بخشی از مقاله
چکیده
خرد شدن زمینهای کشاورزی بزرگ و وجود زمینهای با مساحتهای کم، شکلهای نامنظم و پراکنده همواره به عنوان مهمترین دلایل پایین بودن بهرهوری مناطق روستایی ایران مطرح بوده است. از جمله پیامدهای وجود زمینهای خرد میتوان به عدم استفاده موثر از ماشین آلات و زمان اشاره کرد. این مطالب اگر چه بطور کیفی مورد اذعان بوده است لیکن تحقیقی که بطور کمی میزان تفاوت یا مزیت نسبی یکپارچه سازی را نشان دهد در دست نمی باشد. لذا در این پژوهش ضمن انجام یک مطالعه موردی بر روی اراضی منطقه مرودشت تاثیر یکپارچه سازی بر روی بازده مزرعهای کمباین نیوهلند TC 5070 بررسی شد. بر اساس نقشههای تهیه شده از جهاد کشاورزی استان و با استفاده از نقشههای ماهوارهای، ابعاد و مساحت زمینها و الگوی مناسب حرکت کمباین در هر قطعه تعیین گردید. نتایج محاسبات نشان داد که یکپارچه سازی اراضی تاثیر معنی داری بر بازده مزرعهای کمباین و کاهش زمانهای تلف شده در مزرعه دارد به طوری که بازده مزرعهای از مقادیر بین 0/42 تا 0/51 به 0/99 بهبود یافته و به تبع آن ظرفیت موثر کمباین %96 افزایش یافته است.
مقدمه
یکپارچه سازی اراضی از جمله گامهای اساسی در افزایش بهره وری کشاورزی و استفاده موثر از زمان و سایر نهاده های کشاورزی است. یکپارچه کردن زمین به معنای یکپارچگی و هماهنگ کردن کلیه فعالیت های کشاورزی از جمله آماده سازی زمین، تهیه بذر، کود، سم، ماشینآلات کشاورزی، نگهداری و استفاده صحیح از آنها ، مدیریت صحیح مزرعه و بازاریابی محصولات کشاورزی است به نحوی که ضمن بالا بردن توان تولید، میزان محصولات را برابر نیازهای جامعه می کند - میر دریکوند، . - 1386 نقطه مقابل آن پراکندگی و تقطیع اراضی است که نتیجه اصلاحات اراضی و رواج بهره برداری خرده مالکی است که این پراکندگی قطعات موجب شده تا فرایند تولید محصولات کشاورزی در بسیاری از نقاط کشور به صورت سنتی انجام گیرد و امکان استفاده بهینه از فناوری و امکانات نوین کشاورزی مقدور نباشد از آنجایی که واحدهای خرد کشاورزی جوابگوی نیازهای غذایی کشاورزی نیست برای قدم گذاشتن در مسیر رشد و توسعه باید به کشاورزی منطبق با استانداردهای اقتصاد کشاورزی اندیشید . لذا یکپارچگی اراضی یکی از راهکارهای دگرگونی به شمار می رود چنان که کشورهای توسعه یافته توانسته اند با یکپارچه سازی ، بیشترین سهم تولید فراورده های کشاورزی را به خود اختصاص دهند و یکپارچه سازی اراضی را صحیح ترین روش مبارزه با معضل چند پارچگی اراضی دانسته اند که منظور از آن تلفیق و توزیع مجدد زمین در یک ملک و یا بخشی از یک ملک است به گونه ای که تعداد قطعات آن کاهش یابد پیشینه تاریخی یکپارچه سازی به سال 1550 میلادی در جمهوری آلمان بر می گردد و متعاقباً در کشورهایی مثل لهستان، چکسلواکی، ژاپن و... به اجرا درامد - افتخاری، - 1375 و در ایران به اواسط دهه 1340 در اراضی مازندران بر می گردد که با ورود کارشناسان چینی و نظارت آنان در ایستگاه تحقیقات برنج آمل و اراضی اطراف آن و نیز قطعاتی در شهرستانهای بابل ، قائم شهر و ساری صورت گرفت اهداف و آثار یکپارچه سازی در صورت اجرای درست و اصولی عبارتند از کاهش هزینه های آماده سازی زمین، از بین بردن زمان تلف شده در اثر رفت و آمد در قطعات، اجرای بدون معطلی طرح های بهسازی شبکه فاضلاب به دلیل افزایش در آمد و سرمایه در عملیات کشاورزی، عملیات برداشت جزء عملیاتهای حساس محسوب میشود چرا که با کوچکترین تاخیری نتیجه ماهها تلاش کشاورزان بیثمر میماند، علاوه بر آن هزینه اجاره یا خرید کمباین از سایر ماشینهای کشاورزی بالاتر است. بنابر نتیجه پژوهشهای کلانتری - 1345 - مشخص شد که یکپارچهسازی ضمن بهبود بهره وری نیروی کار، افزایش رقابت پذیری کشاورزی، تسهیل سرمایه گذاری در روستاها، به برنامه ریزی کاربردی و مدیریت بهینه اراضی منجر می شود. اجرای طرح یکپارچهسازی به بررسی شناخت همه جانبه ویژگیهای روستایی، انتخاب نیروهای کارآمد، ترویج و آموزش امکانات و تسهیلات لازم و ... نیازمند است و بدون این موارد اجرای یکپارچهسازی میسر نخواهد بود در زمینه طرح یکپارچهسازی، تقلیل هزینههای کاشت، داشت و برداشت و افزایش بازدهی محصولات کشاورزی از اهداف اساسی سیاست گذاران بخش کشاورزی است. نرخ بازگشت سرمایه در طرح های یکپارچه سازی متفاوت است به طوری که در هلند این نرخ 6 تا 15 درصد است ودر قبرس این نرخ 1 تا 22 درصد گزارش شده است . - Damen, 2002 - روساو فلوریان بیان می کنند که بررسی ظرفیت مناطق، افزایش دانش ارزیابان و وضع یک چارچوب حقوقی مناسب برای طرح های یکپارچه سازی ضروری است برنامه های یکپارچهسازی گامی مهم در بهبود نیروی کار و بهرهوری بهینه اراضی زراعی است و افزایش آگاهی کشاورزان در مورد نتایج اقتصادی و اجتماعی یکپارچهسازی دولت، عوامل موثر در پذیرش این طرحند . موجه ترین دلیل برای سودمند بودن برنامه های یکپارچه سازی اراضی، اندازه قطعات و کاهش تعداد قطعات است . - Vitikainen, 2004 - پراکندگی نه تنها بر گرفتاریهای کشاورزان افزوده است بلکه ضمن کاهش انگیزه آنها برای تلاش بیشتر، از همکاری و تعاون آنها نیز میکاهد. پراکندگی اراضی موجب کاهش امکان نظارت دولتی و اجرای تصمیمات سیاسی و افزایش مشکلات قضایی میشود عواقب پراکندگی اراضی مانند عدم استفاده از شیوههای جدید و ماشینآلات، اتلاف وقت، از بین رفتن اراضی با احداث راهها و انحصار فرعی و مرزبندیها، عدم انجام عملیات زیر بنایی، هدر دادن آب و عدم امکان تلفیق دامداری و زراعت و داشت، لزوم یکپارچگی را به اثبات میرسانند بررسی نگرش کشاورزان نسبت به طرح یکپارچه سازی شالیزارهای شهرستان جویبار نشان داده که مشکلات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی، نوع مالکیت و ساختارهای قانونی از جمله مشکلاتی هستند که فراروی این طرح قرار دارد. مشکل فرهنگی اجتماعی در جامعه کشاورزی اصلیترین عامل محدود کننده اجرای طرح یکپارچهسازی است - آشکار آهنگر کلایی و همکاران، . - 1385 نتیجه تحقیقات امینی و همکاران - 1368 - در منطقه کرمانشاه ولنجات استان اصفهان نشان دهنده این است که نا آگاهی صاحبان زمین های زراعی، نامناسب بودن روش های فنی اجرای طرح ها و نبود قوانین روشن در زمینه یکپارچه سازی اراضی، عمده ترین موانع پیشروی این فرایند هستند. از طرفی متغیرهای سواد، فراهم بودن فرصتهای شغلی، میزان مالکیت زمین، اعتماد مردم به یکدیگر و اعتماد مردم به دولت و عوامل انگیزشی، رابطه معنی داری با میزان تمایل مالکان به مشارکت در یکپارچه سازی دارد عدم اطمینان به اجرای طرح و ترس از دست دادن زمینهای خوب از مهم ترین دلایل مخالفت بهرهبران با این طرح و بالا رفتن درآمد، راحت شدن کشت و کار، استفاده از تسهیلات و صرفه جویی در وقت از مهمترین دلایل موافقت جامعه مورد مطالعه نوروزیان و فرجی - 1385 - بوده است. در حالی که دلایل عدم یکپارچه سازی اراضی دهستان سمسکنده شهرستان ساری را می توان تنوع در مرغوبیت زمین از لحاظ اقتصادی سواد، ارث، و نبودن قوانین مدون در حمایت از مجریان طرح دانست - حسنی مقدم، . - 1374 بیش از %75 از بهره برداران در شهرستان فسا در فارس نسبت به طرح یکپارچه سازی اراضی ابراز تمایل کرده اند
