بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی تأثیر کمآبیاري و محلولپاشی پلیآمینها بر میزان فلاونوئید و آنتوسیانین و در دو رقم آفتابگردان در شرایطگلدانی، آزمایشی به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کامل تصادفی با سه تکرار در دانشکده کشاورزي دانشگاه صنعتی شاهرود در سال 1394 اجرا شد. تیمارهاي کمآبیاري در سه سطح شامل: 100 درصد نیاز آبی - عدم تنش - ، 85 درصد نیاز آبی - تنشملایم - ، 70 درصد نیاز آبی - تنش شدید - ، به عنوان فاکتور اول و محلولپاشی هورمونهاي پلیآمین با غلطت یک میلیمولاردر چهار سطح شامل هورمون پوتریسین، اسپرمین، اسپرمیدین و شاهد - عدم محلولپاشی - به عنوان فاکتور دوم و ارقام آفتابگردان شامل رقم فرخ - زودرس - و رقم برزگر - دیررس - به عنوان فاکتور سوم بودند. در اثر متقابل تنش و رقم بیشترین غلظت فلاونویید و آنتوسیانین در تنش شدید ج70 درصد نیاز آبیض و در رقم فرخ - زودرس - به دست آمد.در اثر متقابل محلول پاشی و رقم بیشترین غلظت فلاونویید و آنتوسیانین در تیمار عدم محلولپاشی و در رقم فرخ به دست آمد. محلولپاشی برگ ها با هر سه نوع هورمون پلیآمین - پوتریسین، اسپرمین، اسپرمیدین - باعث کاهش غلظت فلاونوئید و آنتوسیانین نسبت بهتیمار شاهد در هر دو رقم شد که نشاندهنده نقش این هورمونها در پاسخ به تنشهاي محیطی و حذف رادیکالهاي آزاد می باشد.
مقدمه
گیاهان در دوران رشد با انواعی از تنشهاي زیستی و غیرزیستی مواجه می شوند. تنش کمبود آب از مهمترین تنشهاي غیرزیستی به شمار می رود که سبب کاهش رشد و عملکرد در بسیاري از گیاهان زراعی و دارویی به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک می گردد . - 4 - تبخیر و تعرق پتانسیل یکی از عناصر مهم چرخه هیدرولوژي است که نقش مهمی را در مطالعات کشاورزي، طرحهاي مدیریت منابع آب، طراحی شبکههاي آبیاري و زهکشی و سازههاي آبی، بازي میکند. تبخیر- تعرق واقعی گیاه فاکتور اصلی در تدوین برنامه آبیاري مناسب و بهبود راندمان مصرف آب در آبیاري است. روشهاي مختلفی براي محاسبه تبخیر و تعرّق گیاه مرجع پیشنهاد شده است که هر کدام از نظر دادههاي مورد نیاز تا حدودي با یکدیگر تفاوت دارند. فائو در سال 1998 نشریه - 56 - ، روش پنمن- مانتیث را به عنوان روش استاندارد برآورد تبخیر و تعرّق گیاه مرجع معرفی نمود . - 1 - عناصر و ترکیبات مختلفی در تغذیه گیاهان نقش دارند. در این بین، پلیآمینها نقش ویژهاي در تغذیه گیاهان دارند. پلی آمینهاي رایج شامل پوترسین، اسپرمین و اسپرمیدین هستند که در همه سلولهاي گیاهی یافت می شوند . - 3 - یکی از مهمترین فرآیندهاي متأثر از آنها پاسخ به تنشهاي محیطی و حذف رادیکالهاي آزاد می باشد . - 2 -
مواد و روشها
این مطالعه در سال 1394 به صورت گلدانی در دانشکده کشاورزي دانشگاه شاهرود، واقع در منطقه بسطام اجرا شد. این آزمایش در 72 عدد گلدان داراي قطر 22 سانتیمتر و ارتفاع 18 سانتیمتر که حاوي 10 کیلوگرم خاك مزرعه میباشند، انجام گرفت. عمق کاشت 5-6 سانتیمتر و تراکم گیاهان در هر گلدان در ابتدا 5 بوته بود که بعد از سبز شدن و استقرار اولیه گیاهچه ها عمل تنک صورت گرفته و درون هر گلدان فقط یک گیاهچه باقی گذاشته شد. براي محاسبه تیمارهاي آبیاري، ابتدا با استفاده از روش پنمنس مانتیث فائو و دادههاي آب و هوایی ایستگاه سینوپتیک شاهرود و خصوصیات گیاه مرجع - یونجه - ، میزان تبخیر و تعرق گیاه آفتابگردان در طی مراحل مختلف رشد محاسبه میگردد. هر سه پلیآمین به کار برده شده در این آزمایش - پوتریسین، اسپرمیدین و اسپرمین - خالص، پودري و ساخت شرکت سیگما هستند. محلول پاشی در دو مرحلهجمرحله اول پس از یک هفته از اعمال تنش کم آبی و مرحله دوم یک هفته قبل از گردهافشانی انجام میشود - ح هر دو مرحله محلول پاشی در هنگام غروب آفتاب باید انجام شودح دو هفته بعد از گرده افشانی، نمونه برداري از برگ سبز انجام گرفت.
پس از نمونهبرداري و اندازهگیري، تجزیه و تحلیل آماري دادهها بر مبناي مدل آماري آزمایش فاکتوریل با استفاده از نرم افزار صورت گرفت.
نتایج و بحث
با توجه به نتایج به دست آمده در جدول 1 غلظت فلاونویید و آنتوسیانین به طور معنی داري %1 - شب - تحت تأثیر سطوحمختلف آبیاري، محلولپاشی هورمونهاي پلیآمین و رقم قرار گرفت.
جدول-1 تجزیه واریانس اثر کمآبیاري، پلیآمینها و رقم بر غلظت آنتوسیانین و فلاونویید
منابع تغیرات - بحقحح - درجه آزادي فلاونویید آنتوسیانین
در مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و نیاز آبی بیشترین غلظت فلاونویید و آنتوسیانین در 70 درصد نیاز آبی در رقم فرخ - زودرس - به دست آمد - شکل 1 و . - 2 تنش خشکی در تمام سطوح خود موجب افزایش معنی داري بر میزان فلاونویید وآنتوسیانین در هر دو رقم شد و با افزایش سطح تنش بر میزان تجمع این مواد در برگها افزوده شد که این افزایش در رقمزودرس - فرخ - بیشتر از رقم دیررس - برزگر - بود. از آنجا که برگها همواره به عنوان جایگاه عمده فرآیندهاى متابولیسمی مطرحند، روندى صعودى در انباشت این رنگریزههاي گیاهی در برگهاي هر دو رقم با افزایش تنش مشاهده شد
شکل -1 مقایسه میانگین اثر رقم وسطوح مختلف آبیاري بر غلظت فلاونویید در گیاه آفتابگردان.حروف مشابه بیانگر عدم وجود تفاوت معنی دار بین میانگین تیمارها می باشد
شکل-2 مقایسه میانگین اثر رقم وسطوح مختلف آبیاري بر غلظت آنتوسیانین در گیاه آفتابگردان.
حروف مشابه بیانگر عدم وجود تفاوت معنی دار بین میانگین تیمارها می باشد.
در مقایسه میانگین اثر متقابل رقم و محلولپاشی پلیآمینها یشترین غلظت فلاونویید و آنتوسیانین در تیمار شاهد - عدم محلولپاشی - ودر رقم فرخ - زودرس - به دست آمد
شکل -1 مقایسه میانگین اثر رقم و محلولپاشی پلیآمینها بر غلظت فلاونویید در گیاه آفتابگردان حروف مشابه بیانگر عدم وجود تفاوت معنی دار بین میانگین تیمارها می باشد
شکل -2 مقایسه میانگین اثر رقم و محلولپاشی پلیآمینها بر غلظت آنتوسیانین در گیاه آفتابگردان.حروف مشابه بیانگر عدم وجود تفاوت معنی دار بین میانگین تیمارها می باشد.
