بخشی از مقاله
1مقدمه
امنیت، احساس آرامش و اطمینان از عدم تعرض به جان، مال و سایرحقوق انسان است. این ارزش انحصاری، یکی از ضرورتهای زندگی فردی واجتماعی است.
مساله ی امنیت فضایی و احساس امنیت در شهر ، مقوله ای است که کم و بیش در تمامی کشورهای جهان مورد توجه قرار می گیرد.در حقیقت از آنجا که یکی از معیارها و عوامل مهم در مباحث مرتبط با جنبه های اجتماعی توسعه ی پایدار ، تشویق شهروندان برای حضور در فضاهای شهری و تقویت تعاملات اجتماعی در این عرصه هاست،طبیعتاً شناسایی و رفع موانع چنین حضوری ضروری می گردد. بررسی یافته های مطالعات متعدد به عمل آمده در نقاط مختلف جهان ،گویای این واقعیت است که یکی از مهم ترین موانع دست یابی به این هدف، احساس عدم امنیت در فضاهای شهری می باشد.
امروزه تردیدی وجود ندارد که لازمه زیستن پایدار انسان، همزیستی با طبیعت است و هرجا و هرهمزیستی در معرض مخاطره و آسیب قرار گیرد، زندگی انسانها نیز به اشکال مختلف با نابسامانی های روبرو می گردد.از آنجا که پارک ها حلقه بارز واسط بین انسان و طبیعت هستند، می توان این اماکن را یکی از نخستین کارکردهایی دانست که ساکنین شهرها به نوعی همواره با آن در تماس اند . در این مقاله، به روش توصیفی وتحلیلی و به کمک منابع کتابخانه ای و بهره جستن از نظریه های مختلف جامعه شناسان وبرنامه ریزان شهری، تبیین نقش فضاهای شهری در پیشگیری از جرم وایجاد امنیت برای شهروندان دنبال شده وراهکارهای لازم پیشنهاد گردیده است.
-2روش تحقیق
-2-1پرسش های تحقیق:
(1 منظور از پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی چیست؟
(2 آیا وجود و یا عدم وجود برخی کاربری ها در طراحی و کالبد شهر در وقوع جرم موثر است؟
3( آیا میتوان با تدوین و اتخاذ راهبرد C.P.T.E.D در زمینه ی کالبدی، ازوقوع جرم پیشگیری کرده و احساس امنیت شهروندان را در پارک هها ارتقاء داد؟
(4 راهکارهای کالبدی موثر در افزایش ایمنی و احساس امنیت و کاهش جرایم در شهرها و محلات شهری کدام است؟
-2-2فرضیه های تحقیق
• به نظر می رسد رضایت ساکنین شهرها میتواند تاثیرات کالبدی بر طراحی پارک داشته باشد.
• به نظر می رسد نارضایتی ساکنین در شهرها ناشی از بی توجهی طراحان به خصوصیات شخصی و فرهنگی ساکنین است.
• به نظر می رسد میتوان الگوها و چارچوبهای طراحی بر مبنای رضایتمندی شهروندان به دست آورد(مثلا ایجاد و طراحی فضای سبز و فضای باز تحت نظارت)
• به نظرمی رسد کهCPTED به برنامه ریزان این امکان را می دهد که به جای توجه صرف به مسایل اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی، به کالبد و شکل طراحی شهر ها نیز توجه کنند.
• به نظر می رسد با توجه به تنگناها و نارسائی های طراحی شهری در ملایر و مشکلات مربوط به مسایل جرم در این شهردر مقطع کنونی به کارگیریCPTETED قادرباشد، امنیت در شهرها را بالا برده و از این طریق مردم از احساس امنیت و آرامش خاطر بالایی برخوردار گردند.
-2-3اهداف تحقیق
اهداف پژوهش به صورت کلی در قالب سه مورد زیر قابل بیان میباشند:
• شناسایی مفاهیم، اصول و استراتژیهای رویکرد CPTED در پیشگیری ازجرم و ارتقای امنیت محیطی شهرها و محلات شهری؛
• شناسایی عوامل محیطی(کالبدی) موثر در پیشگیری از جرم؛
• راهکارهای کالبدی ارتقاء امنیت و پیشگیری از جرم.
-2-4جامعه ی آماری
حجم آماری این تحقیق پارک کوهسار شهرستان ملایراست.
-2-5ابزار گردآوری اطلاعات
در این پژوهش، جهت گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و میدانی استفاده شده است. ازمنابع کتابخانه ای شامل کتب یا مقالات، اسناد، طرح های توسعه شهری، پایان نامه های دانشگاهی، نقشه ها و منابع مرتبط با موضوع ونیز شبکه اینترنت، اطلاعات گردآوری و مطالعه شده است. همچنین نمونه های مورد نیاز پژوهش از طریق مطالعات میدانی اخذ شده است.
-2-6 چارچوب نظری تحقیق
از مهمترین بخشهای هر شهر که محل بروز تعاملات اجتماعی شهروندان و محمل جریان زندگی شهری است، فضاهای عمومی است.یکی از شرایط حضور مردم در این فضاها، تامین احساس امنیت آنها می باشد.ناهنجاری های کالبدی از جمله عوامل موثر بر کاهش احساس امنیت استفاده کنندگان از فضاهای عمومی است.
برای سنجش میزان متغیر وابسته پژوهش یعنی احساس امنیت در جامعه ی آماری پژوهش( پارک کوهسار)، از ابزار مشاهده،مصاحبه ومطالعه استفاده شده است.
-3پیشینه ی تحقیق
این نظریه از اوایل دهه60و70 میلادی در آمریکا شروع به شکل گیری می کند و در آثار افرادی چون الیزابت وود، جین جاکوبز،اسچلمو آنجل، اسکار نیومن اهمیت طراحی شهری و تاثیر آن بر رفتار و جرم، به وضوح مشاهده می شود .در این آثار، نوعی انتقاد از وضع موجود معماری در آن دوره وجود دارد.
در ایران هم از سال 1381به بعدتحقیقاتی انجام شده است.
جدول (1) پیشینه ی رویکردCPTED
دهه نظریه پرداز نظریات و اصول پیشنهادی
خیابان بر ناظر چشمان
1960 جکوبز خصوصی و عمومی فضای بین روشن مرزبندی
پیادهراهها گرفتن قرار استفاده مورد پیوسته
×کاربری در اختلاط ایجاد
1970 ×جفری انتشار کتاب پیشگیری از جرم از طریق طراحی محیطی که در انتخاب نام رویکردCPTEDموثر بود.
کاهش وقوع جرم از طریق حذف تقویتکنندههای آن
×نیومن قلمروبندی و ایجاد حس مالکیت در ساکنین
نظارت طبیعی و توانایی دیدن و دیده شدن
بهبود سیمای ساختمان
مجاورت کاربری مسکونی با دیگر امکانات مورد نیاز مردم
نوشتن کتابی در اصلاح کار قبلیاش، با عنوان"خلق فضای قابل دفاع"
بررسی تأثیر گونه های مسکن بر توانایی ساکنان در کنترل محیط
وجود کمترین میزان فضای غیرقابل دفاع در بلوکهای شهری متشکل از خانههای تک واحدی
قرارداشتن باغ- آپارتمانها در میان خانههای تک واحدی و بلندمرتبهها از نظر دارا بودن فضای غیر قابل
دفاع
دارا بودن بیشترین میزان فضای غیرقابل دفاع در بلندمرتبهها
راحتتر بودن کنترل فضاهای عمومی برای ساکنین در آپارتمانهای کم واحد
ویلسون و نگهداری و مواظبت از محله نظیر عدم وجود عناصری چون پنجرههای شکسته یک ساختمان، وجود
کلینگ آشغال ... در محله
و ساویل ایجاد رویکرد نسل دومCPTEDو توصیه به در نظر گرفتن مسائل اجتماعی و روانشناسانه در ورای
کلولند توجه به محیط فیزیکی برای پیشگیری از جرم در مناطق مسکونی
2000 ×ساویل ایجاد مدل امنیت گستری که وظیفه ایجاد امنیت و پایدار نگهداشتن آن در محلات را به ساکنین واگذار
میکند تا با کمک متخصصین به این مهم دست یابند.
