بخشی از مقاله
چکیده
موضوع: کمردرد یکی ازشایعترین مشکلاتی است که امروزه جوامع بشری با آن مواجه هستند. درصد فراوانی از این بیماران مشکل مکانیکی دارندو کوتاهی عضله همسترینگ خصوصاً در افرادی که مشاغل ایستا و پشت میز نشینی دارند بسیار شایع است که ممکن است شاخصهای کنترل پاسچر را کاهش داده و خود را به صورت اختلالات تعادلی نشان دهد. هدف مطالعه حاضر مقایسه دو روش درمانی تمرینات قدرتی و فیزیوتراپی بر تعادل پویای بیماران مبتلا به کمردرد مزمن میباشد.
روش تحقیق: تعداد 16 بیمار مبتلا به کمر درد با علت کوتاهی عضلات همسترینگ در این پژوهش شرکت کردند و به دو گروه تقسیم شدند. گروه اول درمان فیزیوتراپی رایج را به همراه تمرینات قدرتی عضله همسترینگ دریافت میکردند و گروه دوم تحت درمان فیزیوتراپی رایج قرار گرفتند. طول عضله همسترینگ با استفاده از آزمون اکستنشن فعال زانو - AKE - توسط الکتروگونیامتر و تعادل آزمودنیها با استفاده از آزمونY قبل و بعد از پایان 12 جلسه اندازهگیری شد. تجزیه وتحلیل آماری به روش تی همبسته و مستقل از طریق نرمافزار SPSS 21 در سطح معناداری - P 0/05 - و با استفاده از آزمون اصلاحیه بونفرونی انجام شد.
دستاوردها: تعادل پویا در گروه اول افزایش معناداری - P 0/0125 - یافت و تفاوت معناداری بین دو گروه مشاهده نشد . - P 0/05 - دامنه اکستنشن زانو در تست AKE در هر دو گروه بعد از انجام مداخله افزایش معناداری - P 0/05 - یافت. نتایج این مطالعه نشان داد که تمرینات قدرتی و فیزیوتراپی رایج هر دو موجب بهبود باز شدن دامنه زانو و درنتیجه افزایش طول عضله همسترینگ شدند اما تنها تمرینات قدرتی به همراه فیزیوتراپی رایج موجب بهبود تعادل در بیماران شد و درمان فیزیوتراپی به تنهایی تأثیر چندانی بر افزایش تعادل بیماران نداشت.
مقدمه
کمردرد، درد و احساس ناخوشایندی است که در منطقه بین پایین دندهها و بالای چین پایینی ناحیه سرینی، خواه همراه و خواه بدون وجود درد در پاها بوجود میآید و یکی ازشایعترین مشکلاتی است که جوامع بشری امروزه با آن دست به گریبان بوده و هزینههای بهداشتی زیادی را به جوامع صنعتی تحمیل مینماید و با گسترش روزافزون شهرنشینی و زندگی ماشینی به ابعاد آن افزوده میگردد. هر روز به علت مشغلههای کاری و گرفتاری زندگی امکان فعالیت فیزیکی و انجام ورزش کمتر میشود. بیتحرکی و قرار گرفتن در وضعیتهای ایستا و پشت میزنشینی روز به روز آمار کمردرد و سایر مشکلات فیزیکی را افزایش میدهد .
70-85 درصد از افراد در طول زندگی خود درد کمر را گزارش میکنند - . - 2 تخمین نرخ بروز اولین حمله کمردرد در یک سال حدود 6/3 الی 15/4 درصد و حملههای غیر اول بار حدود 1/5 الی 36 درصد و میزان عود کمردرد در یک سال در آمریکا کمردرد شایعترین علت محدودیت فعالیت در افراد زیر 45 سال، دومین علت مراجعه به پزشک، سومین علت عمل جراحی و پنجمین علت بستری در بیمارستان است در مطالعات انجام شده در محیط درمانگاه، حدود 54 الی 90 درصد و شیوع یک ساله 0/8 الی 82/5 درصد گزارش شده است .
توانایی حفظ تعادل در هنگام فعالیتهای روزمره و ورزشی عامل بسیار مهمی در جلوگیری از بروز آسیب میباشد و هرگونه اختلال در الگوی فیزیوتراپی تعادل میتواند احتمال بروز صدمات بدنی را افزایش دهد . - 4 - در انسان در پاسخ به عوامل برهم زننده تعادل، مجموعه گستردهای از پاسخهای پوسچرال ایجاد میشود. این پاسخ ها تحت عنوان استراتژی لگن و مچ پا نامیده شده و سبب حفظ تعادل میشوند .
یکی از عضلات مهم در استراتژی لگن و مچ، عضله همسترینگ است که به عنوان یک عضله وضعیتی همراه با سایر عضلات سطح پشتی از طریق اصلاح وضعیت مرکز ثقل سبب حفظ تعادل میشود . - 6 - ماهیت فلکسوری عضله همسترینگ تمایل این گروه عضلانی را به کوتاه شدن افزایش میدهد. مطالعات نشان میدهد که کوتاهی این عضلات از شیوع بالایی برخوردار است .
پوسچر غلط و مشاغلی که همراه با نشستن طولانی هستند میتوانند موجب کوتاهی عضله همسترینگ شوند. در صورت کوتاهی عضله، شخص در حالت ایستاده، قادر به رساندن انگشتان دست به زمین بدون خم کردن زانو نیست. در این شرایط، وقتی که شخص تنه را خم میکند امکان خم کردن مفصل ران وجود نداشته و همه دامنه خم شدن که در حالت طبیعی بین مفصل ران و مفاصل مهرههای کمر تقسیم میشود، بر روی مهرههای کمر افتاده و نیروی برشی به جلو در مهرهها را افزایش داده و در طولانی مدت خطر ایجاد آسیب و درد را زیاد میکند .
کوتاهی یک عضله موجب افزایش طول گروه عضلانی مقابل میشود، این تغییرات طول موجب میشود که عضلات کوتاه شده قویتر و گروه مقابل ضعیفتر گردیده و در نتیجه عدم تعادل نیروها در مفاصل میتواند مکانیسم کنترل تعادل را در آن مفصل مختل نماید . - 9 - با توجه به شیوع نسبتاً بالای کوتاهی عضله همسترینگ و نقش این عضله در برقراری و حفظ تعادل و لزوم توجه به عوامل جلوگیریکننده از بروز آسیب در حین انجام فعالیت، این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین روشهای مختلف درمان کمردرد و رفع کوتاهی عضلات همسترینگ با تعادل پویا در بیماران مبتلا طراحی شده است.
مواد و روشها:
در این مطالعه 16 نفر از بیماران کمردرد مزمن که کوتاهی عضله همسترینگ آنها توسط آزمون اکستنشن فعال زانو - Active Knee - Extension مشخص شد به عنوان آزمودنی انتخاب گردیدند. سپس بیماران به صورت تصادفی به دو گروه تقسیم شدند: الف- گروه درمان مرسوم فیزیوتراپی به علاوه تمرینات قدرتی عضله همسترینگ. ب- گروه کنترل که تحت درمان فیزیوتراپی با روش متداول قرار داشتند. درمان فیزیوتراپی در اکثر کلینیکهای درمانی بر اساس اهداف درمانی کاهش درد و افزایش انعطافپذیری ستون فقرات میباشد و شامل حرارت سطحی ، تحریکات الکتریکی کاهش دهنده درد نظیر TENS و ورزشهای تقویتکننده عضلات شکمی و پشتی است.
درمان فیزیوتراپی مشترک هر دو گروه شامل افزایش گردش خون بافتی ناحیه کمر با هات پک به مدت 15 دقیقه، تسکین درد و کاهش اسپاسم عضلات کمری با دستگاه TENS فرکانس پایین بین 5 تا 10 هرتز به مدت 15 دقیقه، ورزش و انجام شش تمرین حرکت درمانی جهت افزایش قدرت و انعطاف عضلات شکمی و پشتی.
بیماران تمرینات قدرتی عضله همسترینگ را در طول بلند عضله انجام دادند. در این شیوه تمرینی از فنر استفاده شد. برای اجرای این تمرین، بیمار روی تخت مینشست به طوری که پشت بیمار به صورت قائم و پای مخالف در سطح پایینتری باشد. زانوی پای تحت درمان در اکستنشن قرار داشت و اسلینگ متصل به فنر در سطح ساق پا در بالای قوزک خارجی متصل میشد. بیمار با کشیدن فنر به سمت پایین باعث انقباض عضله همسترینگ میشد. این تمرین به شکل انقباضات درونگرا - Concentric - در 3 ست دو دقیقهای با حدود 12 تکرار در هر ست، همراه با دو دقیقه استراحت بین ستها انجام شد.
تعداد جلسات درمان فیزیوتراپی برای هر دو گروه ثابت و در روزهای زوج هفته، بعدازظهرها و به مدت 12 جلسه بود. هر جلسه 45 دقیقه به طول انجامید. قبل و بعد از انجام مداخلههای درمانی آزمونهای زیر بر روی نمونهها انجام شد:
آزمون اکستنشن فعال زانو با استفاده از الکتروگونیامتر: از الکتروگونیامتر مدل myon m320s متعلق به شرکت myon سوئیس، برای اندازهگیری طول عضله همسترینگ استفاده شد. الکترگونیامتر شامل فیبرهای نوری برای اندازهگیری حرکت است. سیگنالهای مکانیکی از عناصر اندازهگیری در قطعه پایانه1 الکتروگونیامتر به سیگنالهای دیجیتال تبدیل میشوند. ازآنجاکه اطلاعات ورود به سیستم2 توسط وایرلس به کامپیوتر متصل است، اطلاعات آزمودنیها در فایل مربوطه ذخیره و بعد برای تجزیه و تحلیل استفاده میشود. یک طرف الکتروگونیامتر در امتداد تروکانتر بزرگ فمور و طرف دیگر در امتداد قوزک خارجی قرار میگرفت.
در این مطالعه جهت بررسی اثر کوتاهی عضله همسترینگ بر روی تعادل از تست تعادل Y استفاده گردید. این آزمون یک آزمون معتبر برای ارزیابی تعادل پویا میباشد. - ضریب پایایی درون آزمونگر و بین آزمونگر برای جهات مختلف توسط پلیسکی و همکاران 0/91 تا 0/99 گزارش شده است - . آزمون تعادلY از سه بازو به صورت Y و از جهات قدامی3، خلفی- داخلی4، و خلفی- خارجی5 تشکیل شدهاست. بازوهای عقبی با زاویه 135 درجه نسبت به بازوی قدامی قرار میگیرند به طوری که بین بازوهای عقبی 90 درجه است. قبل از شروع آزمون، پایی که مبتلا به کوتاهی همسترینگ بود، تعیین میشد.
در صورتی که پای راست کوتاهی داشت، تست در خلاف جهت عقربههای ساعت انجام میشد و اگر پای چپ کوتاهی داشت، آزمون در جهت عقربههای ساعت انجام میشد. آزمودنی با پای مبتلا به کوتاهی - پای ثابت - در مرکز قرار میگرفت و تلاش میکرد تا جایی که میتواند در جهت قدامی با پای دیگر - پای غیر ثابت - به بیشترین فاصله دست یابد و سپس بدون اینکه تعادلش را از دست بدهد به حالت اولیه برمیگشت و در ادامه جهت خلفی - داخلی، و بعد جهت خلفی- خارجی را انجام میداد.
محل تماس پا تا مرکز محل تست بر حسب سانتیمتر توسط آزمونگر اندازهگیری میشد - شکل. - 1 برای ثبت نمرات، آزمودنی سه بار آزمون را در هر جهت انجام میداد و آزمونگر میانگین دستیابی در هر یک از جهات را، اندازهگیری کرده و بر طول پا - بر حسب سانتی متر - تقسیم و در 100 ضرب میکرد تا فاصله دستیابی در هر یک از سه جهت بدست آید. همچنین از جمع اعداد بدست آمده و تقسیم آن به عدد 3 میانگین امتیاز ترکیبی آزمودنی محاسبه شد
