بخشی از مقاله
چکیده هدف:
خشم از تکانه ها و رفتارهای غیر قابل پیش بین بوده که بر عملکرد اجتماعی، تحصیلی،شغلی و... اثر سوءدارد.
مطالعه حاضر به بررسی اثر بخشی آموزش مدیریت خشم (والد- فرزند)با آموزه های دینی بر ناسازگاری دانش آموزان شهر بندر عباس پرداخته است .
روش :پژوهش حاضر از نوع آزمایشی با پیش آزمون،پس آزمون و گروه کنترل می باشد.ابتدا از میان کلیه دانش آموزان سوم راهنمایی ناحیه دو شهر بندر عباس با استفاده از نمونه گیری خوشه ای تعداد 630 نفرانتخاب شدند،سپس 46 نفر از دانش آموزانی که بر اساس پرسشنامه SDQ که توسط والدین تکمیل شد،یک انحراف استاندارد بالاتر از میانگین بودند وطبق پرسشنامه ابرازحالت ( STAXI 2) که خود به آن پاسخ دادندو مصاحبه بالینی تشخیص پرخاشگری و ناسازگاری دریافت کردند، برگزیده شدند. پس از آن این افراد به طور تصادفی به دو گروه آزمایشی و گواه گمارده شدند.در گروه آزمایشی برنامه آموزشی مدیریت خشم والد-فرزند با آموزه های دینی اجرا گردید در حالیکه گروه کنترل مداخله ای دریافت نکرد.
یافته ها:نتایج آشکار ساخت که در گروه آزمایشی تفاوت معناداری میان ناسازگاری کلی وهریک از خرده مقیاسهای آن درپس آزمون در مقایسه با گروه کنترل وجود دارد. به عبارت دیگر برنامه آموزشی مدیریت خشم با آموزه های دینی(والد-فرزند)می تواند سبب کاهش خشم و کنترل آن در بین دانش آموزان گردد نتایج:آموزش خشم با آموزه های دینی باعث کاهش خشم و ناسازگاری در بین دانش اموزان می گردد.
واژه های کلیدی :آموزه های دینی، مدیریت خشم، ناسازگاری ،دانش آموزان، والدین.
1
ستاد احیا امر به معروف و نهی از منکر
استان هرمزگان
نخستین همایش اسلام و سلامت روان- بندرعباس، اسفندماه 1391
---------------------------------------------------------------
مقدمه
خداوند خشم را همچون دیگر غرائز به سبب فایده های آن در انسان آفریده است.اگر خشم در اختیار انسان باشدابزاری مفید برای بقای نسل،و اگر انسان در مقابل خشم بی اراده و تسلیم باشد دچار زیان و خسران فراوان خواهد شد.خداوند در قرآن کریم می فرمایند:"الذین ینفقون فی الاسراء والخضراءوالکاضمین الغیض والعا فین عن الناس و االله یحب المحسنین"آنان که پرهیزگارند در توانگری و تنگدستی انفاق می کنند،خشم خود را فرو میبرند و از خطای دیگران می گذرند، خداوند نیکوکاران را دوست دارد(آل عمران،(134در این آیه خداوند فرو بردن خشم را صفت پرهیزگاران معرفی می نماید:به دنبال صفت عالی خویشتن داری و فرو بردن خشم،مساله عفو و گذشت بیان شده است.
در آخر آیه نیز اشاره به مرحله ای از عفو شده که همچون یک سلسله مراتب تکاملی پشت سر هم قرار گرفته اند و این است که با نیکی در برابر بدی(جایی که شایسته است) دل بشویید ریشه ی دشمنی را در دل طرف مقابل نیز بسوزانید و قلب او را نسبت به خویشتن مهربان گرداند به طوری که در آینده چنان صحنه ای تکرار نشود. به طور خلاصه ابتدا دستور به خویشتن داری در برابر خشم،سپس دستور به شستتن قلب طرف می دهد. خشم یک هیجان ارضاء کننده ودر عین حال ویران کننده است،سامانه درونی مارا فعال کرده ومارا برای رویارویی با خطرهای بالقوه پیرامون مان آماده می کند.خشم را می توان یک حالت هیجانی یا احساس درونی ناشی از برانگیختگی فیزیولوژیکی وشناخت و افکارمربوط به کینه توزی تعریف کرد(عارفی،.(1387تمام کودکان رفتار خشمگینانه از خود نشان می دهند که به نظر می رسد خشم آنها تحت تاثیر متغیرهای گوناگونی قرار می گیرد و در مراحل خاصی از تحول،شدت و تنوع بیشتری به خود می گیرند.با این وجود بروز رفتارهای برون ریزی در سنین مختلف ضرورت برنامه ریزی ودرمان را مضاعف می سازد.درغیر این صورت رفتارهای پرخاشگرانه می توانند به منزله صفات با ثبات شخصیت، دیگر رفتارها را تا حد سنین بزرگسالی تحت تاثیر قراردهند (کندال1،2005 ،به نقل از کیمبرلی2،2011 ).تاکنون محققان بروز رفتارهای پرخاشگرانه و خشم را به علل مختلفی نسبت داده اند.برخی از آنها بر نقش محوری طرحواره های شناختی در حفظ و ثبات رفتار خشمگینانه در زمان و موقعیت های گوناگون تاکید داشته اند .در این خصوص هافمن(2006)3با ارائه مدل پردازش اطلاعات اجتماعی،نقش ساختارهای ذهنی به ویژه طرحواره های شناختی را در تنظیم رفتارهای پرخاشگرانه نشان دادند.در تحقیقی اوستروم4 وهمکاران ( 2008 ،به نقل از کیمبرلی،(2011به این نتیجه رسیدند که برنامه مراقبتی در راستای مدیریت خشم می تواند در افزایش توان کنترل خشم مددکاران بهداشتی مفید باشد.طرح اولیه آنها بر اساس راهکار مداخله درونی بدون نیاز به گروه کنترل بوده است و شرکت کنندگان در سه نوبت پرسشنامه ای را تکمیل کردند.بهبود قابل ملاحظه در متغیرآزمایشی نسبت به متغیرهای کنترل معنا دار بود. نتیجه گیری آنها چنین بود که آموزش مدیریت خشم می تواندابزار مفیدی در مبارزه با خشم باشد.استفن5و همکاران (2010) به بررسی ارزیابی اولیه خشونت در مدارس پرداختند.برنامه آنهاشامل20 جلسه آموزش کلاسی مناسب پاسخگویی نیازهای نوجوانان مدرسه بوده است .یافته های حاصل از این پژوهش نشان داد که این برنامه ها برای آموزش دانش آموزان مفید بوده است.همچنین درگروه آزمایش به ویژه در مورد دختران نتایج معنا داری آشکار شد. کیمبرلی و همکاران (2011) اثربخشی برنامه ای با عنوان
1 .Kendal 2 .Kimberly 3 Hafman 4 Oostrom
5 . Stephen
2
ستاد احیا امر به معروف و نهی از منکر
استان هرمزگان
نخستین همایش اسلام و سلامت روان- بندرعباس، اسفندماه 1391
---------------------------------------------------------------
»بازی رفتار خوب بر سلوک وآموزش رسمی دانش آموزان متوسطه نیویورک « رامورد مطالعه قرار دادند.نتایج مطالعه آنها نشان داد که این برنامه سبب کاهش میزان سرقت، خشم و رفتارهای مخرب گردید. همچنین دانش آموزان و معلمین اعتبار اجتماعی آن شیوه را تایید کردند.اوستروم و میرلو(2008) 1 به بررسی نتایج پیش آزمون و پس آزمون برنامه مدیریت خشم بر دانش آموزان 7 تا 11 ساله و خانواده آنها پرداختند نتایج نشان داد که آموزش بر کاهش خشم دانش آموزان موثر است. دنی(2009)2 به بررسی اثر یک برنامه 16 هفته ای شناخت درمانی رفتاری بر مدیریت خشم پرداختند و نتایج نشان داد که برنامه مذکور اثر مثبتی بر کنترل خشم،ارتباط همسالان و رفتار گسستگی گروه ها دارد.هدف عمده تحقیق حاضر بررسی اثربخشی برنامه آموزش مدیریت خشم با آموزه های دینی به والد وفرزند جهت کاهش ناسازگاری دانش آموزان سال اول متوسطه شهر بندر عباس می باشد.
