بخشی از مقاله
چکیده
بررسی وکشف پیوند های دو سویه ی متن هاودیوان های شعرشاعران،پژوهشگران را به درک بهتری رهنمون وهنرآفرینی،تاثیروتاثرشاعران ونویسندگان درفرم ومحتوا می سازد.زبان و بیان حافظ نه تنها بر ادبیات ملّی ایرانی بلکه در گستره ی وسیعی از ادبیات ملل جهان تأثیرگذار بوده است.اگر چه در ادبیات کردی، نام حافظ با »نالی« بیش از هر شاعری ، گره خورده است اما نقش حافظ بر» وفایی شاعر« و عارف کُرد ، دیگر گونه است. این مقال کوتاه تلاشی اندک در تأثیر شگرف زبان و ادبیات فارسی بر زبان ادب کردی پژوهشی است نگارنده درمقاله پیش رو در نظر داردبه روش تحقیقی توصیفی-تحلیلی، با نگاهی به نقش محوری شعر حافظ در ادب ملل جهان ،چند عنصر مهم شعر »وفایی« چون رند، مستی، خود شناسی و ... را که متأثر از »حافظ« است ، بررسی کرده و با نمونه های موفق از تضمین های وفایی از حافظ ، به این نتیجه دست می یابد که »وفاییکُرد« ، از نادره گفتارانی است که بسیار صریح ایده های فکری و موتیف های شعری حافظ را عصرها دورازوی،در شعر می آورد.
کلید واژه ها: حافظ،وفایی، مضمون ، شعرکردی
-1 درآمدی بر ادب کردی،تببین مسأله وپیشینه پژوهش» زبان و ادبیات کردی ، زبان فرهنگی وسیع و گسترده ای است که در مدت زمان طولانی عمر خویش ، زبان و ادبیات بخش قابل ملاحظه ای از این سرزمین پهناور بوده و با زبان و ادبیات فارسی در ارتباط تنگاتنگ بوده و هست و شاخه ای از زبان ملّی ما ایرانیان محسوب می شود. « - کاکه رش ، - 1:1378
سرزمین ایرانی از دیرباز متشکل از قومیت ها و زبان های گوناگون بوده و هست و بزرگ ترین عامل وحدت عامل وحدت بین این گوناگونی ها ، وحدت زبان و ادبیات بوده است . موضوع مهم دیگر پیوندی پایدار بین اقوام ایرانی پس از ساسانیان ایجاد کرد وحدت دین اسلام بود که رشته های پیوند ملّی را بیشتر و بیشتر استحکام بخشید . به دو موضوع فوق ، می توان مطلب سومی افزود و آن حب و دوستی وطن و رحیه ی حماسی و ملّی ایرانی است.
دو مطلب اول ، یعنی رهبری زبان رسمی فارسی و دین رسمی اسلام - نه مذهب - ، اگر چه در مقابل بیگانگان وغیر ایرانیان اتحاد و همبستگی بین گوناگونی ها را ایجاد کرد امّا ، درخت راست قامت و بلند زبان و ادبیات فارسی در بیشه ی ایرانی مملو از درختان کوچک و بزرگ زبان و قومیت ها با ادبیات مختلف ، سر بر به اوج کشید و شاخ و برگ های زیبا و پیکر تنومندش مانع بلند شدن و رشد درختان کوچک و بزرگ زبان ها و قومیت های دیگر می شد. به عبارت ساده تر ، زبان غالب به زبان های مغلوب - بسیار کم - اجازه ی رشد داده و می دهد . تا جایی که اکنون از بعضی زبان ها ، فقط نامی در کتاب هامانده است . ولی یک عامل مهم توانسته است مانع از انهدام و بودینا زبان و ادبیات قومیت ها باشد و آن ادبیات ملّی و قومی آنها بوده است اگر توانای نگهداریش را داشته باشند.
زبان و ادبیات کردی هم با همه ی وسعتش در مقابل زبان و ادبیات فارسی ، مغلوب بوده است .ولی به دلایل متعدد ، از نابودی در امان مانده است . محققان ادبیات کردی ، مهم ترین عامل حفظ آن را محیط جغرافیایی کردستان می دانند.کوهستانی بودن و عدم ارتباط و تسلط مستقیم در طول دوران های تاریخی با فرهنگ و ادبیات غالب ، باعث شده است که زبان و ادبیاتش ماندگار باشد. به گمان من افزون بر مطلب فوق ، در عصر فضا و کامپیوتر و ارتباط
سریع فرهنگ ها و ملّت ها ، ایثارگران و فداکاران تلاش گر در حوزه ی ادبیات کردی - به یمن اسلامی بودن و انعطاف پذیری و لازمه ی عصر و زمان -امکان احیا و حفظ این آثار ملّی را باز گذاشته است . اگر چه ادبیات مکتوب آن در گذشته به دلایلی ، بیشتر منظوم بوده و به صورت شعر باقی مانده است نه نثر ؛ ولی امروزه با فراهم بودن بستر مناسب و علاقمندی جدی بسیاری از ادیبان ؛ به سرعت در حال گسترش و پویایی است .
با همین اوصاف چنان که گفته آمد از معرض تأثیر زبان و ادبیات فارسی در امان نمانده است
. از مهم ترین دلیل این اثر گذاری ها : تسلط و وحدت زبان فارسی ، دین رسمی و انتقال آن از راه های ادبیات و مسایل اسرائیلیات به زبان فارسی و از آن جا به ادبیات کردی ، لزوم یادگیری زبان فارسی به خصوص در میان حاکمان محلی و به اصطلاح پرورش دبیران و کاتبان مخصوص و از همه مهم تر جذابیت و نفوذ طبیعی ادبیات فارسی به ویژه آثار شاعران و نویسندگان نمونه و برجسته ی ادبیات از جمله مولوی ، سعدی ، فردوسی و حافظ . زبان فارسی که از محدوده ی ایران هم خارج شده و مرزها را گسترده و می پیمود ، تا جایی که ، » روزگاری از مدیترانه تا سند و از بین النهرین تا سیحون امتداد داشت . - « ذوالفقاری ، - 321 : 1381 واین اعجوبه های فارسی نه تنها بر داخل ، بلکه بر ادبیات دور دست هم نفوذ کرده اند . پس طبیعی می نماید که بر ذهن و بیان و ادبیات ادیبان و شاعران کرد نفوذ داشته باشد . امروز ، به عنوان یک فرهنگ باور ملّی برای در آمده است که یک کرد در هر جای دنیا قبل از آن کرد باشد یک ایرانی است و مفتخر به حمل پیام و فرهنگ ایرانی است و این زبان و ادبیات است که در انتقال اندیشه فرهنگ و آداب و رسوم و در نتیجه ساختار اجتماعی مؤثر است.
شاعران و ادیبان کرد همواره در پرتو فرهنگ غنی و پر بار اسلامی پرورش یافته اند و از مفاهیم دینی و شاعران ایرانی به خصوص شاعران عارف مسلک و شیرین بیان ، به شیوه های گوناگون بهره ها برده اند و با همه ی محدودیت ها و سخت کامی ها در استحکام و پایداری رفیع و استوار تمدن اسلامی نقش آفرینی کرده اند . از میان شاعران بزرگ این خطّه ی میهن ، » وفایی « شاعر عارف و ادیب برجسته ی کرد ، در عین حال که از استعداد ذاتی شعری بسیار والایی برخوردار بوده در زبان و بیان و حتّی مفاهیم و مضمون از حافظ متأثر بوده است - که در متن اصلی بسط و توضیح داده شده است - .
