بخشی از مقاله
چکیده:
هدف مطالعه حاضر بررسی رابطه بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی در مادران دارای فرزند کم توان ذهنی بود . برای اجرای این پژوهش 40 نفر از مادران دارای فرزند کم توان ذهنی فولادشهر که از طریق نمونه گیری در دسترس انتخاب شدنده بودند در پژوهش شرکت کردند. آزمودنی ها پرسشنامه فقدان لذت جویی - اسنیش و همیلتون، - 1995 و تحمل پریشانی DTS - ، - 2005را تکمیل نمودند .داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون تجزیه وتحلیل شدند.نتایج نشان دادند که بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی رابطه معنا دار - p< 0/ 01 - است.نتایج این پژوهش اهمیت توجه به بهداشت روانی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی را بیشتر آشکار نمود.
کلمات کلیدی: فقدان لذت جویی ، تحمل پریشانی ، مادران دارای فرزند کم توان ذهنی
مقدمه:
محققان در سالهای اخیر به بررسی رفتارهای مراقبتی در حوزه کودکان معلول پرداختهاند، به گونهای که فرض میشود نوع معلولیت کودک کمتوان ذهنی، نابینایی و ناشنوایی میتواند تأثیرات منفی بر رفتار مراقبتی والدین داشته باشد .[7] شواهد نشان میدهد والدین فرزندان دارای مشکلات هوشی، با مشکلات اجتماعی، اقتصادی و هیجانی بیشتری مواجه میشوند که غالبً ماهیت محدودکننده، مخرب و فراگیر دارند .[8] فقدان لذتجویی1 به عنوان کاهش ظرفیت تجربه لذت و کسری در لذت تعریف شده است که بیشتر در مبتلایان به افسردگی ، اسکیزوفرنیا، سوء مصرف مواد و رفتارهای ناسالم از قبیل پرخوری و بطور کلی در رفتارهای پرخطر مشاهده شده است .[5]
در خصوص بررسی فقدان لذتجویی در خانوادههای دارای افراد معلول و مبتلا به بیماریهای روانی نتایج پژوهشهای ولثورست و همکاران قابل استناد میباشد. این محققین در پژوهشهای خود دریافتند که فقدان لذتجویی به عنوان یکی از عوامل اصلی در پیشبینی ابتلا به سایکوز [5-12] و افسردگی در این افراد میباشد .[9] از دیگر علائم روان شناختی مهم در خانوادههای دارای افراد معلول تحمل پریشانی2 درسطح کم می باشد . تحمل پریشانی به توانایی تجربه و تحمل موقعیتهای روانشناختی منفی اطلاق میشود ،آشفتگی ممکن است ماحصل فرآیندهای فیزیکی و شناختی باشد، لیکن بازنمایی آن به صورت حالت هیجانی است که اغلب با تمایل به عمل جهت رهایی از تجربه هیجانی مشخص میگردد.[10] با توجه به اهمیت تلاش در جهت بهبود وضعیت روانشناختی و ارتقاء ویژگیهای مثبت روانشناختی در والدین دارای فرزندان کمتوان ذهنی و نیز با عنایت به اینکه تولد و حضور کودکی با توان ذهنی کم که در هر خانوادهای میتواند به مثابه رویدادی نامطلوب و چالشزا موجب تنیدگی، سرخوردگی و نومیدی میشود [8] ، این تحقیق به دنبال پاسخگویی به این سؤال بوده است که :آیا بین فقدان لذتجویی و تحمل پریشانی مادران دارای فرزند کمتوان ذهنی فولادشهر رابطه وجود دارد؟
روش پژوهش:
طرح حاضر از نوع همبستگی بود و در آن رابطه بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی بررسی شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه ی مادران دارای فرزند کم توان ذهنی آموزش پذیر دبستان استثنایی رشد فولادشهر بود که تعداد آن ها 61 نفر بوده است. نمونه پژوهش 40 نفر از مادران دارای فرزند کم توان ذهنی فولادشهر بودند که به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند.تمامی پرسشنامه ها به صورت کامل تکمیل و باز گردانده شد.
ابزارهای پژوهش: مقیاس فقدان لذت جویی:
برای سنجش فقدان لذت جویی از مقیاس فقدان لذت جویی اسنیش و همیلتون - 1995 - 1 استفاده شده است. مقیاس 14 سوالی برای اندازه گیری کیفیت لذت جویی بصورت تجارب طبیعی که در ذهن فرد ثبت گردیده است ، می باشد. نمره گذاری این مقیاس در طیف لیکرت 5 گزینه ای و از صفر تا چهارکاملاً - موافقم 4 و تاکاملاً مخالفم - 0 = صورت می گیرد که به صورت معکوس نمره گذاری شده است. در این راستا نمره بالا از ظرفیت پایین لذت جویی - از علائم افسردگی - و نمره کم دراین مقیاس نشان از ظرفیت بالای لذت جویی می باشد. در ایران در پژوهش قمرانی و همکاران - 1392 - ضریب پایایی تنصیفی مقیاس 0/86 بدست آمد. پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ برای پرسشنامه فقدان لذت جویی 0/81 به دست آمد.
مقیاس تحمل پریشانی:
پرسشنامه تحمل پریشانی DTS - ، - 2005 مقیاس 15 سوالی است که برای اندازه گیری کیفیت تحمل پریشانی ثبت گردیده است. نمره گذاری این مقیاس در طیف لیکرت 5 گزینه ای و از صفر تا چهارکاملاً - موافقم 4 و تاکاملاً مخالفم - 0 = صورت می گیرد. در این راستا نمره بالاتر میزان پریشانی بیشتر فرد را بیان می کند.ضرایب آلفای کرونباخ برای این مقیاس00/71 پایایی پرسشنامه از طریق آلفای کرونباخ برای پرسشنامه تحمل پریشانی0/85 به دست آمد.
یافته های پژوهش:
فرضیه اصلی: بین فقدان لذتجویی و تحمل پریشانی مادران دارای فرزند کمتوان ذهنی فولادشهر رابطه وجود دارد. یافته های جدول نشان می دهد ضریب همبستگی بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی معنی دار است یعنی بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی - - r=-0/723 رابطه معنی دار وجود دارد. بر اساس ضریب تعیین - 52/3 - r2 درصد واریانس فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی مشترک بوده است. لذا فرضیه اول مبنی بر این که بین بعد فقدان لذت جویی با تحمل پریشانی رابطه وجود دارد، تأیید می گردد.
بحث و نتیجه گیری:
مطالعه حاضر رابطه بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی را در گروهی از مادران دارای فرزند کم توان ذهنی فولادشهر بررسی کرد. یافته ها نشان دادند که بین فقدان لذت جویی و تحمل پریشانی رابطه معنی دار وجود دارد. این نتایج با نتایج میرزایی - 1393 - که به بررسی فقدان لذت جویی پرداخته است، همسو می باشد. در تبیین آن میتوان اینگونه بیان کرد که فقدان لذت جویی به عنوان مولفه ای اصلی در افسردگی می باشد که این افراد اسنادهایی درونی ، پایدار و کلی دارند یعنی فردی که دچار فقدان است علل وقایع را به خود نسبت داده و آنها را بطور همیشگی پایدار و ثابت میداند و اعتقاد دارد که این در تمامی موارد نیز صادق می باشد با شناسایی این سبک اسنادها فرد به مبارزه با آنها برخاسته و وقتی درصدد تغییر آنها بر می آید متوجه می شود که همه چیز ثابت و پایدار نیست و زمانی که از وی خواسته می شود برای یک اتفاق علل و شواهدی کامل بیان نماید متوجه می شود که این علل فقط درونی نیستند و در نتیجه به افزایش لذت جویی او کمک می کند.
این نتایج همچنین با نتایج ریحانی و همکاران - 1393 - با عنوان بررسی تاثیر آموزش خود مراقبتی معنوی و تحمل پریشانی مادران نوزادان نارس انجام گرفته و مطالعه آلان و همکاران - 2014 - 1 که به بررسی تحمل پریشانی پرداختند نیز همسو میباشد. در تبیین آن میتوان اینگونه بیان نمود کهافراد دارای تحمل پریشانی پایین ، اولاً هیجان را غیر قابل تحمل می دانند و نمی توانند به آشفتگی و پریشانی شان رسیدگی نمایند ، ثانیاٌ این افراد وجود هیجان را نمی پذیرند و از وجود آن احساس شرم و آشفتگی می کنند ، زیرا که توانایی های مقابله ای خود را با هیجانات دست کم می گیرند واین به نوعی بر سبک اسناد فرد تاثیر می گذارد.
