بخشی از مقاله
چکیده:
یکی از اماکن مهم، اماکن آموزشی هستند که اغلب دارای سطح استاندارد بالاتری برای کنترل آلودگی صدا می باشند ایجاد محیط امن صوتی برای انجام کارهای فکری در مدارس از جمله اهداف مطالعات صدای مدارس می باشد مطالعات نشان داده است که آلودگی صدا عامل اصلی ناراحتی معلمان به شکل تحریک پذیری، عدم تمرکز، خواب آلودگی، خستگی، افسردگی و سردرد تظاهر می یابد، باعث کاهش تمرکز، تداخل در مکالمه، افت تحصیلی دانش آموزان در دروس حفظ کردنی و حتی کاهش نمرات آنها به افت شنوائی و اختلالات روانی در بین دانش آموزان خواهد شد. لذا مسئله اصلی این مقاله »چگونگی اصول و قوانین طراحی یک مرکز آموزشی واقع در شهرک غرب تهران - منطقه - 2 با کنترل اکوستیکی« می باشد.
و هدف اصلی آن »بررسی اصول طراحی یک مرکز آموزشی واقع در شهرک غرب تهران با کنترل اکوستیکی« خواهد بود این مقاله از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا به روش توصیفی - پیمایشی می باشد و از این رو با توجه به موضوع مقاله و روش انجام پژوهش هم به صورت کیفی - عوامل موثر بر آکوستیک مدرسه - و هم به صورت کمی - استاندارد ها و ابعاد فضاها - مورد مطالعه قرار می گیرد. روش جمع آوری اطلاعات در این مقاله به روش کتابخانه ای درباره علم آکوستیک و اصول طراحی آکوستیک از یک طرف و همچنین مدارس، انواع، عملکردهاو استانداردها و نمونه های مشابه مطالعه می گردد. همچنین به صورت میدانی با تهیه یک پرسشنامه محقق ساخته در مورد رنگ و نور و صدا و اصول طراحی مدرسه از دیدگاه دانش آموزان خواهیم پرداخت.
در این مقاله در ابتدا به مطالعه منطقه ایجاد مدرسه طرح اکوستیکی در شهرک غرب تهران و در ادامه به طراحی اکوستیکی از لحاظ مصالح ساختمانی و سایر موارد خواهیم پرداخت. نتایج نشان می دهد در طراحی مدرسه در کنار مواردی مانند مکان یابی، طراحی امکانات موردنیاز، در نظر داشتن توسعه آینده، مسیرهای دسترسی، محوطه سازی مناسب و سایر مسائل فیزیکی و کالبدی باید به کیفیت فضای داخلی نیز اندیشید. طراحی مناسب فضا از نظر اکوستیک و صدا بندی مناسب اهمیت یافته و یکی از عوامل تعیین کننده کیفیت یک فضا و ایجاد تمایل به حضور در آن است. بنابراین با توجه به محدوده گسترده مصالح اکوستیکی و مشخص بودن ویژگی های آنها می توان اقدام به انتخاب مصالح اکوستیکی مناسب برای کاربرد در مدرسه نمود و مصالح مناسب را به کار برد.
کلید واژه ها: طراحی اکوستیکی، مرکز آموزشی، طراحی و صدا
-1 مقدمه:
صدا یکی از عوامل محیطی است که باعث آزار واذیت انسان ها خواهد شد از این رو به عنوان یکی از آلودگی محیطی در جهان شناخته می شود. عوامل محیطی گوناگون مانند هوا، آب، خاک ، آلودگی های نوری چالش هایی هستند که برای دانشمندان به طور جدی برای مدیران شهری شناخته شده اند. در این میان آلودگی صدا به عنوان یکی از مهمترین آلودگی ها به شمار می رود. [2] آلودگی صدا به عنوان یکی از عوامل مخاطره آمیز بهداشتی و ایمنی در دنیا شناخته شده است پژوهش های مختلف نشان می دهد که امروزه صدای بیش از حد مجاز در همه جا از جمله ساکنین مدارس، ادارات، بیمارستانها، ساختمانهای عمومی و صنایع و .... را مورد آزار قرار می دهد، از این رو بررسی کمیت و کیفیت آن در اماکن موردنظر و محدودیت های آن اهمیت بیشتری پیدا کرده است. [6] یکی از اماکن مهم، اماکن آموزشی هستند که اغلب دارای سطح استاندارد بالاتری برای کنترل آلودگی صدا می باشند.[12] - ایجاد محیط امن صوتی برای انجام کارهای فکری در مدارس از جمله اهداف مطالعات صدای مدارس می باشد [2]
لذا با توجه به مسئله اصلی تحقیق که چگونگی اصول و قوانین طراحی یک مرکز آموزشی واقع در شهرک غرب تهران - منطقه - 2 با کنترل اکوستیکی ما به بررسی عوامل ایجاد کننده آلودگی صوتی در مدارس خواهیم پرداخت به طور کلی آلودگی های صوتی در مدارس به دو دسته آلودگی های خارج از مدارس - مانند خودروها، قطار، هواپیما، مراکز تجاری و ... و منابع داخل مدارس - مانند صدای دانش آموزان، صدای ناشی از تفریح و ورزشی، سیستم های تهویه و .... - تقسیم می شوند. از این رو بررسی خصوصیات آکوستیکی سازه دیوارها، پنجره ها، دربها و طبقات مدارس و همچنین نوع پوشش سطح داخلی آنها می تواند بر آلودگی صدای مراکز آموزشی موثر واقع شود. [9] مطالعات نشان داده است که آلودگی صدا عامل اصلی ناراحتی معلمان است که این ناراحتی به شکل تحریک پذیری؛ عدم تمرکز، خواب آلودگی، خستگی، افسردگی و سردرد تظاهر می یابد.
ضمن آن که می تواند باعث مشکلات قلبی عروقی، تنفسی و گوارشی گردد. [7]مطالعات دیگر نشان داده است که آلودگی صدا در مدارس می تواند باعث کاهش تمرکز، تداخل در مکالمه، افت تحصیلی دانش آموزان در دروس حفظ کردنی و حتی کاهش نمرات آنها به خصوص در درس ریاضی گردد. برخی مطالعات نیز به افت شنوائی و اختلالات روانی در بین دانش آموزان در ارتباط با آلودگی صدا اشاره نموده اند [10] در پژوهشی که در سال 1383 انجام یافته و در آن مدارس شهر تهران از نظر شاخص های آلودگی صدا و خصوصیات آکوستیکی بنا مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند معلوم شد که شرایط آکوستیکی مدارس، بیش از %60 نامناسب بوده و مواجهه دانش آموزان با صدا بیشتر از مقادیر توصیه شده است. [3]
برای مطالعه شرایط آکوستیکی در مدارس مطالعاتی بسیاری صورت گرفته است از جمله پاکارینن1در تحقیقی که در مدارس فنلاند انجام داده، زمان باز آوایی در کلاس های درس را مورد مطالعه قرار داده است .در این مطالعه کلاس ها در دو حالت خالی و پر مورد بررسی قرار گرفته اند .طبق نتایج، دریک سوم کلاس 0/9 ثانیه بوده است.در کلاس خالی زمان باز آوایی صدای زمینه بیش از dB - A - 35 یا کمتر بوده و تراز معادل فشار صوت بین dB - A - 79-58 بوده است. بیستافا - 2000 - 2 در مقاله ای در کانادا منتشر نموده نشان داده که در گروه کلاس های آرام زمان باز آوایی بین 0/3-0/1 ثانیه بوده است و در کلاس هایی که زمان بازآوایی بین 0/5-0/4 ثانیه بوده صدا هاکاملاٌ مفهوم بوده است. لذا وی این محدوده را برای کلاس ها مناسب می داند. در این مطالعه صدای زمینه ایدآل کمتر از dB - A - 20 و قابل قبول کمتر از dB - A - 25 پیشنهاد شده است. [9] کنچت - 2002 - 3 در مقاله ای نقش صدای زمینه و زمان باز آوایی را مورد بحث قرار داده است. در این مطالعه 32 مدرسه در امریکا مورد بررسی قرار گرفته و نتایج نشان می دهد که اکثر کلاس ها شرایط لازم را از نظر زمان باز آوایی نداشته اند.
در ایران دو تحقیق منتشر شده حاکی از این است که مقادیر تراز فشار صوت در داخل کلاس ها از حدود توصیه شده کشوری بالاتر بوده است در تحقیقی که نصیری و همکاران - - 1383 در مدارس کرج انجام داده است نشان داد که تراز معادل فشار صوت سی دقیقه ای - Leq30min - داخل کلاس ها به دلیل تراکم دانش آموزان، فرسودگی ساختمان مدارس، استقرار مدارس در محل های شلوغ و پرترافیک نظیر حاشیه بزرگراه ها و خیابان های اصلی، همجواری با مدارس دیگر در مجتمع های آموزشی، فعالیت های ساختمانی همسایه و نیز فقدان مکان اختصاصی مناسب برای ساعات زنگ ورزش با میانگین dB - A - 51/8 بالاتر از حدود استاندارد پیشنهادی مرکز تحقیقات مسکن با حداکثر تراز dB - A - 35 بوده است. [7] در پژوهش نصیری و همکاران - - 1386 در مدارس شهر ایلام انجام شده است. نتایج نشان داد که تراز فشار صوت در کلاس های مورد بررسی در محدوده dB - A - 73-53 بوده که در مقایسه حد توصیه شده مقررات ملی برای مدارس بیشتر بوده است.
همچنین زمان بازآوایی در کلاس های مورد بررسی بین 2/9 تا 4/9 ثانیه بوده که در مقایسه با مقدار تعیین شده مرکز تحقیقات ساختمان و مسکن که R=1sec تعیین شده، بالاتر بودهاست[8]همانطور که ملاحظه می گردد اکثر مطالعات بر میزان صدای زمینه و زمان باز آوایی که شاخص مهمی برای تعیین خصوصیات آکوستیکی کلاس های درس هستند، تاکید نموده اند. برای اشاره به تاریخچه طراحی اکوستیکی مدارس در ایران می توان به دوران پهلوی اشاره کرد؛ طاهر زاده بهزاد اولین طراح اکوستیکی مدارس در ایران شناخته می شود که علاوه بر طرح مباحث نظری و توجه به اصول و استانداردهای ساخت مدارس در کتاب سردمداران هنر، طرح یک مدرسه - صنایع مستظرفه - را ارائه کرده است.
این طرح تحت تاثیر گرایشهای معماری هم عصر خود با رویکردی تاریخ گرا طراحی شد و طاهر زاده بهزاد از آن به عنوان نقشه یک مدرسه صنایع مستظرفه که در اسلوب رنسانس ایتالیا کشیده شده، یاد کرده است دبیرستان شاه رضا در مشهد - 1310؛ - 1931 در دوران بازگشت طاهرزاده بهزاد به میهن و اقامت او در مشهد طراحی و ساخته شد هنرستان راه آهن اثر دیگری از مهندس کریم طاهر زاده بهزاد است در خارج نیز مدارس زیادی به منظور مطالعه شیوه اکوستیکی ساخته شده اند از جمله این مدارس می توان به مدرسه راهنمایی تریسته، مدرسه دآمیچس برونی، مدرسه ابتدایی در فاگنانو اولونا - 1972 - ، مدرسه مدیریت ولریک لیوون گنت، بلژیک و دبیرستان لیک ویلمر دینگ، سانفرانسیسکو ، محوطه دانشگاهی کوچک برای مدرسه آکسبو ، ناپا ، کالیفورنیا و غیره را نام برد. در این مقاله سعی شده است به بررسی مباحث فوق الذکر بپردازیم و چگونگی طراحی اکوستیکی برای مراکز آموزشی را مورد بررسی قرار دهیم. یکی از مشکلات و محدودیتهای این تحقیق می توان به همکاری نکردن سازمانها در مورد معماری مدارس دانست در این مقاله سعی شده است از طریق مطالعات کتابخانه ای به حداکثر مفاهیم رسید.
-2 روش تحقیق:
این مقاله از نظر هدف کاربردی و از نظر اجرا به روش توصیفی - پیمایشی می باشد از این رو با توجه به موضوع مقاله و روش انجام پژوهش هم به صورت کیفی - عوامل موثر بر آکوستیک مدرسه - و هم به صورت کمی - استاندارد ها و ابعاد فضاها - مورد مطالعه قرار می گیرد. روش جمع آوری اطلاعات در این مقاله به روش کتابخانه ای منابعی - اعم از کتب و مقالات و پایان نامه ها - همچنین با تهیه یک پرسشنامه محقق ساخته و سنجش رضایت دانش آموزان از روش طراحی مدرسه از لحاظ نور و رنگ و صدا و سایر مباحث را جویا خواهیم شد.
-3 نتایج و بحث:
3؛-1 مطالعه منطقه احداث طرح مدرسه اکوستیکی در شهر تهران:
محل احداث طرح مدرسه اکوستیکی منطقه 2 شهر تهران یکی از مناطق شهری تهران است که در شمال شرقی میدان آزادی؛ از غرب تا شمال غرب تهران ادامه دارد. این منطقه از جنوب به خیابان آزادی، از غرب به بزرگراه اشرفی اصفهانی و بزرگراه محمدعلی جناح و از شرق به بزرگراه شهید چمران محصور است. شهرک غرب در منطقه 2 شهرداری تهران واقع و دارای هفت فاز مسکونی است. سعادت آباد در شمال، بزرگراه همت در جنوب، رودخانه پونک در غرب و رودخانه درکه در کنار بزرگراه چمران و محله ونک - ملاصدرا و ده ونک - در شرق این محله، حدود چهارگانه شهرک غرب را مشخص میکنند در سال » 1340مجتمع مسکونی شهرک غرب« در شمالغرب تهران، با طراحی و معماری مهندسان آمریکایی و براساس مدل نمونه برجهای مسکونی ایالات متحده آمریکا ساخته و به همین دلیل نام این منطقه شهرک غرب شد - کتاب اول - . این شهرک در گذشته محل اسکان خارجیهایی بود که وارد تهران میشدند.
در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی، متخصصان و صنعت گرانی که برای گسترش فعالیتهای علمی و صنعتی به ایران آمده بودند، در »مجتمع مسکونی شهرک غرب« و چندخانه ویلایی آن زمان ساکن شدند و طرحهای شهرسازیبه سبک جدید و کاملاً متفاوت با تهران قدیم توسط شرکتهای ساختمانی خارجی در زمینهای تقسیم شده اطراف روستای تاریخی خوردین آغاز شدند. [1] شهرک غرب از نظر موقعیت جغرافیایی حدوداً در 51 درجه و 21 دقیقه طول شرقی و 35 درجه و 46 دقیقه عرض شمالی قرار گرفته است.
میانگین ارتفاع زمینهای شهرک غرب از سطح دریا حدود 1535 متر، میانگین مقدار باران سالیانه 405 میلی متر و متوسط سالیانه رطوبت نسبی هوا 45 درصد میباشد جهت وزش باد غالب، غربی 270 - درجه - و متوسط سرعت وزش باد 5/5 متر بر ثانیهاست. نسیمی از درههای خنک کوهستان شمال در شب - بادکوه - و نسیم خفیفی از بیابانهای جنوب تهران در روز - باد دشت - به طور آهسته هر شبانه روز جریان دارد. - - www.irimo.ir زمین پروژه واقع در تقاطع خیابان های خوردین و هرمزان شهرک قدس، منطقه 2 شهرداری می باشد . این زمین از سه طرف با معابر عمومی و از یک طرف با بافت مسکونی احاطه شده است. مساحت زمین پروژه 24754 متر مربع است. بلندترین نقطه زمین، در منتهی الیه شرق و پایین ترین نقطه در منتهی الیه غربی است. شیب عمومی زمین شرقی-غربی و در حدود
