بخشی از مقاله
چکیده
دستیابی به اهداف مورد انتظار در یک سازمان و در نگاهی کلان تر در یک جامعه، بدون در اختیار داشتن الگو و مدلی جامع، میسر و ممکن نخواهد بود. نظریه پردازی ایده آل جهت تحقق این مهم نیز جز در بستر بازخوانی ادبیات موجود و بهره گیری از متون دینی در تمام حوزه ها جهت شناسایی شاخص ها و به بوته آزمایش نهادن آن ها میسر نخواهد شد. بر این اساس در مقاله ی حاضر ضمن تشریح دلایل تفاوت الگوهای مورد استفاده کشورها جهت دستیابی به توسعه، مفهوم الگوی اسلامی -ایرانی پیشرفت مورد بررسی قرار گرفت و ضمن بازخوانی مفهوم عدالت، به تبیین جایگاه آن در الگوی پیشرفت پرداخته شد.
همچنین در نسبت شناسی و رابطه میان عدالت و الگو نیز با توجه به تحلیل ماهیت این دو این نتیجه حاصل شد که نیل به عدالت در واقع خود ترجمانی دیگر از پیشرفت است و عدالت با نگاهی کیفی به پیشرفت سازگاری دارد و رویکرد به پیشرفت بدون لحاظ عدالت میسر نمی شود و به دست نمی آید. در بازخوانی عدالت سازمانی نیز دو رویکرد مبتنی بر نوع واحد مطالعه مورد استفاده قرار گرفت که از مقایسه میان ابعاد عدالت سازمانی و عدالت در وظایف مدیر، 16 وضعیت شناسایی شد. در پایان نیز با بهره گیری از استدلالی سه سطحی این نتیجه حاصل شد که نقش عدالت مراوده ای در نسبت شناسی الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت و عدالت سازمانی، پر رنگ تر ومتمایزتر از سایر ابعاد می باشد.
.1 مقدمه
به دلیل تفاوت در شرایط تاریخی، طبیعی، جغرافیایی، مکانی و زمانی، جغرافیای سیاسی و شرایط انسانی و فرهنگ، الگوها و مدل های مورد استفاده کشورها متفاوت از یکدیگر می باشند. - خامنه ای، - 1389 از سوی دیگر مدل های توسعه مورد استفاده در برخی کشورها که تجویز شده از سوی کشورهای غربی می باشند، مبتنی بر سه اصل، اصالت سود، اصالت پول و اصالت لذت می باشد. - بینام - 1390 حال آن که در نظر گرفتن مبانی معرفتی و اخلاقی در طراحی الگوی مطلوب پیشرفت کاملا ضروری به نظر می رسد. با توجه به این موارد الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت از چندی پیش مفهوم سازی شده و در حال حاضر نیز به عنوان یکی از دغدغه های اصلی نظام مورد توجه می باشد.
چرا که نیل به اهداف خرد و کلان کشور، جز با در اختیار داشتن چارچوبی جامع که مبتنی بر فرهنگ بومی اسلامی - ایرانی باشد، ممکن نخواهد بود و مراحل تحقق اهداف انقلاب اسلامی که مشتمل بر پنج مرحله از جمله:-1پیروزی انقلاب اسلامی -2 ایجاد نظام اسلامی -3 ایجاد دولت اسلامی -4 ایجاد کشور اسلامی و -5ایجاد دنیای اسلامی می باشد، میسر نخواهد شد.
از سوی دیگر یکی از ارکان اصلی الگوی اسلامی-ایرانی پیشرفت عدالت می باشد، به طوری که مقام معظم رهبری در این خصوص می فرمایند: مساله عدالت بسیار مهم است. یکی از ارکان اصلی این الگو باید حتما مساله عدالت باشد. اصلا عدالت معیار حق و باطل حکومت ها ست. یعنی در اسلام اگر چنانچه شاخص عدالت وجود نداشت، حقانیت و مشروعیت زیر سوال است.
در مقاله حاضر ابتدا دو مفهوم الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت و عدالت مورد مطالعه قرا می گیرد و پس از آن، به تبیین رابطه و سبت میان این دو مفهوم خواهیم پرداخت. از سوی دیگر سازمان ها نیز در الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت از جایگاه بی بدیلی برخوردار هستند و تحقق بخش قابل توجهی از عدالت اجتماعی در جامعه، توسط سازمان ها محقق می شود. لذا نقش عدالت سازمانی در تحقق عدالت اجتماعی مبتنی بر الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت نیز مورد ارزیابی قرار می گیرد. در الگوی اسلامی- ایرانی پیشرفت، چهار کلید واژه ی الگو، پیشرفت، اسلامی بودن و ایرانی بودن وجود دارد که تبیین آن ها در درک این مفهوم موثر می باشد.
.2 الگو سازی
الگو تصویری کلان و جامع از یک نمونه ی ایده آل و البته دست یافتنی است که باید حاوی مبانی، اهداف راهبردها، خط مشی ها و خطوط درشت و نقشه راه باشد. - مصباحی مقدم - 1390 در واقع الگو زمانی مطرح می شود که افراد به دنبال راهی برای دستیابی به وضعیت مطلوب باشند، این جاست که همواره گروه و اندیشه های مختلف سعی می کنند با تصویرسازی هایی از وضعیت مطلوب، وضعیتی را بر اساس مفاهیم ارزشی ترسیم کنند که انگیزه حرکت به آن سمت میان مخاطبان ایجاد شود.
بنابراین هر الگویی که مطرح می شود ناظر به گذار از وضعیت موجود به وضعیت مطلوب است. به همین جهت داشتن یک آرمان، امری ضروری برای الگو می باشد - هادوی تهرانی، - 1390 بر این اساس می توان چنین نتیجه گرفت که در الگوی اسلامی - ایرانی پیشرفت نیز دست یافتن به ایده آل و آرمان هایی مورد توجه است و در واقع این الگو، نرم افزار و منطق اداره جامعه است. - پیروزمند، - 1390 این ایده آل ها و آرمان ها با توجه به سخنان مقام معظم رهبری در چهار عرصه : -1 عرصه تفکر -2 عرصه علم -3 عرصه معنویت و -4 عرصه زندگی ظهور و بروز می نماید.
.3 پیشرفت
در این الگو بر خلاف تمامی الگوهای توسعه، از پیشرفت1 به جای توسعه2 استفاده شده است. پیشرفت به معنای رشد تدریجی سطح و کیفیت زندگی در عرصه مادی و معنوی انسانی است. بر این اساس، مراد از پیشرفت تحول متکامل است، به طوری که استعدادهای فردی و جمعی پویا شود. لذا می توان گفت پیشرفت عبارت است از حرکت اجتماعی از وضعیتی با اراده و آگاهی مردم آن اجتماع به سوی حالت و وضعیتی بهتر که رسیدن به آن وضعیت از اهداف و آمال آن مردم است.
.4 اسلامی بودن
الگوی پیشرفت، ظرفی دارد و آن اسلامی و ایرانی بودن آن است. این ظرف اسلامی و ایرانی از هم جدا نیست، اسلام به ایرانی هویت بخشیده و ایرانی نیز موجبات گسترش اسلام را فراهم نموده است - حصیرچی و همکاران . - 1390 بر این اساس، مطابق اقتضای قید اسلامی بودن، لازم است مفاهیم، شاخص ها و اساسا هر چیزی که در معرفی پیشرفت دخیل است، ناظر به تعریفی اسلامی از پیشرفت باشد و بر مبانی نظری، فلسفی و انسان شناختی اسلام مبتنی شده باشد، چه آن که نمی توان تعریفی از پیشرفت ارائه داد که در عین برخوردار نبودن از مبانی فلسفی اسلامی، پیشرفت اسلامی تلقی شود
.5 ایرانی بودن
ایرانی بودن الگو ناظر به این است که باید در زمینه پیشرفت، شرایط بومی را در نظر گرفت. همانطور که پیش تر نیز اشاره شد به دلیل تفاوت در شرایط تاریخی، طبیعی، جغرافیایی، مکانی و زمانی، جغرافیای سیاسی و شرایط انسانی و فرهنگی، کشور نیازمند الگوی خاص خود می باشد. در عین حال، قید ایرانی بودن ناظر به این مهم نیز می باشد که طراحی الگو توسط متفکران ایرانی و با توجه به مصالح و منافع کشور انجام شود
.5 عدالت و جایگاه آن در اسلام
بی شک بهترین راه برای مطالعه عدالت و شناخت دقیق جایگاه آن در اسلام، مراجعه به متون غنی دینی است. لذا در نخستین گام جهت شناخت جایگاه عدالت در اسلام، به بررسی این مفهوم در قرآن کریم و احادیث می پردازیم. ذکر 28 بار کلمه ی عدل در 24 آیه، 25 بار کلمه ی قسط در 22 آیه، 57 بار کلمه ی حق در 50 آیه و 56 بار کلمه ظلم در 50 آیه نشان از توجه خداوند نسبت به مسئله عدل، قسط، داد، حق گویی و طرفداری از حق و مبارزه با ظلم و ستم و بیدادگری دارد بر این اساس قرآن کریم صور و ابعاد عدل یعنی عدل تکوینی، عدل تشریعی، عدل اخلاقی
