بخشی از مقاله
هدف: از انجام این پژوهش بررسی اثربخشی آموزش سبک زندگی معنوی بر اضطراب و امیدواری مادران دارای فرزند معلول بود. روش پژوهش: نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل بود. روش نمونه گیری خوشهای-تصادفی بود و 30 نفر از مادران دارای فرزند معلول بهزیستی شهر تهران در سال 1395 انتخاب شدند. آزمودنیها به صورت تصادفی به 2 گروه 15 نفری - گروه آزمایشی و کنترل - تقسیم شدند. گروه آزمایشی، آموزش سبک زندگی معنوی را در 10 جلسه 60 دقیقه ای دریافت کردند وگروه کنترل این آموزش را دریافت نکرد.دو گروه قبل و بعد از مداخله آموزشی به وسیله پرسشنامه اضطراب و امیدواری مورد ارزشیابی قرار گرفتند. اطلاعات جمع آوری شده با استفاده از تحلیل کورایانس تک متغیره تحلیل شد.یافته ها :نشان داد آموزش سبک زندگی معنوی اثر معنی داری بر کاهش اضطراب و افزایش امیدواری گروه آزمایشی در مقایسه با کودکان گروه کنترل دارد.
مقدمه:
وجود کودک معلول3 در هر خانواده، ساختار و سلامت روان اعضاء خانواده به ویژه والدین را تحت الشعاع قرار میدهد. والدین این کودکان عموما در معرض خطر مشکلات مختلف زندگی خانوادگی و دشواریهای عاطفی قرار دارند.این والدین با مشکلات روانی، اجتماعی، اقتصادی و هیجانی که غالبا ماهیت محدود کننده، مخرب و فراگیر دارند، مواجه می شوند. در چنین موقعیتی همه اعضای خانواده - به ویژه مادر - و کارکرد آن، آسیب میبینند و در معرض خطر ابتلا به مشکلات مربوط به سلامت روانی قرار می گیرند - احمدی، شیخ و سرابندی، . - 1391نتایج پژوهش - رابرتسون1، - 2010 نشان می دهد که تفاوت معنی داری بین رضایت زناشویی والدین کودکان معلول، عقب مانده ذهنی و عادی وجود دارد و کودک معلول بر رضایت زناشویی و سازگاری والدین اثر می گذارد. همچنین تحقیقات تاثیر وجود کودک معلول و کم توان ذهنی را بر میزان ابراز وجود در رضایت از زندگی والدین این کودکان گزارش کرده اند.
اضطراب2 شایعترین اختلال روانی است و معمول ترین پاسخ به محرک تنش زاست. منظور از اضطراب، هیجانی است ناخوشایند که همه ما درجاتی از آن را در قالب کلمه هایی چون دلشوره، نگرانی، تنش و ترس تجربه کرده ایم در حقیقت، اضطراب یک علامت هشدار دهنده است که از خطری قریب الوقوع خبر میدهد و شخص را برای مقابله آماده میسازد حضور یک کودک ناتوان با شرایطی که منجر به ناکام شدن همه آمال و آرزوهای والدین شود منجر به سرکوب شدن امید در والدین میشود - کنعانی، هادی، سلیمانی و آرمان نژاد، . - 1394 امید5 به عنوان سازه ای شامل دو مولفه مفهوم سازی شده است: توانایی طراحی گذرگاه هایی به سوی هدفهای مطلوب به رغم موانع موجود و کارگزار و انگیزش برای استفاده از این گذر گاه ها - خواجه علی جهانتیغی، . - 1394 بنابراین امید هنگامی نیرومند است که هدف های ارزشمندی را در برگیرد و با داشتن موانع چالش انگیز، احتمال دستیابی به آنها در میان مدت وجود داشته باشد. جایی که ما به رسیدن به هدف ها اطمینان داریم، امید غیر ضروری است.
جایی که مطمئن هستیم به هدف نخواهیم رسید، در این صورت نومید می شویم. والدین کودکان مشکل دار، به احتمال بیشتری با مشکلات روانی، اجتماعی، اقتصادی و هیجانی که غالبا ماهیت محدود کننده، مخرب و فراگیر دارند که با آن مواجه می شوند. که این می تواند سطح امید به زندگی آن ها را کاهش دهد والدین کودکان معلول برای ایفای صحیح مسئولیتهای خویش از سویی و از سوی دیگر غلبه بر احساسات منفی خویش باید اطلاعات و شناخت لازم و جامعی در مورد کودک خویش داشته باشند و بدانند چه رفتاری با کودک خود در جهت تعلیم و تربیت او داشته باشند، در این شرایط والدین سخت به مشاوره و راهنمایی مسولان متعهد و دلسوز، دوستان آگاه و آشنا و فهیم نیاز دارند. والدین کودکان معلول دارای سطح بالاتری از اضطراب، انسجام خانوادگی کمتر و رضایت از زندگی پایین تر و سطح بالاتری از افسردگی هستند.
مداخلات متنوعی برای خانواده کودکان با نقص بدنی و ذهنی به کار برده میشود که شامل سه دست خدمات میگردد: خدمات حمایت، مدلهای حمایتی دوستان و اطرافیان و مداخلات روانی-آموزشی. در زمینه مداخلات روانی- آموزشی روش های مختلفی استفاده شده که در این میان روش آموزش سبک زندگی معنوی بیشتر مورد توجه قرار گرفته است دین و معنویت می تواند زمانی که والدین دچاراحساس خلاء و ناامیدی می شوند و با فشارهای روانی دست و پنجه نرم می کنند؛ آرامش روحی را برای آنان هنگامی که انسان دردمند و تنهاست، ناامید از کمک دیگران در کاهش دردهای جسمی و روانی خود راهی به جایی نمی یابد، فراهم کند. رفتارهایی از قبیل: توکل به خداوند، صبر، دعا، زیارت و غیره می توانند از طریق ایجاد امید به نگرشهای مثبت باعث آرامش درونی فرد شوند. باور به اینکه خدایی هست که موقعیت ها را کنترل می کند و مسئول عبادت کننده هاست، تا حد زیادی اضطراب مرتبط با واقعیت را کاهش می دهد.
معنویت یکی از نیازهای درونی انسان و بخش جدایی ناپذیر از ااخلاق و ارزش های انسانی است که در قلبها، ذهنها و آیینها، به ویژه در آیینهای مذهبی وجود دارد. معنویت مفهومی هستی شناختی است که هدف از آن تکامل انسان است. به سخن دیگر، انسانیت وابسته به وجود معنوی اوست، بدین سان میتوان گفت که معنویت، ریشههای تکاملی و زیست شناختی دارد یا به عبارتی معنویت به عنوان تلاشی دائمی بشر برای پاسخ دادن به چراهای زندگی و متضمن بالاترین سطوح زمینههای رشد شناختی، اخلاقی، عاطفی، فردی و تلاش همواره آدمی برای پاسخ دادن به چراهای زندگی میباشد بنابراین مساله اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر روش آموزش سبک زندگی معنوی بر کاهش اضطراب وافزایش امیدواری مادران دارای فرزند معلول است.
