بخشی از مقاله
چکیده
فناوری هسته ای علیرغم فوایدفراوان برای زندگی بشر،مخاطرات انکارناپذیری نیزبه همراه دارد وهمین امرموجب اهمیت روزافزون مسولیت مدنی ناشی از حوادث هسته ای گردیده تا جاییکه دولت های مولد انرژی اتمی رابه سمت تدوین کنوانسیون های بین المللی و ایجاد نظام خاص مسئولیت مدنی هسته ای سوق داده است. اسناد مذکور ضمن معرفی ارکان تحقق مسئولیت مدنی ناشی از حوادث اتمی - وقوع حادثه هسته ای ،ورود خسارات ناشی از آن و ضرورت وجود رابطه سببیت میان این دو - ،با ارایه اصول و قواعد ویژه ای نظیراصل عدم تبعیض میان قربانیان حوادث هسته ای ،اصل اعطای الویت به برخی از زیاندیدگان و نیزپیش بینی وسایل تامین جبران خسارات نظیر بیمه اجباری مسئولیت هسته ای، ضمن تعیین میزان مسئولیت بهره بردارتاسیسات مربوطه،از تضییع حقوق قربانیان جلوگیری می نماید .لذا در این جستار تلاش می شود با بررسی اصول صدرالذکر،چگونگی تحقق این قسم از مسئولیت وطرق جبران زیان های ناشی ازحوادث اتمی شفاف سازی گردد.
مقدمه
در قرن اخیرمسئولیت مدنی به عنوان یکی از شعب حقوق مدنی اهمیت قابل ملاحظه ای یافته است علت این اهمیت را می بایست درگسترش روز افزون خسارات ناشی از ماشینی شدن جوامع صنعتی جستجوکرد. مصرف تولیدات صنعتی و برخورداری از فناوری جدیدبه موازات تسهیل زندگی انسان، خساراتی بر وی تحمیل می نماید ، که به تبع آن مسئله ی تشخیص مسئول و چگونگی جبران این خسارات مطرح می شود. لذا میبایست از پیشرفت صنعت و فناوری به عنوان عوامل مؤثر در تکامل حقوق مسئولیت مدنی یاد کرد.پیدایش فناوری هسته ای نیز در زمره همین عوامل مؤثر تلقی می شود . در ابتدا کاربرد فناوری مزبور در قالب استفاده های غیر صلح جویانه وتحقق اهداف نظامی بود لیکن آشکار شدن اهمیت انرژی هسته ای در زمینه های مختلفخصوصاً تولید الکتریسیته ،روند استفاده صلح آمیز ازآن در زندگی بشر ریشه دواند و دولت ها رادر مسیر ساخت راکتورها و تأسیسات اتمی ، سوق داد .
لیکن پیشرفت فناوری اتمی واستفاده ازآن به موازات آثار مثبت، واجد تبعات منفی نیز می باشد زیرا خسارات حاصل از وقوع حوادث اتمی در نتیجه فعالیت های تأسیسات نامبرده و یا در جریان حمل و نقل موادرادیواکتیوازچنان گستردگی زمانی برخوردار است که نه تنها زیاندیدگان فعلی بلکه نسل های پس ازآنان ،ازاین قسم خسارات مصون نخواهند بود. لذا دولت ها در راستای کاهش نگرانی های مزبور به تدوین قواعد ملی خاص و تشکیل کنوانسیون های بین المللی مسئولیت مدنی هسته ای مبادرت ورزیده اند که از آن ها با عنوان منابع نظام مسؤلیت مدنی هسته ای یاد میشود .عمده این اسناد عبارتنداز:
-1کنوانسیون پاریس در مورد مسئولیت شخص ثالث درزمینه انرژی اتمی 1960
-2 کنوانسیون وین در مورد مسئولیت مدنی برای خسارت اتمی 1963
-3 کنوانسیون بروکسل در تکمیل کنوانسیون پاریس 1963
-4پروتکل مشترک مربوط به اعمال کنوانسیون وین و کنوانسیون پاریس1988
-5 کنوانسیون مربوط به تکمیل جبران خسارت اتمی 1997
-6پروتکل اصلاح کنوانسیون وین - 1997جعفری، - 123:1387
درواقع هدف این پژوهش عبارت است از تحلیل نظام خاص مسئولیت مدنی ناشی ازحوادث هسته ای و نیز بررسی اصول و قواعدخاص حاکم بر نظام مزبور در باب ارکان مسئولیت مدنی و طرق جبران خسارات اتمی ،که توسط کنوانسیون های صدرالذکر به جهان علی الخصوص کشورهای مولد انرژی اتمی معرفی گردیده است.
