بخشی از مقاله
چکیده
به دنبال وقوع انقلاب اسلامی ایران، بسیاری از جنبشهای آزادیبخش اسلامی که تا قبل از آن منفعل بودند در منطقه و جهان به نوعی تأثیر پذیرفتند و واکنشهایی از خود بروز دادهاند. جنبشهایی که در آسیای مرکزی، غرب آسیا، شمال آفریقا از این امر مستثنی نبوده است. گرچه این انقلاب، انقلاب شیعی است اما تأثیرات خودش را هم بر اهل تسنن نشان داده و باعث شده تا واکنشهایی نشان دهند. در این مقاله به بررسی این واکنشها، گفتارها و اقداماتشان خواهیم پرداخت؛ که در سطح بینالملل توانسته در کنار ایدئولوژیهای کمونیستی و لیبرالیستی قد علم کند. سؤال اصلی در این مقاله به چیستی تأثیرات انقلاب اسلامی- شیعی بر جنبشهای آزادیبخش اشاره دارد.
مقدمه:
مقایسه اوضاع و احوال اجتماعی سیاسی کنونی کشورهای اسلامی با وضعیت آنها در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، حکایت از یک تغییر آشکار در اکثر آنها دارد. به دنبال وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران یک فضای در حال گسترش اصولگرایی اسلامی سراسر جهان اسلام را فراگرفت؛ تعدادی از حرکتهای اسلامی پدید آمدند و تعدادی دیگر که از قبل وجود داشتند، اما منفعل بودند، فعال و انقلابی شدند. در این مقاله به جنبشهایی که از انقلاب اسلامی تأثیر پذیرفته و به نوعی مورد حمایت ایران قرار گرفتهاند بررسی خواهد شد.
سؤالاتی که در این مقاله مورد بررسی قرار خواهد گرفت این است که آیا ج.آ.ایران از جنبشهای اسلامی آزادیبخش حمایت کرده است؟
دادههای این مقاله بر اساس شیوه اسنادی- کتابخانهای جمعآوری شده و به صورت تحلیلی- توصیفی مورد بررسی قرار خواهد گرفت.
جنبشهای اسلامی آزادیبخش متأثر از انقلاب اسلامی:
به دنبال وقوع و پیروزی انقلاب اسلامی ایران یک فضای در حال گسترش اصولگرایی اسلامی سراسر جهان اسلام را فراگرفت؛ تعدادی از حرکتهای اسلامی پدید آمدند و تعدادی دیگر که از قبل وجود داشتند، اما منفعل بودند، فعال و انقلابی شدند. درباره بازتاب انقلاب اسلامی بر جنبشهای انقلابی در کشورهای مسلمان چنین میتوان نوشت که:
.1 در مورد لبنان، بایستی گفت که بیش از هر کشور دیگری تحت تأثیر انقلاب اسلامی قرار گرفته:
الف: جنبشهای شیعی »امل« و »امل اسلامی« در سال 1972 امام موسی صدر تشکیلات سیاسی بنام - - حرکت المحرومین - - را به وجود آورد و در سال 1975 شاخه نظامی تحت عنوان - - افواج المقاومه اللبنانیه - - یا امل را تأسیس کرد. اکنون رهبر آن نبی بری خود را پیرو و مقلد امام میداند ولی از نظر سیاسی میخواهد به طور مستقل و با توجه به منافع شیعیان در لبنان حرکت کند. شکاف میان امل و انقلاب اسلامی فرصتی فراهم ساخت تا سید حسین موسوی معروف به ابوهاشم امل اسلامی را تشکیل دهد و پس از چندی به گروه حزباالله بپیوندد در واقع در دهه 80 عدم رضایت ایران از میانهروی نسبی امل و حمایت بیشتر ایران از جریانات رقیب باعث به وجود آمدن حزب االله شد.
ب: »حزباالله« در سال 1982 نیروی مقاومت اسلامی پس از ورود نیروهای اسرائیل به لبنان و عملیات اسرائیل موسوم به صلح برای جلیله که هدف از آن عقب راندن پارتیزانهای فلسطینی از مرز مشترک لبنان و اسرائیل اعلام شده بود به صورت منسجم به وجود آمد. حزباالله تحت رهبری فارغالتحصیلان حوزه نجف و قم ظهور کردند. بنیانگذاران این حزب بیشتر از اعضای سابق و رهبران حزب الدعوه لبنان بودند. در این میان میتوان به سید عباس موسوی، شیخ صحبی طفیلی و شیخ محمد یزبک اشاره کرد. سید حسن نصراالله بارها اعلام نموده است که ما بخشی از انقلاب اسلامی ایران هستیم.
ج: و گروه سنی »جنبش توحید اسلامی» در سال 1982 توسط شیخ سعید شعبان در طرابلس بنیانگذاری شد. ریشه تن یک جنبش شیعی بود ولی اکنون سنی است. این جنبش روابط نزدیک با ایران دارد و از حزباالله حمایت میکند؛ و تحت تأثیر مستقیم انقلاب اسلامی پدید آمده یا فعال گردیدند.
.2 در عراق، فعالیت جنبشهای زیر مشاهده میشود:
الف: »حزب الدعوه اسلامی« که از حمایت آیتاالله سید محمدباقر صدر برخوردار بود و در اثر وقوع انقلاب اسلامی شدت گرفت. این حزب همچنین در مراسم محرم 1979 خواستار اصلاحات اجتماعی و استقرار یک حکومت اسلامی شدند و تظاهرات وسیعی را در محله شیعه الثوره بغداد سامان دادند؛ شاخه لبنانی این حزب که محصول حوزه علمیه نجف بود در سال 1966 توسط شیخ فضلاالله به وجود آمد که از دیگر عوامل آن میتوان شیخ نعیم قاسم، محمد رعد و حسن الخلیلی را نام برد که رابطه خوبی با رهبران ایران داشتند
ب: در سال » 1361مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق« باهدف مبارزه با حکومت صدام حسین که در سال 1982 توسط محمدباقر حکیم مجلس اعلای انقلاب اسلامی را تشکیل دادند. شاخه نظامی این گروه بنام سپاه بدر با حمایت جمهوری اسلامی تشکیل گردید؛ که در عملیاتهای کربلای 5،2 و مرصاد حضور فعالی داشتند؛ پدید آمد و نقش انقلاب اسلامی در این امر آشکار بود
.3 در عربستان سعودی، جنبشهای بیشتری تأثیر خود را از انقلاب اسلامی بروز دادهاند که شامل:
الف: وقوع انقلاب اسلامی انگیزه خوبی به »اخوان المسلمین« داد تا به رژیم سعودی حمله کنند. آنها چند ماه پس از پیروزی انقلاب ایران تحت رهبری جهیمان العتیبی مسجدالحرام را اشغال کردند.
ب: سازمان» انقلاب اسلامیِ شبه جزیره عربستان« که توسط آیتاالله سید محمد شیرازی در سال 1968 تشکیل شد و در سال 1975رسماً اعلام موجودیت نمود. البته به دلایل امنیتی فعالیت علنی نداشته است تا اینکه در کنفرانس جهانی جنبشهای آزادیبخش - شهریور - 1359 در تهران شرکت نمود و در نوامبر سال 1992 نام سازمان به - - جنبش اصلاحطلبان جزیره العرب - - تغییر یافت. و گروهی شیعی که رهبری شورشهای عاشورای 1979 در استان قطیف عربستان را بر عهده داشت، نیز تحت تأثیر انقلاب اسلامی رشد نمود.
ج: جنبش اخوان جدید: که از پیروان محمد عبدالوهاب بودهاند. در دهه 1920 میان اخوانیها و سعودیها در رابطه با اقدامات سیاسی عبدالعزیز بن سعود اختلاف افتاد و جنگجویان اخوان در جریان جنگ سبلا در 1929 شکست سختی خوردند. وقوع انقلاب اسلامی، بار دیگر انگیزه خوبی به اخوان داد. چند ماه پس از پیروزی انقلاب اسلامی مسجدالحرام توسط رهبر اخوان جیهمان محمد بن سیف العطیبی تصرف شد که آن را سرکوب کردند
د: گروه دیگری که باید به آن اشاره کرد گروه حزباالله حجاز که در سال 1987 از میان طلاب عربستانی مقیم قم شکل گرفت. نشریه الفتح در شهر قم را منتشر کردند و پس از چندی نام این مجله بنام »رساله الحرمین« تغییر نام یافت
