بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه اختلالات یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی و اختلال بیش فعالی و کم توجهی والدین در منطقه درودزن شهرستان مرودشت انجام گرفت. این مطالعه یک بررسی توصیفی- همبستگی است که در سال تحصیلی 1396-97 اجرا گردید. جامعهی آماری پژوهش شامل کلیه دانش آموزان دوره ابتدایی منطقه درودزن بود. نمونه پژوهش شامل 182 نفر بود که به شیوه نمونه گیری خوشه ای تصادفی انتخاب شدند. برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه اختلالات یادگیری کلورادو ویلکات و همکاران - CLDQ - و پرسشنامه اختلال بیش فعالی و کم توجهی بزرگسالان - ASRS - v1.1 استفاده شد که روایی و پایایی آنها مورد تایید قرار گرفت.
برای تجزیه و تحلیل دادهها، از آمار توصیفی و استنباطی - ضریب همبستگی و تحلیل رگرسیون - استفاده گردید. بر اساس تجزیه و تحلیل دادهها نتایج زیر به دست آمد: - 1 بین اختلالات یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی و اختلال بیش فعالی و کم توجهی والدین آنها رابطه معنی داری وجود دارد. - 2 بین اختلالات یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی و سن والدین آنها رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. - 3 بین اختلالات یادگیری دانش آموزان دوره ابتدایی و سواد والدین آنها رابطه منفی و معنی داری وجود دارد. - 4 اختلال بیش فعالی و کم توجهی والدین قادر به پیش بینی اختلالات یادگیری دانش آموزان می باشد و در این میان، اختلال بیش فعالی و کم توجهی پدر دارای قدرت بیشتری برای پیش بینی میزان اختلالات یادگیری دانش آموزان است.
مقدمه
یکی از مهم ترین شاخه های روان شناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنایی، شاخه ی ناتوانی یادگیری است. یادگیری ابزار عمده سازگاری انسان با محیط در حال تغییر خود است. اگر کودکان و نوجوانان در جهان پیشرفته و پیچیده امروز نتوانند یاد بگیرند، نمی توانند خوب زندگی کنند. در حال حاضر ناتوانی های یادگیری به منزله ی علت اصلی مشکلات شدید یادگیری تحصیلی شناخته شده است - بهرامی، ابوالقاسمی و نریمانی، . - 1392 کودکان و نوجوانان مبتلا به ناتوانی های یادگیری در هر کلاس درس یافت می شوند.
معمولا این دانش آموزان چاره ای جز ترک تحصیل ندارند، مگر آنکه مشکلات آنها به موقع تشخیص داده و درمان شود. دانش آموزان مبتلا به ناتوانی های یادگیری، نابینا نیستند اما نمی توانند بسیاری از چیزها را مانند همسالان خود ببینند. ناشنوا نیستند اما در بسیاری از موارد نمی توانند مانند افراد طبیعی گوش کنند یا صداها را بشنوند. از نظر رشد شناختی عقب ماندگی ندارند، ولی با روش متفاوتی یاد می گیرند. افزون بر آن، آنان با بسیاری از رفتارهایشان باعث به هم ریختن کلاس و ایجاد ناراحتی در خانه می شوند - لرنر، 1997، به نقل از دانش، . - 1384 اخیراً توجه زیادی به دانش آموزانی که چالش هایی دریادگیری فعالیت های آموزشگاهی دارند، متمرکز شده است.
والدین، مربیان و پژوهشگران از همان اوایل دوره پیش دبستانی شاهد سردرگمی برخی از دانش آموزان دریادگیری مهارت های خواندن و نوشتن هستند که به عنوان تکلیف به آنها داد می شود، به همین جهت حوزه اختلال یادگیری موقعیتی ویژه دارد و در آن ترکیبی از ایده های قدیم و جدید اعمال می شود. با وجود آن که این حوزه به تازگی وارد برنامه آموزش ویژه شده است، ریشه های آن در سایر حوزه های آموزش استثنایی و به خصوص در کم توانی ذهنی از گذشته وجود داشته است - عاشوری وهمکاران،. - 1392 اصطلاح اختلال یادگیری در سال 1962 و 1963 توسط ساموئل کرک ارائه شد. او این اصطلاح را برای کودکانی که در تحول یادگیری خواندن، نوشتن و محاسبات ریاضی پیشرفت ناچیزی داشتند به کار برد و اختلال یادگیری را وارد حوزه برنامه آموزش های ویژه کرد.
کرک در تعریف اختلال یادگیری بر ابعاد عصب شناختی، فرایند های روان شناختی، تفاوت های درون فردی و برون گذاری ها تأکید کرده است. باربارا بیتمن - - 1965 ضمن تکرار تعریف کرک از اختلال یادگیری، کودکان با اختلال رفتاری را از تعریف کرک برون گذاری کرد - فلچر و همکاران، . - 2007 اختلال یادگیری به معنی اختلال در یک یا چند فرایند پایه روانشناختی است که درک و فهم یا استفاده از زبان گفتاری یا نوشتاری را در بر می گیرد و به صورت نقص در توانایی گوش دادن، فکر کردن، صحبت کردن، خواندن، نوشتن، املا یا انجام محاسبات ریاضی ظاهر می شود .
اختلال یادگیری موارد زیر را در بر نمی گیرد: مشکلات یادگیری که در درجه اول نتیجه نقایص بینایی و شنوایی، ناتوانی های حرکتی، کم توانی ذهنی، اختلالات هیجانی، فقر فرهنگی و محیطی یا وضعیت بد اقتصادی باشند - مرکز ملی کودکان با ناتوانی یادگیری،. - 2011 بر اساس راهنمای تجدید نظر شده تشخیصی و آماری - نیکخواه و آویدانس یانس، - 1381، حدود 2 تا 10 درصد از کودکان مبتلا به اختلالات یادگیری هستند و معمولا تعداد پسرها، 3 برابر دخترها است.
تشخیص اختلال یادگیری در سال های قبل از ورود به مدرسه کار دشواری است، ولی با ورود به مدرسه به ویژه در سال های اول و دوم دبستان، مشکلات آنها در زمینه خواندن، نوشتن و فهم ریاضی به تدریج مشخص می گردد و ممکن است در چند درس و یا فقط در یک درس مشکل داشته باشند، اما عملکرد ضعیف تحصیلی در زمینه های مختلف یا فقط در یک درس نمی تواند صرفا دلیل موجهی برای شناسایی کودکان مبتلا به اختلال یادگیری باشد؛ زیرا عملکرد ضعیف تحصیلی ممکن است بر اثر عواملی غیر از اختلالات یادگیری به وجود آید.
شناخت نوع اختلال یادگیری و ریشه یابی آنها به ویژه در دوره دبستان و در درس های اصلی می تواند در رفع این اختلال کمک موثری باشد - فیگورا، . - 2006 عمده ترین ویژگی های اختلال یادگیری در دانش آموزان شامل: بهره هوشی طبیعی، کارکرد تحصیلی پایین تر از حد انتظار، سرعت کم در یادگیری، پیشرفت کند، تکرار پایه های تحصیلی، تفاوت بین سطح یادگیری در دروس مختلف، نداشتن انعطاف در استفاده از راهبردهای آموزشی، تفاوت قابل توجه بین توانایی ها و مهارت ها و کوتاهی دامنه توجه است.
معمولا انواع اختلالات یادگیری بر اساس حوزه های مهارتی یا ضعف های شناختی، گروهبندی می شوند که عبارت اند از: اختلال یادگیری ویژه در خواندن، اختلال یادگیری ویژه در نوشتن، اختلال یادگیری ویژه در ریاضی، اختلال یکپارچگی حسی یا دشواری های حرکتی - کنش پریشی - ، اختلال زبانی و اختلال پردازش دیداری و شنیداری - فیگورا، . - 2006 کیانی و همکاران - 1396 - طی مطالعه ای به بررسی عوامل مؤثر بر اختلالات یادگیری دانش آموزان مقطع ابتدایی استان قزوین پرداختند.
نتایج این مطالعه نشان داد که رابطه معناداری بین آسیب مغزی و ابتلا به اختلال یادگیری وجود دارد. هم چنین بین ابتلاء مادر به بیماری های عفونی در دوران بارداری، سطح تحصیلات والدین، نسبت فامیلی والدین آزمودنی ها و ابتلاء به اختلال یادگیری رابطه معناداری وجود ندارد. همچنین طی تحقیق میرپناهی - 1395 - با هدف بررسی تاثیر سطح سواد والدین بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی شهر ایلام، این نتیجه به دست آمد که بین سطح سواد والدین و یادگیری دانش آموزان ابتدایی شهر ایلام رابطه معنیداری وجود دارد و همچنین سطح سواد والدین بر یادگیری دانش آموزان ابتدایی تاثیر معنی داری دارد و والدین - پدر و مادر - تاثیر یکسانی بر یادگیری دانش آموزان دارند.
صحنعلی - 1394 - با انجام مطالعه ای با عنوان بررسی اختلالات یادگیری در دانش آموزان ابتدایی به این نتیجه رسید که مهم ترین اختلال یادگیری در کودکان، نارساخوانی - دیسلکسی - است. اختلال خواندن به طور غیر مستقیم بر نوشتن و ریاضیات هم تأثیر دارد. مهم ترین علت این اختلال، ضعف در حافظه و اختلال ادراکی در شنوایی و بینایی است. حدود 90 درصد کودکان ناتوان در یادگیری دارای نارسایی در خواندن هستند و تعداد پسران در حدود 3 برابر دختران گزارش شده است.
در رابطه با اختلال یادگیری و درصد مبتلا بین افراد و نوع اختلال، سوندرگارد 1 و همکاران با تحقیق و آزمایش بر روی 155 بالغ مبتلا به این نتیجه رسیدند که %65 مردان، %78 مختلط، %18 کم توجه و 4 درصد بیش فعالی- تکانشی را تشکیل می دادند. همچنین طی تحقیقاتی در سال 1395، این نتیجه به دست آمد که شیوع ADHD در بالغین نسبت به والدین سالم بالاتر بود - سجادیان و همکاران، . - 1395 همچنین اسپریج و همکاران میزان ADHD را در والدین بیولوژیک و غیر بیولوژیک فرزندان 18% ADHD در برابر %6 گزارش کردند و در والدین بیولوژیک فرزندان سالم %3 بود. نتایج این مطالعه تاییدی بر جز ژنتیک علت شناسی ADHD می باشد.
