بخشی از مقاله
چکیده
هدف از این تحقیق بررسی تأثیر فعالیت هاى سازمان هاى حمایتی مردم نهاد بر کاهش آسیب زنان سرپرست خانوار است. فرضیات تحقیق بر اساس مبانی نظري و تجربی مبنی بر اینکه هر یک از کمک هاى مادي،برگزاري کلاس هاى آموزشی، ارائه خدمات مشاوره اى، ایجاد اشتغال و ارائه خدمات درمانی به زنان سرپرست خانوار در جهت کاهش آسیب هاي اجتماعی آنان تأثیر دارد بررسی، فرموله و تدوین شده اند .روش تحقیق زمینه یابی و از نوع توصیفی است. جامعه آماري تحقیق 480 نفر از زنان سرپرست خانوار تحت پوشش حمایتی سازمان هاى مردم نهاد ساکن در شهر کرمان در سال 1389 می باشند. حجم نمونه آماري 214 نفر است که با استفاده از فرمول کوکران به دست آمده است.روش نمونه گیرى اعمال شده تصادفی ساده می باشد و براى تجزیه و تحلیل داده ها از آزمون t تک نمونه اى استفاده شده است.هر یک از متغیرهاي تحقیق در پیشگیري از آسیب زنان سرپرست خانوار تأثیردارد.نتیجه حاصله مشخص می کند که وضعیت زندگی زنان سرپرست خانوار پس از تحت پوشش قرار گرفتن بهبود یافته و فرضیات تحقیق نیز تأیید شد.
واژگان کلیدي: آسیب ، زنان، سازما ن هاى غیردولتی، سرپرست خانوار
مقدمه
امروزه ارتباط مردم با حکومت و دستگاه هاي دولتی و رشد مشارکتهاي هرچه بیشتر آنان از طریق نهادها و سازمانهایی صورت می گیرد که به سازمانهاي مردم نهاد معروف شده اند.ویژگیهایی نظیر نداشتن وابستگی به ساختار دیوانسالارانه و منابع عمومی دولت ،داوطلبانه و دموکراتیک بودن ،آنها را از سازمانهاي دولتی متمایز می کند.آینده جهان در سیطره سازمانهاي غیر دولتی خواهد بود.برهمین اساس هرکشوري احتمال بقاي قدرتمند خود را از طریق گسترش سازمانهاي مردم نهاد رقم خواهد زد.کوفی عنان دبیرکل سازمان ملل متحد گفته :"قرن بیست و یکم عصر سازمانهاي مردم نهاد خواهد بود - مقیمی، - 1385هر زمان که یک جامعه یا نهاد اجتماعی بتواند مشارکت اعضاي خود را براي دستیابی به اهداف خاص یا حل مسئله اي جلب نماید،گفته می شود که آن جامعه سرمایه اجتماعی است.این مشارکت می تواند الزام به فعالیت اجتماعی ،سیاسی ،فرهنگی و هر نوع دیگر باشد. - موسوي، - 1385 شناسایی و تقویت سرمایه اجتماعی در قالب سازمان هاي مردم نهادو عضویت هاي داوطلبانه سبب افزایش سطح همکاري اعضاء در گروههاي اجتماعی و جامعه می شود و از این طریق منجر به افزایش سطح ارتباطات ،نظارت و کنترل در سطح نهادهاي عمومی اجتماعی می گردد. در نتیجه سرمایه اجتماعی جامعه را سالمتر، داراتر،و شاید باتدبیرترو شکیباتر می سازد. - اسلانرو دکر، - 2001 با توجه به اینکه سازمان هاى مردم نهاد داراي اساسنامه، ساختار حقوقیمدون و مصوب، مسئولان، مقامات اداره کننده، اعضا اعم از اصلی، وابسته و غیره هستند و از مقررات و رویه هاى مشخصی تبعیت می کنند در نقطه اى که به ثبت رسیده اند، ممکن است به گونه اى از الزامات عام یک کشور هم تبعیت کنند. علی رغم فرصت هاي اجتماعی برابر یا نابرابري که جوامع مختلف براي رشد و ارتقا ي هر یک از اعضاي خود فراهم می کنند، همواره و در تمام جو امع بشر ي داراي قشربندي اجتماعی، گروه ها واقشاري یافت می شوند که توانا یی اداره کردن زندگی خود و تهیه امکانات حداقلی لازم براي زندگی را ندارند و لذا نیازمند کمک و حمایت د یگرانی مانند دولت هايملی، افراد خیر و ... هستند .چنین افراد و گروه هایی را می توان ذیل عنوان کلی اقشار آسیب پذیر گرد آورد ؛ یعنی کسا نی کهعمدتًا به دلایلی اجتماعی و در برخی موارد نیز عو امل جسمی - مثلا معلولیت - قادر به گذران زندگی در حداقل استانداردهاي اجتماعی نیستند و لذا اعتقادات جوامع مختلف به اموري چون برابري، عدالت ، انسان دوستی و یا داشتن حق زندگی لااقل در پا یین ترین حدود ، سبب می شود که برنا مه ها یی بر اي یاري رسانی به چنین اقشاري در نظر گرفته شود. دلایل ز یادي وجود دارد که بتوان زنان بی سرپرستی را که به ناچار سرپرستی خانوار خود را برعهده دارند، جزء اقشار آسیب پذیر در نظر گرفت . از جمله این دلا یل می توان به فقر و وضعیت اقتصادي نا مناسب این زنان و خانوارها ي تحت پوشش آنان و نیز سا یر مشکلات متعددي اشاره کرد. که آنان را در مواجهه با د نیاي واقعی تهد ید می کند .وفاق عمومی که بر سر مسأله آسیب پذیر دانستن زنان سرپرست خانوار وجود دارد، موجب شده که بسیاري از دستگاه هاي محلی،لی و جها نی، خود را دست اندرکار گرهگشایی از مسائل این زنان و خانواده هاي آنان بدانند و در جهت تواناساز ي آنان و حمایت از ایشان تا رسیدن به سطح اقتصادي و اجتماعی مطلوب فعالیت کنند . یکی از فعا لیت ها ي عمده اي که در این ز مینه در برخی از کشورها صورت گرفته، سرشماري از این قشر و گردآوري داده هایی است که آنان را به لحاظ جمعیت شناختی توصیف می کند .در مراحل بعدي می توان تجزیه و تحلیل هاي مبسوطی بر روي چنین دادههایی انجام داد و احتمالا به نتایج قابل توجهی رسید.
بیان مسئله
پژوهش حاضر نیز یک تحقیق مسئله مدار کاربردي است که در صدد حل یکی از موضوع هاى اجتماعی و امنیتی در ایران است .از آنجا که سازمان هاى مردم نهاد یکی از ابزارهاي اساسی مدیریت دولتی نوین در جهت رشد و توسعه فعالیت هاى اجتماعی سیاسی و توسعه اى هستند و در اکثر کشورها نقشی اساسی در فرایند توسعه بر عهده دارند،هر چند ضمن کمک به شکل گیرى و ایجاد این نهادهاي جامعه مدنی، در فعالیت هاى توسعه براي آن ها نقشی محوري قائل شود، اما این سازمان ها، در فرایند توسعه هنوز نتوانسته اند جایگاه مناسبی را کسب، و اعتماد ملی و دولتی را به خود جلب کنند .همچنین باید بتوانند به نیازهاي اجتماعی به شکل کار آمد و اثربخش پاسخ دهند. صباحی است که در کشورمان نیز به آن توجه جدي شده است و دولت تلاش می کند تااز آنجا که سازمان هاي مردم نهاد یکی ازابزارهاي اساسی مدیریت دولتی نوین درجهت رشد و توسعه فعالیت هاي اجتماعی -سیاسی و توسعه اي هستند و در اکثر کشورهانقشی اساسی در فرایند توسعه بر عهده دارند، چند صباحی است که در کشور ما نیز به آن توجه جدي شده است و دولت تلاش میکند تا ضمن کمک به شکل گیري و ایجاد این نهادهاي جامعه مدنی،در فعالیت هاي توسعه براي آنها نقشی محوري قائل شود .اما این سازمان ها، در فرایند توسعه هنوز نتوانسته اند جایگاه مناسبی را کسب و اعتماد ملی و دولتی را به خود جلب نمایند .همچنین باید بتوانند به نیازهاي اجتماعی به شکل کارآمد و اثربخشی پاسخ دهند .به رغم قبول اهمیت غیرقابل انکاري که پیمایش و کارها ي آماري می تواند داشته باشد، اما به نظر می رسد که تاکنون لااقل در کشور ما کمتر از زاویه اي نزدیک به این زنان و مسائل شان پرداخته شده است و حتی در این مورد تعداد کمی پیمایش وجود دارد و در اغلب موارد نیز محققان از فاصله اي ز یاد به مسأله زنان سرپرست خانوار نگر یسته اندبنابراین این تحقیق به دنبال بررسی این مسئله است که سازمان هاي مردم نهاد تا چه حدي در پیشگیري از آسیبهاي وارده بر زنان سرپرست خانوار دخیل هستند؟ و به موضوع با دیدگاه آسیب شناسانه توجه دقیقی کنند و با مطالعه بر روي این موضوع به این نتیجه برسند که سازمان هاى مردم نهاد تا چه حدي در کاهش آسیب پذیري زنان سرپرست خانوار می توانند نقش آفرین باشند.بنابراین سؤال اصلی تحقیق این است که :آیا فعالیت و اقدام سازمان هاى مردم نهاد درپیشگیري از آسیب زنان سرپرست خانوار مؤثر است؟
اهمیت ضرورت و اهداف تحقیق
انواعی از سازمان هاى مردم نهاد در جامعه ایران در حال شکل گیرى است که دامنه فعالیت آن ها روز به روز متنوع تر و پیچیده تر می شود که با اعمال مدیریت صحیح و استفاده از آن توانمندى ها می توان از گسترش این سازمان ها به عنوان یک فرصت و ابزار جهت توسعه در زمینه هاى اجتماعی، سیاسی، اقتصادي وفرهنگی کشور نام برد .و هدف از آن بررسی میزان تأثیرگذاري اقدامات این سازمان ها درکاهش آسیب هاى اجتماعی و اقتصادى زنان سرپرست خانوار می باشد
ادبیات نظري
انجمن هاي داوطلبانه بر سطوح متفاوت جامعه تاثیرهاي متفاوت مختلفی دارند که برخی آثار آنها بدین شرح است :ارائه فرصت اجتماعی به افراد براي عضویت در گروههاي اجتماعی بیشتر، ارائه فرصت اجتماعی جهت بسط روابط اجتماعی و شبکه شخصی افراد، ارائه فرصت اجتماعی براي ابراز عقیده و پیشنهاد راه حل در عرصه عمومی ارائه فرصت اجتماعی براي شرکت در تصمیم گیري هاي گروهی - شارع پور،. - 1380 تاثیر انجمن هاي داوطلبانه فقط به سطح خرد محدود نمی شود، این گونه انجمنها درسطح کلان نیز تاثیر گذارند - چلبی، . - 1389 فلسفه زیر ساخت مسایل اجتماعی مربوط به خدمات رفاه و تأمین اجتماعی جایگاهی مشخص و معتبر در فرهنگ و ارزش هاي جامعه ایران دارد و بنابراین شاخه و برگ کنونی درخت خدمات انسانی بر تنه استوار و ریشه عمیق اعتقادات، باورها و جهان بینی و در اصول اخلاقی دین زرتشت : تصورات دیرین قرار گرفته است - خاکساري، - 1372 آمده که صدقه ملکوت الهی را پیش می برد، همچنین جاي دیگري می گوید : اي مزدا خواهشم از شما این است که درماندگان و بیچارگان را دست گیرید - موسوي، ملک، - 1383 در ایران پس از اسلام با توجه به این که برخورد اسلام با خدمات اجتماعی و انسانی به همنوع از مرز نصحیت فراتر رفته و در چارچوب قوانین مشخص و تکالیف شرعی می باشد موجب شده است ایرانیان در طول تاریخ کمک به نیازمندان را امري مقدس به حساب آورند. - زاهدي، - 1377چنانکه نهاد وقف در دوران حکومت سلجوقیان و صفویان از توجه و گسترش زیادي برخوردار شده و توجه برنامه ریزي شده به مشکلات اقشار نیازمند نیز از دوران قاجار و با تماس غرب آغاز شد . پس
