بخشی از مقاله
چکیده:
هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین تحمل پریشانی و احساس گرفتاری در مادران دارای فرزند کم توان ذهنی بود . برای اجرای این پژوهش 40 نفر از مادران دارای فرزند کم توان ذهنی فولادشهر که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدنده بودند در پژوهش شرکت کردند. آزمودنی ها پرسشنامه تحمل پریشانی DTS - ، - 2005 و احساس گرفتاری - گیلبرت و الان، - 1998 را تکمیل نمودند .داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون تجزیه وتحلیل شدند.نتایج نشان دادند که بین تحمل پریشانی و احساس گرفتاری درونی و بیرونی رابطه معنا دار - p<0/ 01 - است. بر اساس نتایج تحلیل رگرسیون گام به گام ارتباط بین همبستگی از گرفتاری بیرونی و گرفتاری درونی و تحمل پریشانی در سطح - p< 0/ 01 - معنادار بوده است. نتایج این پژوهش اهمیت توجه به بهداشت روانی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی رابیشتر آشکار نمود.
مقدمه:
محققان در سالهای اخیر به بررسی رفتارهای مراقبتی در حوزه کودکان معلول پرداختهاند، به گونهای که فرض میشود نوع معلولیت کودک کمتوان ذهنی، نابینایی و ناشنوایی میتواند تأثیرات منفی بر رفتار مراقبتی والدین داشته باشد - گالاگر و ویتلی1،. - 2012 شواهد نشان میدهد والدین فرزندان دارای مشکلات هوشی، با مشکلات اجتماعی، اقتصادی و هیجانی بیشتری مواجه میشوند که غالباً ماهیت محدودکننده، مخرب و فراگیر دارند.
تحمل پریشانی3 در سطح کم یکی از علائم روان شناختی مهم در خانوادههای دارای افراد معلول می باشد . تحمل پریشانی به توانایی تجربه و تحمل موقعیتهای روانشناختی منفی اطلاق میشود ،آشفتگی ممکن است ماحصل فرآیندهای فیزیکی و شناختی باشد، لیکن بازنمایی آن به صورت حالت هیجانی است که اغلب با تمایل به عمل جهت رهایی از تجربه هیجانی مشخص میگردد - سیمونز و گاهر4،. - 2005 یکی از جدیدترین رویکردهایی که دربارهی اختلال افسردگی ارائه شده است نظریه احساس گرفتاری5 میباشد.
گرفتاری یا احساس به تله افتادن، نوع خاصی از تفکر و احساس است که به تله یا دام افتادن انسان در موقعیتی که تمایل به دوری از آن دارد اطلاق میشود - گیلبرت و الان6، . - 1998 لذا به دلیل اینکه والدین کودکان کمتوان ذهنی فشار روانی بیشتری نسبت به والدین با کودک عادی تجربه می کنند و احساس گرفتاری نیز به عنوان یک فشار روانی در کیفیت رفتارهای مراقبتی والدین تأثیر خواهد گذاشت، لذا محتمل به نظر می رسد که والدین کودکان کم توان ذهنی احساس گرفتاری بیشتری را تجربه نمایند.
با توجه به اهمیت تلاش در جهت بهبود وضعیت روانشناختی و ارتقاء ویژگیهای مثبت روانشناختی در والدین دارای فرزندان کمتوان ذهنی و نیز با عنایت به اینکه تولد و حضور کودکی با توان ذهنی کم که در هر خانوادهای میتواند به مثابه رویدادی نامطلوب و چالشزا موجب تنیدگی، سرخوردگی و نومیدی میشود - هاستینگز، - 2002 ، این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سؤال بوده است که :آیا بین تحمل پریشانی و احساس گرفتاری مادران دارای فرزند کمتوان ذهنی فولادشهر رابطه وجود دارد؟
روش پژوهش:
طرح حاضر از نوع همبستگی بود و در آن رابطه بین تحمل پریشانی و احساس گرفتاری بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی آموزش پذیر دبستان استثنایی رشد فولادشهر بود که تعداد آن ها 61 نفر بوده است. نمونه پژوهش 40 نفر از مادران دارای فرزند کم توان ذهنی فولادشهر بودند که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.تمامی پرسشنامه ها به صورت کامل تکمیل و باز گردانده شد.
ابزارهای پژوهش:
مقیاس تحمل پریشانی:
پرسشنامه تحمل پریشانی DTS - ، - 2005 مقیاس 15 سوالی است که برای اندازه گیری کیفیت تحمل پریشانی ثبت گردیده است. نمره گذاری این مقیاس در طیف لیکرت 5 گزینه ای و از صفر تا چهارکاملاً - موافقم 4 و تاکاملاً مخالفم - 0 = صورت می گیرد. در این راستا نمره بالاتر میزان پریشانی بیشتر فرد را بیان می کند .ضرایب آلفای کرونباخ برای این مقیاس. 0/71 پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ برای پرسشنامه تحمل پریشانی0/85 به دست آمد.
مقیاس احساس گرفتاری:
مقیاس احساس گرفتاری گیلبرت و الان - 1998 - شامل 16 سوال است که برای اندازه گیری حالت های به تله افتادن و تمایل به فرار از آن طراحی شده است.این مقیاس دارای دو خرده ، مقیاس شامل : گرفتاری بیرونی و گرفتاری درونی می باشد. گرفتاری بیرونی مربوط به وقایع و یا شرایط بیرونی و محیطی است و از سوال 1 تا 10 را شامل می شود و گرفتاری درونی مربوط به شرایط داخلی مانند افکار درونی و احساسات بوده و سوالات 11 تا 16 را شامل می شود.
شرکت کنندگان براساس حالات و هیجاناتی که طول یک هفته گذشته داشته اند باید به مقیاس پاسخ دهند. نمره گذاری این مقیاس در طیف لیکرت 5 گزینه ای و از صفر تا چهار - نه ! این طور نسبت: نمره صفر و خیلی زیاد به وضعیت من شباهت دارد : نمره چهار - صورت می گیرد. در این راستا نمره بالاتر میزان احساس گرفتاری بیشتر فرد را بیان می کند. در ایران در پژوهش قمرانی و همکاران - 1392 - ضریب پایای تنصیفی برای مقیاس گرفتاری برابر 0/88 محاسبه شد. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ برای پرسشنامه احساس گرفتاری 0/79 به دست آمد.
