بخشی از مقاله
چکیده :
در پژوهش حاضر سعی بر این بوده است با بهره گیری از الگوی نیاز سنجی ترکیبی ، به بررسی و مقایسه نیازهای دانش آموزان در پنج حوزه که شامل نیازهای جسمانی ، اجتماعی ، تحصیلی ، روانی و شغلی پرداخته شود . تحقیق حاضر ، از نظر هدف ، تحقیقی کاربردی و از لحاظ روش مطالعه ای توصیفی بوده است . جامعه آماری پژوهش را دانش آموزان دختر مدرسه راهنمایی اندیشه در روستای هلایجان در سال تحصیلی 93-94 تشکیل داده اند . نمونه های پژوهش مشتمل بر 45 نفر بوده که شیوه نمونه گیری نیز به صورت تصادفی از هر سه پایه انتخاب شده اند ابزار گرد آوری اطلاعات این پژوهش نیز پرسشنامه نیاز سنجی - - GNI بوده که از روایی و پایایی قابل توجهی برخوردار بوده
. داده های به دست آمده از پژوهش با استفاده از شاخص های آمار توصیفی ، شامل انواع جدول فراوانی ، میانگین ، آزمون t و انحراف معیار نما ، کجی و کشیدگی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت . و برخی از نتایج پژوهش عبارت بوده اند از :
– 1 میان نیازهای جسمانی و اجتماعی – جسمانی ، تحصیلی – جسمانی ، شغلی ، اجتماعی ، روانی – اجتماعی ، تحصیلی – اجتماعی ، شغلی ، روانی – تحصیلی ، روانی ، شغلی ، تحصیلی ، شغلی ارتباط معنی داری وجود دارد. و شباهات های بسیاری مشاهده شده است .
– 2 میان نیازهای جسمانی و روانی ارتباط معنی داری وجود ندارد و بین این نیازها تفاوت های مشاهده شده است.
مقدمه :
تلاش و کوشش افراد در زندگی به منظور تامین نیازهای اساسی است . عدم تامین این احتیاجات و نیازها چه در زمینه بدنی و چه در جنبه روانی سبب پیدایش تشویش و اضطراب در افراد می شود . که موانعی در راه تامین احتیاجات اساسی او ظاهر می گردد . مطالعاتی که به واسطه زیست شناسان و روانشناسان به عمل آمده نشان می دهد که پاره ای از احتیاجات بدنی و روانی برای تمام افراد بشر ضروری و حیاتی است . تامین یا عدم تامین این احتیاجات در بهداشت بدنی و روانی افراد تاثیر فراوان دارد . با اینکه فعالیت افراد در هر دوره از رشد برای تامین این دسته از احتیاجات فرق می کند پس می توان گفت افراد در تمام ادوار زندگی این احتیاجات را برای خود ضروری و حیاتی تلقی می کنند . و برای تامین آنها حداکثر تلاش و کوشش را به خرج می دهند .
این گونه احتیاجات برای معلمان مدارس بسیار سودمند است . از یک طرف عوامل موثر در بهداشت روانی و بدنی بچه ها را برای ایشان مشخص می سازد و از طرف دیگر در فهم و رفتار دفاعی بچه ها ایشان را یاری می نماید ، هر یک از این دسته احتیاجات به نسبت تاثیراتی را در ادامه حیات افراد دارند که احتیاجات بدنی در درجه اول دارای اهمیت می باشند . این دسته از احتیاجات دارای دو جنبه مثبت و منفی هستند .
جنبه مثبت مربوط به اموری است که تامین آنها ادامه حیات را ممکن می سازد . مثلاً احتیاج به اکسیژن ، غذا ، آب ، حرارت ، خواب و استراحت اینها جزء جنبه مثبت بدنی قرار دارند و ادامه حیات فرد وقتی ممکن است که اینگونه امور دسترسی داشته باشند . جنبه منفی احتیاجات بدنی مربوط به اموری است که پیدایش آنها حیات فرد را به خطر می اندازد . روی همین اصل محافظت از بدن در مقابل اینگونه امور ضروری است . در برنامه مدارس باید موادی گنجانده شود که بچه ها را به اصول و مبانی بهداشت آشنا سازد . معلم از این طریق ایجاد عادات صحیح بهداشتی در بچه ها و شرکت دادن آنها در بازیها و اعمالی که عضلات و اندام آنها را به فعالیت وا دارد در زمینه تامین بهداشت بدنی آنها اقدام کند .
عدم تامین احتیاجات بدنی نه تنها رشد بدنی را متوقف می سازد بلکه آثار روانی نیز دارد . دسته ای دوم از احتیاجات اساسی ، احتیاجات روانی است که به نظر روانشناسان این دسته احتیاجات به اندازه احتیاجات بدنی برای انسان ضروری و حیاتی است . در این فصل سعی می شود که به منظور بررسی موضوع این پژوهش به مسائلی از قبیل بیان مسله تحقیق و اهمیت و ضرورت آن و نیز اهداف تحقیق پرداخته شود .
ضرورت و اهمیت پژوهش :
بدیهی است که کشور ما به مطالعات و تحقیقات مربوط به آموزش و پرورش دانش آموزان در زمینه های مختلف از جمله مقایسه نیازهای دانش آموزان ، رشد اجتماعی ، هوش ، یادگیری و غیره نیاز فراوان دارد . و در این میان ضروری است که به مسائل و مشکلات مهمی در شناخت و برآوردن نیازهای دانش آموزان و شکل گیری شخصیت آنها لطمه می زند مورد توجه قرار گیرد .
ویلیام گلاسر در این باره می گوید چون معلمان دوره راهنمایی و دبیرستان اشتیاق بیشتری برای کار با دانش آموزان موفق دارند با برخورد با دانش آموزان کم تلاش در این مقاطع روز به روز بیشتر ناامید می گردند . او می گوید : هنگام گفتگو با صدها معلم دریافتیم که مشکل آنان نبود انضباط در کلاس و یا اعتراض دانش آموزان نسبت به آموزگاران نیست بلکه آنها احساس می کنند نتوانسته اند شاگردان خود را به تلاش وادارند .
بدین ترتیب معلم و شاگردان در دام های پیچیده گرفتار شدند و دانش آموزان مطالب درسی برایشان خسته کننده است و هیچ فایده ای در یادگیری مطالب نمی بینند از طرف دیگر معلمان در راه کوشش برای وادار کردن آنها به یادگیری تنها کار را بدتر می کنند بنابراین برای رفع بهبود اوضاع راهی جزء برآورده ساختن نیازهای دانش آموزان و توجه به این نیازها که هم باعث تشویق و ایجاد انگیزه در دانش آموزان می شود و هم سبب آسودگی خاطر معلمان می گردد . و ببینند که دانش آموزان به چه چیزهای احتیاج دارند ؟ نیازهای آنان در ارتباط با مدرسه و کلاس درس عبارتند از : -1 امنیت -2 امید -3 پذیرش و مقبولیت -4 شان و احترام -5 قدرت -6 لذت و سرگرمی -7 شایستگی .
این نیازها با علایق و یا خواسته ها متفاوتند زیرا آنها تنهای مدام دانش آموزان هستند برای مثال پذیرش و مقبولیت ، هنگامی که دانش آموز احساس کند که از طرف معلم مورد پذیرش نمی باشد ضمن احساس بی اتکایی و بی اهمیت بودن سعی خواهد کرد که مقبولیت و پذیرش همسالان و شاید برخی از همسالان نامناسب خود دریافت کند که نتیجه های جز دردسر برای معلم ببار نمی آورد برخلاف نیازها ، خواسته ها یا علایق شامل مواردی است که ما دوست می داریم و فقدان آنها ما را با مشکل جدی مواجه نخواهد کرد .
به عقیده مازلو هر فرد داری تعدادی نیازهای ذاتی است که فعال کننده و هدایت کننده نیازهای عزیزی اند یعنی ما با آنها به دنیا می آییم اما رفتارهایی که ما برای ارضای آن اکتسابی هستند . این نیازها بر اساس اهمیت به ترتیب زیر قرار می گیرند :
– 1 نیازهای فیزیولوژیکی Physiological needs
– 2 نیاز به ایمنی Safety needs
– 3 نیازهای عشق و تعلق داشتن Belongingness and love needs
– 4 نیاز به احترام Esteem needs
– 5 نیاز به خود شکوفایی Self - actualization needs
نیازهای فیزیولوژیکی شامل : نیاز به غذا ، هوا ، خواب و رابطه جنسی است .
نیازهای ایمنی شامل : امنیت ، ثبات ، نظم و رهایی از ترس و اضطراب می باشد .
نیازهای تعلق داشتن و عشق : از طریق روابط عاطفی با شخص یا اشخاص دیگر برآورد .
نیازهای احترام شامل : عزت نفس و احترام از سوی دیگران است .
نیاز خود شکوفایی شامل : تحقق توانایی های بالقوه و قابلیت های شخص بوده و به عبارتی مازلو خود شکوفایی را به عنوان نیاز یک فرد برای محقق کردن آنچه »برای انجام آن زاده شده است -
هر نیازی که در پایین ترین مرتبه سلسله مراتب قرار گیرد قوت ، توانایی و اولویت آن بیشتر نیازهای فیزیولوژیکی جزء بنیادی ترین و قوی ترین نیازها هستند و قادر به بازداری کامل همه ناتوانی در برآورده کردن نیازهای سطح پایین تر ، نوعی نارسایی در فرد ایجاد می کند به نیازهای کمبود یا نارسایی نیز می نامند .
نیازهای شناختی : نیازهای دانستن و فهمیدن
مازلو ، معتقد بود مجموعه دیگری از نیازها - نیاز به داشتن و فهمیدن - وجود دارد مراتب نیازهای شناختی را تشکیل می دهند . این نیازها مسائق های ذاتی هستند و در اوایل زندگی - اواخر دوره نوزادی و اوایل کودکی - طبیعی کودک ظاهر می شوند . عدم توفیق در بر آوردن این نیازها زیان بار است و می تواند از شخصیت بازداری کند .
