بخشی از مقاله
چکیده:
حقوق و وظایف متقابل زوجین از اموری است که دین مبین اسلام برای تحکیم خانواده رشد و بالندگی آن وضع کرده است. رعایت این حقوق و انجام مسئولیتهای مربوط به آن سبب نزدیکی و صمیمیت بیشتر زوجین میشود و از بروز هرجومرج در خانواده پیشگیری مینماید.حقوق و وظایف مانند دوکفه ترازو هستند با این تفاوت که با افزایش یکی از آنها دیگری هم افزایش مییابد و هیچگاه یکی بر دیگری سنگینی نمیکند. آغاز رابطه زن و شوهری هم در چهارچوب همین قاعده قرار دارد و بهمحض پیوند میان آنها نسبت به یکدیگر از حقوق و وظایفی برخوردار میشوند.حقوق خانواده را یکی از مهمترین و جالبترین بخشهای حقوق مدنی میتوان عنوان کرد. شاید به جرأت بتوان گفت که حقوق خانواده یکی از معدود بخشهای حقوق مدنی است که جنبه حقوقی صرف ندارد و با مسائل اجتماعی و اخلاقی و مذهبی آمیخته است که بیشتر قواعد آن مربوط به نظم عمومی و اخلاق حسنه است. بدونشک، در مقابل هر حقی تکلیفی وجود دارد به این معنا که زمانیکه من حقی دارم تو هم مسئولیتی داری و بالعکس و بهطور کلی طبق فرمول زندگی خانواده، هر زن خانهداری و هر مردی در خانه، دارای مسئولیتهایی هستند.
کلیدواژهها: حق، تکلیف، حسن معاشرت، تشیید مبانی خانواده، تمکین.
تبیین مفاهیم:
حق در لغت به معنی مطابقت، یکسانی، هماهنگی و درستی است - - 1 و در اصطلاح به فرموده شیخ انصاری حق عبارت است از نحوهای از سلطه و توانایی که در پرتو آن صاحب حق میتواند مصلحت برای خود بهدست آورد. - 2 - تکلیف در معنای لغوی به معنای مشقت و سختی است - 3 - و در اصطلاح به معنای موظف کردن در
مقابل تعالیم الهی و تبعیت از امر و نهی پروردگار است. - 4 -
رابطه حق و تکلیف:
میان حق و تکلیف رابطه تنگاتنگی است وقتی، حق در مقابل تکلیف میآید بهمعنای »امتیاز« یا »حق بر« کسی یا چیزی است. در اینجا تلازم حق و تکلیف مطرح است که باید به آن حق، گردن نهد. - 5 - از اینرو، هنگام صحبت کردن از حقوق و وظایف متقابل زن و شوهر، چیزی که حق زن است همان وظیفهای است که بهعهده شوهر گذاشته شده و وظیفه زن همان اموری است که حق مرد معرفی گردیده است. پس بهدلیل عدم امکان تفکیک آنها از یکدیگر در این مقاله از ذکر جداگانه حقوق و وظایف اجتناب نمودهایم. یعنی، آنگاه که وظایف مرد برشمرده میشود بهمعنای برشمردن حقوق زن و برشمردن وظایف زن، همان حقوق مرد است. توازن حق و تکلیف برای خود فرد نیز صادق است یعنی هرجا برای شخص حقی ثابت شده در مقابل تکالیفی نیز برای او قرار داده شده است. بنابراین، هیچ حقی بر کسی واجب نمیشود مگر در مقابل آن حق، وظیفهای مقرر است. بر این اساس، رابطه حق و تکلیف، رابطه توازن و تقابل است و آنها موازن و قرین یکدیگرند.
وظایف مشترک زن و شوهر:
وظایف مشترک زوجین که در قانون مدنی ذکر شده است عبارتند از: حسن معاشرت، معاضدت در تشیید مبانی خانواده و تربیت فرزند و وفاداری.
-1 حسن معاشرت:
حسن معاشرت از اصولی است که قرآن کریم در آیات متعدد با بیان مختلف بر آن تأکید میورزد. - - 6 ماده 1103 قانون مدنی نیز اینگونه بیان میکند: زن و شوهر مکلف به حسن معاشرت با یکدیگرند. - - 7 حسن معاشرت یا خوشرفتاری زن و شوهر مربوط به عرف و عادت و رسوم اجتماعی است و مقتضای آن برحسب زمان و مکان تغییر خواهد کرد. بهطور کلی میتوان گفت حسن معاشرت ایجاب میکند که زن و شوهر با خوشرویی و مسالمت و صمیمیت و احترام به حقوق یکدیگر با هم زندگی کنند و از مجادله و ناسزاگویی و اهانت به یکدیگر و بهطورکلی نقض حقوق یکدیگر بپرهیزند. زندگی مشترک را میتوان از لوازم حسن معاشرت دانست. بنابراین، مرد مکلف است زنش را در خانه خود بپذیرد و زن
