بخشی از مقاله
چکیده
افزایش غیرطبیعی قوس ناحیه پشتی را گردپشتی یا کیفوزیس مینامند در این عارضه زمانی که قسمت بالای پشت گرد شد، استخوان جناغ فرو میرود و سینه پایین میآید، بدین ترتیب حفره سینه کوچک میشود و احتمالاً اندامهای بسیار حساس داخلی از موقعیت اصلی خود تغییر جا میدهند. در موارد شدید، بروز این ناهنجاری همراه با اختلالات تنفسی و خستگی زودرس است. پیروی از الگوهای غلط در نحوه نگهداری بدن مانند کارکرد بیش از حد دستها در جلوی بدن و عدم تقویت عضلات مخالف، عامل اصلی بروز ناهنجاری گردپشتی است.
وجود این عارضه در بدن به مرور سبب میشود دستها به طرف جلو تمایل یابد و پشت انسان از یک حالت انحنای غیرطبیعی برخوردار شود. به دلیل افتادن شانهها به جلو، عضلات پشت کش آمده و عضلات جلوی سینه کوتاه میشود.. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر تمرینات قدرتی بر ناهنجاری پشت گرد دانش آموزان پسر مقطع متوسطه اول می باشد. بدین منظور از بین دانش آموزان پسر مقطع متوسطه اول 3 مدرسه از شهرستان اوز، با استفاده از صفحه شطرنجی و از نمای جانبی، افراد با وضعیت پشت گرد غربالگری شده و از بین آنها 18 نفر بصورت تصادفی گزینش شده و رضایت نامه را تکمیل کردند .پس از ارزیابی وضعیت پشت گرد، آزمودنیها با توحه به میزان پشت گرد به دو گروه همگن کنترل و تجربی تقسیم شدند و گروه تجربی، پروتکل اصلاحی درمانی متشکل از تمرینات کششی قدرتی را را به مدت 10 هفته و هفته ای 3 روز 30 - جلسه - اجرا کردند. تجزیه و تحلیل اطلاعات نشان داد که میزان پشت گرد در گروه تجربی به طور معناداری، 10 درصد کاهش یافت - p=0/008 - ولی در گروه کنترل اختلاف معناداری مشاهده نگردید. p=0/478 - - نتایج به دست آمده نشان می دهد که اجرای تمرینات منتخب اصلاحی موجب بهبود وضعیت پشت گرد پسران نوجوان دوره متوسطه اول می شود.
کلیدواژهها
پشت گرد، تمرینات قدرتی، تمرینات کششی، دانش آموزان پسر نوجوان
مقدمه
ازمیان اجزای ساختاری و اسکلتی شاید ستون فقرات را بتوانیم با اهمیت ترین جزء ازبدن محسوب نماییم. زیرا گذشته از اینکه حافظ و حمایت کننده نخاع یکی از حساس ترین بخش های بدن می باشد. این ستون متحرک با تغییرات خود می تواند اشکال مختلفی به بدن داده و وضعیت های گوناگونی راطراحی می نماید - . - 1 ازطرف دیگر قوسهایی که درستون فقرات وجود دارند ازوارد شدن مستقیم فشار و نیروهایی که ازطرف بالا می آیند به سرجلوگیری می نمایند و این نیروها درقوسها تعدیل میگردند. همچنین نقش حرکتی ستون فقرات است که حرکات این ستون مدیون حرکات جزئی است که درهریک از دیسکهای بین مهره ای بوجود می آید و این حرکات جزئی هستند که درمجموع بعنوان یک حرکت مثلاخم شدن یا چرخش نمایانگر می شوند و اگر هرکدام از این اجزاء حرکت دچار اختلال گردند نهایتاً حرکت را دچار اختلال می نمایند - . - 2 ستون فقرات انسان درهنگام تولد دو انحنای اولیه دارد قوس بزرگتر درناحیه پشتی و قوس کوچک درناحیه خاجی می باشد همگام با چهاردست و پا رفتن ایستادن و راه رفتن قوسهای ناحیه پشت و خارجی دارای تحدب خلفی بوده که به نام کیفوز پشتی و خاجی معروف می باشد. افزایش غیر طبیعی قوس ناحیه پشتی را گرد پشتی یا کیفوزیس می نامند دراین عارضه که قسمت بالای پشت گرد شده استخوان جناغ فرو می رود و سینه پایین می آید . بدین ترتیب حفره سینه کوچک می شود و احتمالاً اندامهای بسیار حساس داخلی ازموقعیت اصلی خود تغییر جا می دهند. درموارد شدید، بروز این ناهنجاری همراه با اختلالات تنفسی و خستگی زودرس است امروزه تمام دست اندرکاران و مربیان ورزشی معتقدند که برای رسیدن به سطوح بالای قهرمانی به آمادگی جسمانی بالایی نیاز است - .
- 3 دراین میان عامل انعطاف پذیری از اهمیت بسزایی برخوردار است، چرا که انعطاف پذیری با افزایش دامنه حرکت حول مفاصل اولاً ازدردهای عضلانی و آسیبهای ورزشی جلوگیری میکند و ثانیاً به بهبود اجرای فعالیت های ورزشی کمک می نماید. فردی که دارای ستون فقرات غیر قابل انعطاف است دربسیاری از فعالیت های جسمانی و همچنین درجذب کامل ضربات وارده بر ستون فقرات درهنگام راه رفتن، دویدن و پریدن ناتوان میباشد. عدم انعطاف پذیری در پشت همچنین می تواند باعث وضعیت بد بدنی، فشردگی اعصاب محیطی و اندازه گیری های دردناک شود. تست میدانی که دراین تحقیق جهت سنجش انعطاف عضلات پشتی ستون فقرات به کار میرود، تست خمش به پشت است .
- 4 - زایمان و شیردهی، عادت های غلط خوابیدن - مثلا مکرر روی شکم خوابیدن - و نشستن غلط به مدت طولانی به طوری که پشت و کمر، حالت قوزکرده داشته و از حالت 90 درجه خارج شوند، میتواند موجب بروز علائم این عارضه شوند. در این عارضه زمانی که قسمت بالای پشت گرد شد، استخوان جناغ فرو می رود و سینه پایین می آید، بدین ترتیب حفره سینه کوچک می شود و احتمالا اندام های بسیار حساس داخلی از موقعیت اصلی خود تغییر مکان می دهند، در موارد شدید، بروز این ناهنجاری همراه با اختلالات تنفسی و خستگی زودرس است. وی پیروی از الگوهای غلط در نحوه نگهداری بدن مانند کارکرد بیش از حد دست ها در جلوی بدن در هنگام کار با رایانه یا نوشتن و عدم تقویت عضلات مخالف را عامل اصلی بروز ناهنجاری گرد پشتی دانست - .
- 5 این کارشناس تربیت بدنی برای جلوگیری از این عارضه در ادامه به بیان تمرینات ورزشی پرداخت و ادامه داد: سعی کنید به صورت آگاهانه بدن خود را در ناحیه ستون فقرات صاف نگه داشته حتی اگر منجر به خستگی و درد در ناحیه پشت گردد، این عارضه به خاطر ضعف در عضلات ناحیه پشت و کوتاهی عضلات ناحیه سینه ایجاد شده است برای رفع مشکل باید عضلات ناحیه قدام سینه را کشش دهیم و عضلات ناحیه پشت را تقویت نمائیم. وی به افراد مبتلا به کیفوز خفیف توصیه کرد که زیر سر خود بالشت نگذارند و اگر شخص نتواند خود به تنهایی و به راحتی این ناهنجاری را اصلاح کند بهتر است حرکات اصلاحی به صورت یا کمکی توسط درمانگر شروع کند. وی در ادامه افراد مبتلا به این عارضه را به انجام تمرینات ورزشی ذیل توصیه نمود وگفت: روی شکم دراز بکشید و در حالی که پاهاکاملاً کشیده است دست ها را به سمت جلو و بالای سر نگه دارید.دست ها و سینه را به آرامی از روی زمین بلند کنید و دوباره به آرامی به حالت اولیه بر گردید - . - 5 سعی شود در اجرای این حرکت پاها روی زمین ثابت باشد.حرکت را تکرار کنید. فرد رو به شکم می خوابد و دست ها را یا پشت کمر به همدیگر قفل می کند و یا در پهلو قرار می دهد.سپس سر و سینه را از زمین بلند می کند و برای چند لحظه در این وضعیت نگه می دارد. بایستید سپس کمر خود را خم کنید دست ها را روی وسیله ای متناسب با ارتفاع تهیگاه - میز،نرده با صندلی - قرار دهید سپس سعی کنید ناحیه ی بالاتنه خصوصاً قفسه ی سینه به سمت پایین قوس داده شود و به حالت اولیه برگردید.حرکت را چند بار تکرار کنید. پشت گرد از جمله عادت های بد و نا هنجاری های رایج بین جوانان بویژه دختران است - .
- 6 این عارضه که به آن کایفوز جوانان هم گفته می شود ازعوارضی است که بدلایل مختلف بوجود می آید ولیکن قابل درمان است. در این وضعیت با دور شدن کتف ها از یکدیگر مفصل بازو به جلو چرخیده و باعث کوتاهی عضلات سینه ای در جلو وکشیدگی و ضعف عضلات سوم وچهارم ذوزنقه و عضلات متواضی الاضلاع در پشت می گردد. برآمدگی در پشت جلوه خوبی ندارد. بد نشستن هنگام مطالعه و یا خیاطی و کارهای دستی و پایین انداختن سر برای مدت طولانی، سر به زیر بودن به معنای جلو پا را نگاه کردن هنگام پیاده روی، وانتقال وزن سر و گردن به جلو و خارج از مرکز ثقل بدن در جای خود باعث کشیدگی عضلات راست کننده گردن می شود . - 7 - افسردگی و عدم تحرک و ثابت ماندن در وضعیت های غلط ازجمله عوامل کمک کننده به این عارضه هستند. دختران خجالتی در دوران بلوغ بعلت عدم آگاهی ازرشد سریع و بروز صفات ثانویه جنسی، در هنگام رشد، سعی در پوشاندن برجستگی سینه هایشان، از دیگران دارند بنابر این بازوان را بطرف جلو چرخانده و سینه ها را بین دو بازو پنهان می کنند این کار باعث می شودعضلات سینه ای آنها کوتاه شده و عضلات کتف آنها در ناحیه پشت کشیده شوند و پس از چندی بدن این عادت غلط را حفظ کرده و به صورت یک عادت بد حفظ می کنند. در این هنگام با توضیح مسئله و اینکه همه این مسائل طبیعی است نگرانی آنان را بر طرف کرده سپس به انجام حرکات ورزشی مناسب ترغیبشان می کنیم. افزایش غیر طبیعی قوس ناحیه پشتی را که گردن پشتی یا کیفوزیس می نامند یکی از عارضه های شایع درناحیه خلفی ستون مهره های پشتی است - .
- 8 عارضه گرد پشتی انواع مختلف دارد که درنوع حاد آن بخشی ازستون فقرات به صورت زاویه دار بیرون می زند که قوز نام دارد. این عارضه ارتباط نزدیکی با ضعف عضلات پشت و جلوی سینه دارد. شکل ساختمان ستون فقرات که ارتباط تنگاتنگی با رشد اسکلت بدن دارد در فواصل سنی بین 4تا 6سالگی قوسهای فیزیولوژیکی آن تکامل پیدا می کند که در حالت طبیعی و عادی این قوسها از هماهنگی خاصی برخوردار می باشند یعنی فرورفتگی گردنی - لوردوز - وبرامدگی سینه ای - کیفوز - حا لت طبیعی دارند و هیچ گونه ناهنجاری در ستون فقرات مشاهده نمی گردد. وضعیت ساختمان ستون فقرات و نحوه اتصال عضلات و لیگامنتهای مختلف به آن ایجاب می کند که ستون مهره ها وظایف متعددی را داشته باشد از جمله این وظایف می توان نگهداری سر روی بدن، حفاظت نخاع و محل اتصال برای دنده ها را نام برد. قوسهای ستون فقرات حرکات بالا تنه را به جهات مختلف امکان پذیر ساخته و فشارهای وارده بر مهره ها راکاهش می دهدتنوع حرکت در بالاتنه به واسطه وضعیت ساختمان مهرهها و نحوه اتصال عضلات مختلف به آنها می باشد اما حفظ ساختمان مهره ها بستگی به عملکرد عضلات مربوط به آنها دارد، آن چنانکه ضعف در عضلات مختلف باعث تغییر شکل حالت طبیعی ستونهای مهره ها می گردد، ناراحتی های ستون فقرات، دشواری حرکت و ناتوانی جسمی را در پی داشته و از ناهنجاریهای خطرناک در بدن هستند - . - 9
روش پژوهش
