرسون استفاده شـده اسـت که نتایج آزمونها ، با استفاده از نرم افزار SPSS و ضریب همبستگی بین هریک از متغیرها در سطح تشخیص 5 درصد خطـا و اطمینان 95 درصد در جدول 4 نشان داده شده است.