بخشی از مقاله
چکیده:
در دهههای اخیر به دنبال توسعه شهرها و گسترش و پیشرفت تکنولوژی در دنیای صنعتی و تغییراتشدید اِقلیمی و وقوع خشکسالیهای پیدرپی، آلودگی هوا روند رو به رشدی را طی کرده و یکی از همراهان دایمی جوامع بشری شده است. وقوع طوفانهای سهمگین توأم با گرد و غبار و حرکت ریزگردها از پیامدهای آن محسوب میشود. غلظت بالای ذرات گرد و غبار باعث ایجاد بیماری هایی همچون آسم، برونشیت، بیماری های ریوی، پوستی، آلرژیک و صدمه به عملکرد سیستم دفاعی بدن می گردد. در این پژوهش اساس روش ما اپیدمیولوژی1 است و پاسخ ما تعداد مرگ و میر میباشد و برای اینکه دادهها را بررسی کنیم غلظتها را در 25 گروه دستهبندی کردیم و در هر گروه تعداد مرگ و میر و مراجعات معادل را بدست آوردیم. در آخر رابطهی خطی بین غلظت PM10 و تعداد مرگ و میر افراد بدست آمد. مطالعات اپیدمیولوژی نشان داد که میزان مرگ و میر مرتبط با آلودگی هوا در حال افزایش است. از این رو تعیین اثرات آلودگی هوا بر بهداشت عمومی بطور قابل ملاحظه ای مورد بحث و توجه قرار گرفته است.
کلید واژه ها: گرد و غبار، مرگ و میر، اپیدمیولوژی.
.1 مقدمه
در گسترهی مسایل جهانی، یکی از مهم ترین موضوعات بحث برانگیز، محیط زیست و بحرانهای مرتبط با آن است. نیاز انسان به زیستن در محیط او را وادار میکند که عوامل، عناصر و نیروهای طبیعت را به طور دقیق مورد بررسی قرار دهد. یکی از بزرگترین مشکلات آلودگی هوا در کلان شهرها ذرات معلق - PM2 - می باشد. ذرات معلق می توانند طی فرآیندهای مختلف تولید شده و گروه های مخلوط از آلاینده های هوا را به وجود آورند. منابع ذرات اتمسفری به دو دسته منابع محیطی بیرونی احتراق صنعتی و منابع محیطی داخلی می باشند . - Gauvin et al, 2002 - آلایندههای هوا شامل دی اکسید کربن، دی اکسید نیتروژن، مونوکسید کربن، سرب، دیاکسید گوگرد، سولفاتها میباشند. انسان همواره با خطرات ناشی از عوامل طبیعی مواجه بوده است که یکی از این خطرات و حوادث ناگوار طبیعت، پدیده گرد و غبار میباشد و در ردیف یکی از زیان بارترین بلایای طبیعت قرار گرفته است. سازمان جهانی بهداشت - WHO - برآورد نموده است که سالیانه بیش از سه میلیون نفر درجهان به علت عوارض ناشی از آلودگی هوا با مرگ زودرس جان خود را از دست می دهند . - Ludovic et al, 2015 - این تعداد مرگ و میر حتی از تلفات ناشی از بیماری های مالاریا و ایدز نیز بیشتر است. اکثر مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا به خاطر ذرات معلقی است که کمتر از دو و نیم میکرون قطر دارند و به راحتی وارد بافت های ریه و جریان خون می شود. مکانیسم ایجاد بیماری توسط این ذرات باعث برانگیختن واکنشهای التهابی، به هم خوردن تعادل اعصاب خودکار بدن شده و همچنین این ذرات باعث لخته شدن خون در رگهای بدن و سکته های ناشی از آن میگردد - شاکریان و همکاران،. - 1389 از جمله اثرات گرد و غبار در استان خوزستان از قبیل افزایش بیماریهای قلبی عروقی در بین مردم به ویژه سالمندان و کودکان، بیماری مزمن تنفسی، سرطان ریه، حساسیت چشم ها، بینی و حلق، عفونت های دستگاه تنفسی، سردرد، تهوع و واکنش آلرژیک و حتی آسیب به سایر ارگانهای بدن بیان نمود - بری ابرقویی و همکاران،. - 1390 در دراز مدت باعث تغییرخُلق و خوی افراد شده و آستانه تحمل آنان را پایین میآورد - سرابیان و همکاران، . - 1389 گرد و غبار و آلودگی هوا باعث ناباروری زنان و عقیم شدن مردان میگردد - میرزایی و همکاران،. - 1390 اثرات و آسیب های اجتماعی ناشی از وقوع پدیده گرد و غبارمی توان به پرخاشگری و افسردگی، افزایش نارضایتی های عمومی اشاره کرد - برادران و همکاران،. - 1389 بر طبق مطالعات پیشین؛ نتایج مطالعات غلامرضا گودرزی از دانشکده بهداشت دانشگاه جندی شاپور اهواز نشان داد در زمان وقوع پدیده گرد و غبار میزان باکتری ها و قارچهایی همچون آسپرژیلوس ها، کلادوسپوریوم و آلترناریا که باعث آلرژی و تشدید علائم تنفسی می شود افزایش می یابد. راه کارهای انجام شده برای مقابله با این پدیده جنگلکاری، باردار کردن ابرها به شیوه مصنوعی و در نتیجه ایجاد باران در منطقه میباشد - گودرزی و همکاران،. - 1389 مطالعه منصوره دهقانی استادیار گروه مهندسی بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی شیراز وجود 23 گونه شایع بیماری زا برای انسان، 5 گونه پاتوژن برای گیاهان در زمان گرد و غبار بدست آورد و به چنین نتیجه ای رسید هر چه محیط دارای تراکم جمعیتی بیشتر و ترافیک شدید تر و پوشش گیاهی کمتر باشد غلطت باکتری ها در آن محیط بیشتر است که این غلظت باکتری ها با دمای محیط و شاخص UV محیط رابطه معکوس دارد - دهقان،. - 1390 زهرا بیگم موسوی دانشیار گروه پوست، دانشکده علوم پزشکی جندی شاپور اهواز مشکلات پوستی مرتبط با پدیده ریزگردها نظیر درماتیت اتوپی بیان نموده است . نتایج این مطالعه نشان داد که از نظر بیماری های پوستی، فراوانی بیماری اِگزمای اتوپی و خارش جنرالیزه در ساکنین شهر اهواز در دوره های گرد و غبار اختلاف معنی داری وجود دارد - بیگم موسوی،. - 1390 همچنین بیماری پسوریازیس در دورههای گرد و غبار نسبت به شرایط عادی حدود دو برابر افزایش می یابد. نتیجه نهایی این است که بین شرایط گرد و غبار و ایجاد و یا تشدید برخی بیماری های پوستی، ارتباط مستقیمی وجود دارد . - Raisi et al , 2010 -
بهترین راهکارهای پیشگیری از پدیده گرد و غبار را میتوان به مدیریت صحیح منابع آب، توسعه فضای سبز و جلوگیری از خشک شدن تالابها اشاره کرد . - Nishi et al , 2011 - در این تحقیق از روش اپیدمیولوژی استفاده شده است و زمانی این روش به کار گرفته میشود که هدف، کل جامعهی انسانی باشد و اثر فاکتورهای موثر بر سلامت انسان بررسی گردد. از این روش در مواقعی استفاده میکنیم که حادثه یا بیماری خاصی رخ داده باشد. دراین تحقیق از دادههای ساعتی بصورت روزانه مربوط به غلظت گرد و غبار و تعداد افراد مراجعه کننده بررسی گردید در نتیجه مطالعات اپیدمیولوژی نشان داد که میزان مرگ و میر مرتبط با آلودگی هوا در حال افزایش است.
.2 مواد و روش ها
برای تعیین Response - پاسخ - سه روش در بحث آلودگی هوا از قبیل: .1 روش اپیدمیولوژی .2 روش کلینیکی .3 روش سمشناسی وجود دارد. در این پژوهش ما از روش اپیدمیولوژی استفاده کردیم به این صورت که بیمارستانهای شهر اهواز را در سال 1389 مورد بررسی قرار دادیم. شاخص اندازه گیری گرد و غبار PM10 می باشد برای بدست آوردن این دادهها از ایستگاههای واقع در شهر اهواز - ایستگاه نادری، اداره کل، میدان دانشگاه، اداره هواشناسی - استفاده شد. در طول سال غلظتها را به صورت روزانه اندازهگیری کردیم و غلظتهای میانگین محاسبه شدند. تعداد مرگ و میرها و مراجعات بیماران هم از روی پروندهها در بیمارستانها و کلینیکهای خصوصی جمع آوری شده و در نهایت نمودار غلظت بر حسب تعداد افراد مراجعه کننده رسم و تفسیر شده است.
.3 یافته ها و بحث
در این قسمت تعداد مرگ و میر و تعداد افراد مراجعه کننده مورد بحث قرار گرفته است.
-1-3 برآورد تعداد مرگ و میر
در نمودار شماره 1 تعداد مواردی که منجر به مرگ افراد شده است مورد بررسی قرار گرفت بر این اساس که در غلظت-های کمتر از 40 صفر میباشد و در غلظتهای بیش از 400 تعداد افرادی که جان خود را از دست دادهاند 408 نفر میباشند که رقم بالایی را به خود اختصاص داده است.
نمودار -1 تعداد موارد برآورد کل مرگ منتسب به PM10 توسط مدل در سال 1389 در شهر اهواز
-2-3 تعداد موارد برآورد مرگ ناشی از بیماریهای قلبی
در نمودار شماره 2 مرگ ناشی از بیماریهای قلبی- عروقی را نشان میدهد که در غلظت 250-299، 100 نفر و در غلظتهای بالای 400 به 165 نفر رسیده است.
نمودار -2 تعداد موارد برآورد کل مرگ ناشی از بیماری قلبی- عروقی منتسب به PM10 توسط مدل در سال 1389 در شهر اهواز
