بخشی از مقاله
چکیده
هدف پژوهش حاضر، بررسی تأثیر ویژگیهای فردی حسابداران رسمی بر رفتار اخلاقی آنها میباشد. در پژوهش حاضر، تأثیر ویژگیهای فردی حسابداران رسمی بر دومین مرحله از مراحل تصمیمگیری اخلاقیرِست - قضاوت اخلاقی - ، مورد بررسی قرار گرفته است. قضاوت اخلاقی فرآیندی است که فرد نتیجه اخلاقی هدف را شناسایی میکند و یا عبارت است از قضاوت در مورد اینکه چه عملی از لحاظ وجدان اخلاقی بیشترین توجیهپذیری را دارد. در این پژوهش، ویژگیهای فردی حسابداران رسمی شامل؛ سابقه کاری و سن می-باشد. دادههای این پژوهش با طرح سناریو و توزیع پرسشنامه بین 117 نفر از حسابداران رسمی عضو جامعه حسابداران رسمی ایران گردآوری و فرضیههای فرعی پژوهش با استفاده از رگرسیون ساده خطی بررسی شده است. یافتههای این پژوهش نشان میدهد که، ویژگیهای فردی حسابداران رسمی بر قضاوتهای اخلاقی آنها تأثیر دارد.
-1 مقدمه
-1-1 بیان مسئله
در سالهای اخیر، توجه فزایندهای به اخلاقیات معطوف شده است، به خصوص از زمانی که شرکتها و سرمایهگذاران به واسطه رفتارهای غیر اخلاقی دچار ضرر و زیانهای متعدد شدهاند. بُعد اخلاقی قضاوت حسابرس در حالت کلی توسط قضاوت و تصمیمگیری محققان بهعنوان بخش از کل فرآیند حسابرسی تشخیص داده شده است
پایین آوردن احتمال شکست در فرآیندها و بهبود در اجزای تشکیلدهنده آن به درک صحیح از تصمیمات و رفتارهای اخلاقی وابسته است. در واقع تصمیم-گیری اخلاقی، تصمیمی است که فرد برای انجام آن به دلایل اخلاقی تکیه میکند. تخاذ تصمیمهای اخلاقی نقش مهمی را در حرفه حسابداری ایفا میکند. رسوایی اخیر شرکتهایی مانند، اِنرون - 2001 - و وورلدکام - 2003 - در واقع شکست رفتارهای اخلاقی در محیطهای کسب و کار میباشد و این موضوع باعث افزایش تحقیقات در زمینه تصمیمات اخلاقی شدهاست
بهمنظور توضیح قضاوت اخلاقی، مدلهای قضاوت اخلاقی پیشنهاد شدند. تحقیق قضاوت اخلاقی در حسابداری تا حدزیادی توسط مدلرِست تحتتاثیر قرار گرفته است. جهت سنجش قضاوت اخلاقی در این پژوهش نیز از مدل رِست که قضاوت اخلاقی دومین مولفه آن میباشد، استفاده شده است. در رابطه با قضاوتهای اخلاقی تحقیقاتی زیادی انجام شده است. هنگامی که یک مسئله اخلاقی شناخته شد، تصمیمگیرندگان از بین عملکردهای ممکن عملی یا - تصمیمی - را انتخاب میکنند که بیشترین توجیهپذیری را دارد.
در واقع فرد پاسخدهنده در شرایطی قرار میگیرد که باید انتخاب کند که آیا عمل انجام شده به لحاظ اخلاقی درست است یا خیر. عنصر اصلی این تعریف این است که، مهارتهای شناختی توسط افراد تصمیمگیرنده زمانی که با یک مسئله اخلاقی رو برو هستند جهت تمایز میان درست و نادرست استفاده خواهد شد. تصمیمگیری بین درست و نادرست یک عنصر حیاتی در مرحله قضاوت اخلاقی میباشد. اگر فرد یک انتخاب واقعی از بین تصمیمهای درست و نادرست نداشته باشد در نتیجه قضاوت فرد نمیتواند بهعنوان اخلاق توضیح داده شود
بخش عمدهای از کارهای رِست حاصل کارهایی که کلبرگ - 1958 - انجام داده است، که کار پیاژه - 1932 - را در گسترش شناخت اخلاقی توسعه داد. از سوی دیگر، ویژگیهای فردی حسابرس از جمله - سن، جنسیت، تجربهکاری، میزان تحصیلات - ، میتواند بر قضاوتهای اخلاقی وی تأثیر بگذارد. به نقل از سینگاپاکدی - 1999 - ، مدیران مسنتر به افشا مشکلات اخلاقی تمایل دارند و نسبت به مسائل مربوط به تخطی اخلاقی که میتواند به سازمان و ذینفعان مربوط شود، حساستر هستند - فراندو و همکاران، . - 2008 در این پژوهش، محقق در پی آن است که با یافتن پاسخ این مسئله که آیا ویژگیهای فردی حسابداران رسمی بر قضاوتهای اخلاقی آنها تأثیر دارد یا نه؟ راهکارهای پیشنهادی را در جهت شکوفایی هر چه بیشتر جامعه حسابداری و حسابرسی و ترغیب حسابرسان به سوی اخلاقیات که بقای آنها را در جامعه حسابداری و حسابرسی تضمین میکند، ارائه نماید.
-2-1 مبانی پژوهش
-1 -2-1 ادبیات پژوهش
اخلاق حرفهای، مجموعهای از اصول و استانداردهای سلوک بشری است که رفتار افراد و گروهها و تشکلها را تعیین میکند. همچنین، اخلاق را میتوان بهعنوان شاخهای از فلسفه تعریف کرد که به ارزشهای مربوط به رفتار انسانی، درستی و نادرستی اعمال او و خوبی و بدی اهداف و پیامدهای چنین رفتارها و محتوای این گونه اقدامات میپردازد
اخلاق تعیین کننده مرزهایی است که بهوسیله آنها افراد با جهان ارتباط برقرار میکنند که این امر شامل چگونگی انجام تجارت و چگونگی برخورد با دیگران و ملاحظات مربوط به محیط میشود. افراد میتوانند ابعاد اخلاقیشان را از مطالعه تاریخ و ادبیات، اصول مذهبی و تجربیات و مشاهدات شخصی استنتاج کنند. تمام این منابع به مجموعهای از ارزشهای پذیرفته شده جهانی مانند اهمیت راستگویی و احترام به دیگران اشاره دارند. حسابداران حرفهای نسبت به منافع جامعه و حفظ رقابت حرفهای خود مسوولیت دارند و نباید منافع شخصی از انجام چنین وظیفهای جلوگیری کند. بنابراین میطلبد با رعایت اصول و موازین اخلاقی برای رعایت منافع عمومی نگرانی و تلاش مضاعفی داشته باشند.
-1-1-2-1 مدلهای تصمیمگیری اخلاقی
تصمیم اخلاقی، تصمیمی که هم از نظر قانونی و هم اخلاقی در یک اجتماع بزرگتر قابل پذیرش باشد یا پیامدهایی که بر رفاه همکاران اثر گذار است - مهدوی و موسوینژاد، . - 1390 جونز تصمیم اخلاقی را بهعنوان تصمیمی معرفی میکند که هم از نظر وجدانی و هم از نظر قانونی برای بخش بزرگی از جامعه قابل قبول است. این اصول فراتر از قانون هستند و راهنمای حل مسائل وجدانی با رعایت انصاف و راه حل درست و به حق میباشند. اخلاق به قوانین و استانداردهایهدایتیِ مربوط به قوانین فلسفه اخلاقی توجه میکند
در رابطه با تصمیمگیری اخلاقی مدلهای مختلفی ارائه شده است که عباررت است از؛ -1 مدل تصمیمگیری اخلاقی - یون - : یون رفتار اخلاقی افراد را تحتتأثیر 2 دسته عوامل معرفی نموده است. دسته اول که می- توان آنرا در غالب ویژگیهای فردی در نظر گرفت، شامل: عدالت، وظیفهشناسی، نسبیتگرایی، درجه خودخواهی و منفعتگرایی میباشد. که این عوامل همگی بر قضاوت اخلاقی به عنوان دسته دوم عوامل تأثیرگذار میباشند. و در نهایت قضاوت اخلاقی، منفعتگرایی، درجهی خودخواهی و عدالت مستقیما بر رفتار اخلاقی تاثیرگذار میباشند - یون، . - 2011 مدل یون بر اساس مدل تصمیمگیری اخلاقی بسط یافته و بر این اساس رفتار اخلاقی را تحت تأثیر دو عامل اصلی ویژگیهای فردی و قضاوت اخلاقی معرفی مینماید و عوامل زمینهای در مدل حاضر مغفول مانده است.
